TOP

ΝΕΛΣΟΝ ΜΑΝΤΕΛΑ – ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ

Άρθρο της Άννας Ψυχογιού

Ο Νέλσον Μαντέλα (Nelson Rolihlahla Mandela) γεννήθηκε σαν σήμερα στις 18 Ιουλίου του 1918, ήταν αγωνιστής του κινήματος κατά του Απαρτχάιντ, που αναπτύχθηκε στη Δημοκρατία της Νότιας Αφρικής . Στη συνέχεια ασχολήθηκε με την πολιτική και υπήρξε ο πρώτος έγχρωμος πρόεδρος της πατρίδας του (1994-1999). Από το 1998 μέχρι το 1999 διετέλεσε Πρόεδρος του Κινήματος των Αδεσμεύτων. Ο Μαντέλα  στο χωριό Μβέζο, της περιοχής Τράνσκέι, τότε μέρος της επαρχίας Κέιπ Τάουν της Νότιας Αφρικής. Του δόθηκε το όνομα Rolihlahla, μια λέξη της γλώσσας Xhosa που σημαίνει “ταραχοποιός”, ενώ κάποια χρόνια αργότερα έγινε γνωστός με το όνομα Madiba. Ο προπάππους του, Ngubengcuka, ήταν βασιλιάς του λαού Τhembu στη γη Transkeian, που βρίσκόταν στη σημερινή ανατολική επαρχία του Κέιπ Τάουν. Ένας από τους γιους του Ngubengcuka, με το όνομα Μαντέλα, ήταν ο παππούς του Νέλσον Μαντέλα και η πηγή προέλευσης του επιθέτου του. Επειδή ο Μαντέλα ήταν ο γιος ενός βασιλιά και μιας γυναίκας που ανήκε στη φυλή Ixhiba, μιας φυλής της Βουλής της Αριστεράς, οι απόγονοι αυτής της βασιλικής οικογένειας δεν είχαν το δικαίωμα να κληρονομήσουν τον θρόνο αλλά αναγνωρίζονταν ως σύμβουλοι της βασιλικής οικογένειας.

Ο πατέρας του Νέλσον Μαντέλα, Gadla Henry Mphakanyiswa Mandela, ήταν τοπικός άρχοντας και σύμβουλος του μονάρχη. Διορίστηκε στη θέση αυτή το 1915, μετά την παραίτηση του προκατόχου του ο οποίος κατηγορήθηκε για διαφθορά από έναν λευκό δικαστή της κυβέρνησης της χώρας. Το 1926 ο πατέρας του κατηγορήθηκε και αυτός για διαφθορά, ωστόσο ο Μαντέλα ανέφερε ότι ο πατέρας του έχασε τη δουλειά του επειδή κλήθηκε να αντιμετωπίσει τις παράλογες απαιτήσεις του μονάρχη.

Ο Μαντέλα δήλωσε αργότερα ότι στα πρώτα χρόνια της ζωής του κυριαρχούσαν τα ταμπού και το έθιμο Thembu. Μεγάλωσε μαζί με δυο αδερφές και την οικογένεια της μητέρας του στο χωριό Qunu, όπου έβοσκε κοπάδια με βοωειδή και περνούσε αρκετό χρόνο με άλλα αγόρια. Και οι δυο γονείς του ήταν αναλφάβητοι αλλά, ως αφοσιωμένη χριστιανή, η μητέρα του τον έστειλε σε μια τοπική θρησκευτική σχολή όταν ήταν περίπου 7 ετών. Ασπάστηκε τον μεθοδισμό και έλαβε το αγγλικό όνομα “Νέλσον” από τον δάσκαλό του. Σε ηλικία 9 ετών περίπου, ο πατέρας του ήρθε να ζήσει στο χωριό Qunu, όπου πέθανε από μια άγνωστη ασθένεια, την οποία ο Μαντέλα πίστευε ότι ήταν πνευμονία. Αρχικά αισθάνθηκε «αποκομμένος», ενώ αργότερα δήλωσε ότι κληρονόμησε την «επαναστατικότητα» του πατέρα του και την «αίσθηση της δικαιοσύνης».

Η μητέρα του Μαντέλα τον πήγε στο παλάτι του Mqhekezweni, όπου ο βασιλιάς Jongintaba Dalindyebo, επικεφαλής της περιοχής Thembu, ανέλαβε την κηδεμονία του νεαρού Μαντέλα. Παρόλο που πέρασαν αρκετά χρόνια μέχρι να συναντηθεί με τη μητέρα του, ο Μαντέλα αισθανόταν ότι ο Jongintaba και η σύζυγός του Noengland τον αντιμετώπιζαν ως δικό τους παιδί και τον ανέθρεψαν με τον ίδιο τρόπο που ανέθρεψαν τον γιο τους Justice και την κόρη τους Nomafu. Καθώς ο Μαντέλα παρακολουθούσε κάθε Κυριακή τη λειτουργία με τους κηδεμόνες του, ο Χριστιανισμός έγινε σημαντικό κομμάτι της ζωής του. Παρακολούθησε μια θρησκευτική σχολή, που στεγαζόταν δίπλα στο παλάτι, στην οποία σπούδασε αγγλικά, ιστορία και γεωγραφία. Ανέπτυξε αγάπη για την αφρικανική ιστορία, έχοντας ως ακούσματα τις ιστορίες που έλεγαν οι ηλικιωμένοι επισκέπτες του παλατιού και επηρεασμένος από την αντι-ιμπεριαλιστική ρητορική ενός επισκέπτη στο παλάτι, του Joyi. Την ίδια εποχή θεωρούσε ότι οι Ευρωπαίοι αποικιοκράτες δεν ήταν καταπιεστές αλλά ευεργέτες που πρόσφεραν την εκπαίδευση και άλλα οφέλη στη Νότια Αφρική. Σε ηλικία 16 ετών, ο ίδιος μαζί με τον Justice και πολλά άλλα αγόρια ταξίδεψαν στο Tyhalarha για να υποβληθούν σε μια τελετουργία περιτομής που σηματοδότησε συμβολικά τη μετάβασή τους από αγόρια σε άνδρες. Μετά από αυτή την τελετή, του δόθηκε το όνομα Dalibunga.

Στοχεύοντας να αποκτήσει τις γνώσεις και δεξιότητες που απαιτούνταν για να γίνει σύμβουλος της βασιλικής οικογένειας των Thembu, το 1933 ο Μαντέλα ξεκίνησε τη φοίτησή του στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση στο Clarkebury Methodist, ένα δυτικού τύπου γυμνάσιο το οποίο αποτελούσε το μεγαλύτερο σχολείο υποδοχής μαύρων Αφρικανών στο Thembuland. Προκειμένου να κοινωνικοποιηθεί με τους υπόλοιπους μαθητές, σε ισότιμη βάση, ισχυρίστηκε ότι άλλαξε τρόπο συμπεριφορας και ότι έγινε για πρώτη φορά στενός φίλος με ένα κορίτσι. Ξεκίνησε να αθλείται και ανέπτυξε τη διαχρονική αγάπη του για την κηπουρική. Ολοκλήρωσε τις σπουδές μέσα σε δυο χρόνια και το 1937 μετακόμισε στο Healdtown, όπου φοίτησε στο κολέγιο Fort Beaufort, στο οποίο σπούδαζαν τα περισσότερα βασιλικά μέλη του Thembu, μεταξύ των οποίων ο Justice. Ο διευθυντής του κολεγίου έδωσε έμφαση στην υπεροχή του αγγλικού πολιτισμού και αγγλικής διακυβέρνησης, ωστόσο ο Μαντέλα άρχισε να ενδιαφέρεται για τον αφρικανικό πολιτισμό, αποκτώντας τον πρώτο του στενό φίλο που δεν ανήκε στη φυλή Xhosa αλλά στη φυλή Sotho και επηρεάστηκε από έναν από τους αγαπημένους του δασκάλους ο οποίος έσπασε τα ταμπού και ως Xhosa παντρεύτηκε έναν Sotho. Ο Μαντέλα περνούσε μεγάλο μέρος του ελεύθερου χρόνου του στο Healdtown όπου αθλούνταν ως δρομέας μεγάλων αποστάσεων και πυγμάχος ενώ εργάστηκε και ως νομάρχης.

Δικηγόρος στο Γιοχάνεσμπουργκ έγινε μέλος του Αφρικανικού Εθνικού Κογκρέσου ANC (African National Congress) το 1944. Πήγε στο Γιοχάνεσμπουργκ επειδή οι γονείς του ήθελαν να τον παντρέψουν χωρίς να το θέλει αυτός. Για 20 χρόνια τέθηκε επικεφαλής στη μεγάλη εκστρατεία κατά της ρατσιστικής πολιτικής της κυβέρνησης της Νότιας Αφρικής. Ήταν ο πρώτος έγχρωμος, δημοκρατικά εκλεγμένος πρόεδρος της Νότιας Αφρικής. Πριν εκλεγεί πρόεδρος, ήταν από τους επικεφαλής του κινήματος κατά του Απαρτχάιντ και ενεργό μέλος του ANC. Φυλακίστηκε για 27 χρόνια από το καθεστώς των λευκών. Ο Νέλσον Μαντέλα αποφυλακίστηκε το Φεβρουάριο του 1990, αφού ο πρόεδρος Φρεντερίκ ντε Κλερκ αναγνώρισε το Αφρικανικό Εθνικό Κογκρέσο και ανέστειλε τις εκτελέσεις. Ο Νέλσον Μαντέλα αμέσως παρότρυνε τις ξένες δυνάμεις να μην ελαττώσουν την πίεση που ασκούσαν στη νοτιοαφρικανική κυβέρνηση για συνταγματική μεταρρύθμιση. Η απελευθέρωσή του το 1990 σημάδεψε την απαρχή θεμελιακών αλλαγών στο Νοτιοαφρικανικό κράτος, που οδήγησαν στην πτώση του ρατσιστικού του καθεστώτος. Το 1993 του απονεμήθηκε το Νόμπελ Ειρήνης που το μοιράστηκε με τον τότε πρόεδρο Φρεντερίκ Ντε Κλερκ. Το 1994 έγινε ο πρώτος πρόεδρος της Νότιας Αφρικής σε εκλογές που επιτράπηκε να ψηφίσουν λευκοί και μαύροι.

Έχασε τον γιο του από AIDS και τον άλλο σε τροχαίο δυστύχημα, το 1969 (σε τροχαίο έχασε και τη δισέγγονή του, το 2010). Από τότε ο Νέλσον Μαντέλα έγινε εξαιρετικά δραστήριος κατά του AIDS. Ο ίδιος δήλωνε ότι ο μόνος τρόπος να αντιμετωπιστεί το AIDS ως φυσιολογική ασθένεια είναι να μην το κρύβουμε και να κάνουμε τους ανθρώπους να σταματήσουν να το θεωρούν κάτι που χτυπά ορισμένα άτομα τα οποία πηγαίνουν στην κόλαση και όχι στον παράδεισο.

Ο Μαντέλα πέθανε στην οικία Χάουτον στις 5 Δεκεμβρίου 2013. 

Άρθρο της Άννας Ψυχογιού

Η Άννα Ψυχογιού γεννήθηκε στην Άρτα και τα τελευταία χρόνια ζει στην Στοκχόλμη όπου εργάζεται ως καθηγήτρια υποκριτικής. Έχει σπουδάσει ηθοποιός στην Δραματική Σχόλη  ‘’ Μαίρης Βογιατζή Τράγκα ’’ στη Αθήνα και παράλληλα κάνει σκηνοθεσία θεατρικών έργων. Τον ελεύθερο χρόνο της ασχολείται κυρίως με τις μεταφράσεις θεατρικών έργων που ανεβάζει. Της αρέσει να διαβάζει βιβλία , να ακούει μουσική και να πηγαίνει ταξίδια.