TOP

«Μουλεν Ρουζ»

Άρθρο της Βάσως Καλαντίδου

Μία ελληνική σειρά, (βλ. «είσαι το ταίρι μου»),  κατάφερε να κάνει τη μητέρα μου να μάθει τον Τουλούζ Λωτρέκ. Αυτόν τον μικρόσωμο ζωγράφο της Μπελ Επόκ. Εγώ πάλι, τον ανακάλυψα από μία αφίσα στο Πανεπιστήμιο. Στον χορό που διαφήμιζε δεν πήγα – πράγμα που σημαίνει ότι δεν πέτυχε τον βασικό της στόχο η αφίσα – αλλά με έβαλε στη διαδικασία να ψάξω για τη ζωή και το έργο του Λωτρέκ. Ρουφούσα τις πληροφορίες και τις καταχωρούσα στο ανάλογο αρχείο. Γεννήθηκε στο Hotel du Bosc στο Άλμπι της Γαλλίας, αν και ανήκε σε οικογένεια ευγενών προτίμησε να ζήσει μία ζωή ανέμελη – φαινομενικά – στα καμπαρέ της Μονμάρτης και στα καφέ – κονσέρ. Με σώμα παραμορφωμένο, δεν ξεπέρασε ποτέ το 1,5 μέτρο,  βρίσκει καταφύγιο στη ζωγραφική· βρίσκει την αναγνώριση και την αποδοχή του κοινού. Αν και εργάστηκε την εποχή του ιμπρεσιονισμού και επηρεάστηκε από τον συμβολισμό, δεν κατατάσσεται σε κανένα ρεύμα. Τα έργα του, αληθινά αριστουργήματα, βρίσκονται στα μεγαλύτερα μουσεία του Παρισιού, της Βιέννης, της Μαδρίτης, του Άμστερνταμ, της Νέας Υόρκης.

Αν και το αγαπημένο μου έργο του είναι «Η κοκκινομάλλα» ή «Η τουαλέτα», (The Toilet, 1889, Oil on cardboard, 67 x 54 cm, Musée d’Orsay, Paris), και είχα την τύχη να τον θαυμάσω από κοντά, αποφάσισα να σας μιλήσω για τα άλλα έργα του· τις αφίσες. Και όχι, δεν τις είδα στο Παρίσι αλλά εδώ, στη Θεσσαλονίκη. Στο Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών του Α.Π.Θ. Αυτό που με γοήτευσε στον Τουλούζ Λωτρέκ είναι ότι αντιμετώπισε τη δημιουργία μίας αφίσας, που θα έβλεπαν οι περαστικοί στους δρόμους των καμπαρέ, με το ίδιο πάθος που ζωγράφιζε πίνακες για τα σαλόνια του Παρισιού. Η λιθογραφία του, «Μουλέν Ρουζ», (Moulin Rouge: La Goulue, 1891, Lithograph in four colours – poster, 191 x 117 cm, private collection), είχε κερδίσει στο διαγωνισμό που είχε προκηρύξει ο Charles Zidler· πρώην κρεοπώλης και στη συνέχεια ιδιοκτήτης του διάσημου κέντρου, με τον ξύλινο μύλο ως σήμα κατατεθέν.  Στις αφίσες του, ο Λωτρέκ, χρησιμοποιούσε κυρίως τέσσερα χρώματα· κίτρινο, κόκκινο, μπλε και μαύρο. Κοινό τους χαρακτηριστικό οι σιλουέτες που κρατούν από τα μοντέλα μόνο τις ουσιώδεις γραμμές.

Στην συγκεκριμένη έκθεση, εκτός από τα έργα του καλλιτέχνη, υπήρχαν και φωτογραφίες από εφημερίδες και περιοδικά. Σε μία από αυτές ο Τουλούζ Λωτρέκ ήταν ντυμένος σαν Ιάπωνας. Την επιρροή του από αυτή τη χώρα της Ανατολής βλέπουμε και στη λιθογραφία του, «Divan Japonais», (Divan Japonais, 1893, Lithograph in four colours – poster, 81 x 61 cm, private collection). Οι χρωματική παλέτα που επιλέγει αλλά και ο τρόπος σύνθεσης μαρτυρούν ότι έχει υιοθετήσει ιαπωνικά στοιχεία. Αξιοσημείωτο είναι ότι η τραγουδίστρια, Yvette Guilbert, μας παρουσιάζεται με «κομμένο» κεφάλι και το κοινό την αναγνωρίζει από τα χαρακτηριστικά μαύρα της γάντια. Για ακόμη μία φορά η σιλουέτα του κεντρικού μοντέλου – που δεν είναι άλλη από την διάσημη χορεύτρια Jane Avril – αποδίδεται μόνο μέσα από τις κύριες γραμμές του φορέματός του.

Λίγα χρώματα, απλές καθαρές γραμμές, θέματα παρακμιακά, παραγωγή μαζική… Κι όμως, πιστέψτε με, το φλανάρισμα στην τέχνη της αφίσας του Τουλούζ Λωτρέκ είναι μαγικό και ισάξιο των επίσης αριστουργηματικών ελαιογραφιών του.

Μικρό tip για την επίσκεψή σας σε οποιαδήποτε έκθεση με αφίσες του Τουλούζ Λωτρέκ, με παιδιά.

  1. Επιλέξτε, πριν από την επίσκεψή σας στην έκθεση, έναν καλλιτέχνη – τραγουδιστή, ηθοποιό, χορευτή, ζωγράφο, κλπ – που θαυμάζουν τα παιδιά σας.
  2. Ετοιμάστε έναν φάκελο με τα εξής: Χοντρό μαύρο χαρτόνι Α4, περιοδικά με φωτογραφίες του καλλιτέχνη που επιλέξατε, χρωματιστά χαρτόνια, (κίτρινο, κόκκινο, μπλε, μαύρο), ψαλίδι, κόλλα και φυσικά μαρκαδόρους.
  3. Αφού φλανάρετε στην έκθεση και εξηγήσετε στα παιδιά τα στοιχεία που χαρακτηρίζουν τις αφίσες του Τουλούζ Λωτρέκ, καθίστε σε κάποιο σημείο του μουσείου που να μην ενοχλείτε αλλά να έχετε ταυτόχρονα επαφή με κάποιον πίνακα, για να μπορούν να επανέρχονται σε αυτόν όταν «κολλάνε».
  4. Δώστε στα παιδιά το μαύρο χαρτόνι. Στη συνέχεια δώστε τους να κόψουν από το περιοδικό το κεφάλι του καλλιτέχνη που επέλεξαν. Στα υπόλοιπα χαρτόνια μπορούν να σχεδιάσουν τα ρούχα του μοντέλου τους, να τα κόψουν με προσοχή και να τα κολλήσουν πάνω στο χαρτόνι – αφίσα.
  5. Με τους μαρκαδόρους θα γράψουν το μήνυμα της αφίσας τους.
  6. Η αφίσα τους είναι έτοιμη και μπορεί να κολληθεί στη είσοδο του σπιτιού, της πολυκατοικίας ή ακόμη και της τάξης.
  7. Και φυσικά, το πιο σημαντικό! Μην ξεχάσετε να τους δώσετε ένα γλυκό φιλί. Αν δεν σας κάνει κόπο, δώστε τους κι ένα από εμένα.

The Toilet

1889, Oil on cardboard, 67 x 54 cm

Musée d’Orsay, Paris

Moulin Rouge: La Goulue

1891, Lithograph in four colours – poster, 191 x 117 cm

Private collection

Divan Japonais

1893, Lithograph in four colours – poster, 81 x 61 cm

private collection

Σύνταξη:Βάσω Καλαντίδου

Βάσω είναι το όνομά μου. Θεσσαλονικιά. Από λάθος, μάλλον, σπούδασα οικονομικά στο ΑΠΘ, αλλά γρήγορα βρήκα τον δρόμο μου. Ιστορία της Τέχνης, παιδικές λέσχες ανάγνωσης και τα τελευταία χρόνια… συγγραφή. Αγαπώ τη λογοτεχνία και την ποίηση, τον κινηματογράφο και τη ζωγραφική, τις βόλτες στη θάλασσα και τα ταξίδια· ειδικά τα road trips.

Ένα τέτοιο ταξίδι στην Τέχνη θα κάνουμε και από αυτές τις σελίδες. Όχι με  την ακαδημαϊκή ανάλυσή της και στεγνούς όρους. Απλώς, θα φλανάρουμε σε αυτή…