“Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΝΟΣ ΜΙΚΡΟΥ ΟΝΕΙΡΟΥ-ΚΑΡΙΜ”-ΣΤΕΛΛΑ ΑΡΒΑΝΙΤΗ
Κριτική για το βραβευμένο βιβλίο “Η ιστορία ενός μικρού ονείρου Καρίμ” της Στέλλας Αρβανίτη από τις εκδόσεις Οσελότος.Πρόκειται για ένα πολύχρωμο παραμύθι για σύγχρονα κοινωνικά προβλήματα και συγκεκριμένα την προσφυγιά και τη μετανάστευση. Απευθύνεται σε μικρά, αλλά και μεγάλα παιδιά, γιατί τα θέματα που πραγματεύεται μας αγγίζουν (ή θα έπρεπε, πιστεύω να μας αγγίζουν) και μας αφορούν όλους.
Ο βασικός άξονας του βιβλίου αφορά την προσωπική ιστορία ενός προσφυγόπουλου, του Καρίμ, το οποίο έρχεται στην Ελλάδα κάτω από πολύ δύσκολες συνθήκες και παρακολουθεί την πορεία του τις πρώτες μέρες παραμονής του στη χώρα μας. Παράλληλα, όμως, σε ένα άλλο επίπεδο, παρακολουθούμε και την ιστορία ενός ονείρου, που η τύχη του συνδέεται με τον Καρίμ διότι αναλαμβάνει την αποστολή να γίνει πραγματικότητα, γιατί αλλιώς θα καταλήξει σε εφιάλτη. Ανάλογα με την επιτυχία της αποστολής του θα πάρει και χρώμα, αλλιώς αν αποτύχει θα γίνει μαύρο. Έχει μόνο 3 προσπάθειες και ο τόπος της αποστολής του είναι ένας καταυλισμός προσφύγων στην Αθήνα της κρίσης, στην οποία έχει βρεθεί ο Καρίμ, έχοντας αφήσει πίσω του σπίτι, πατρίδα, φίλους, αλλά και τον πατέρα του, ο οποίος έχει συλληφθεί από την αστυνομία στη χώρα καταγωγής του. Στο δρόμο έχασε και τη μητέρα του, καθώς οι δουλέμποροι, οι οποίοι τους είχαν πάρει όλα τους τα λεφτά και τους είχαν στοιβάξει σε μια βάρκα με προορισμό την Ευρώπη, τους πέταξαν στη θάλασσα, λίγο πριν τους σώσει η Ελληνική ακτοφυλακή. Ο Καρίμ καταλήγει στην Αθήνα σε έναν καταυλισμό προσφύγων με τη θεία του, έχοντας πάθει σοκ, έχοντας χάσει κάθε διάθεση να ονειρεύεται και κάθε ελπίδα. Εκεί συναντά ένα κοριτσάκι, τη Φωτεινούλα, με την οποία γίνονται φίλοι. Για καλή του τύχη, η μητέρα του δεν είχε πνιγεί και βρέθηκε μετά από λίγες μέρες σε άλλο μέρος και θα πήγαινε στην Αθήνα να επανενωθεί με την οικογένειά της. Η ιστορία τελειώνει με το όνειρο να γίνεται πραγματικότητα, να γεμίζει τη ζωή του Καρίμ με χρώμα και ελπίδα και το προσφυγόπουλο να αρχίζει να ονειρεύεται μια καινούρια αρχή, μια καινούρια πατρίδα, καινούριες ευκαιρίες για μόρφωση, φιλίες και να αντιμετωπίζει πάλι τη ζωή με αισιοδοξία.
Πρόκειται για μια συγκινητική ιστορία με αίσιο τέλος, που εκτός από τη μετανάστευση και την προσφυγιά, που είναι οι κεντρικές θεματικές του βιβλίου, αγγίζει και άλλα θέματα, όπως η ταυτότητα, που γίνεται βασική παράμετρος σε ξένα και αλλόγλωσσα περιβάλλοντα, η οικογένεια και οι δυνατοί δεσμοί που ενώνουν τα μέλη της που όμως δοκιμάζονται από αντίξοες συνθήκες σε πολλά μέρη του κόσμου. Επίσης τίθεται το θέμα της γλώσσας και ο ρόλος που παίζει στην κοινωνικοποίηση και στην ενσωμάτωση των μεταναστών καθώς είναι βασικός παράγοντας της επικοινωνίας στην χώρα υποδοχής. «Ωραίο βιβλίο!» λέει ο γιατρός στον Καρίμ, αλλά αυτός ντροπιασμένος του απαντά «Δεν ξέρω να διαβάζω ελληνικά, κύριε». Ένα από τα πρώτα όνειρα που έχει ο Καρίμ για τη ζωή του στη δεύτερη πατρίδα του είναι να πάει στο σχολείο και να μάθει ελληνικά. Επίσης διαφαίνονται αναφορές στην πατρίδα ως χώρος του φαντασιακού και στο ρόλο που παίζει για τον καθένα όσον αφορά τη διαμόρφωση της προσωπικότητας και της ταυτότητάς μας, την τραυματική διαδικασία εγκατάλειψής της και τις δυσκολίες μιας καινούριας αρχής σε μια ξένη χώρα.
Το χρώμα, μεταφορικά αλλά και κυριολεκτικά, διατρέχει όλο το κείμενο, από τις ζωντανές περιγραφές των τοπίων μέχρι το συνδυασμό του με διάφορες καταστάσεις, θετικές και αρνητικές και συναισθήματα, απογοήτευσης, απόγνωσης, απελπισίας, αλλά και αισιοδοξίας, ελπίδας ή ανακούφισης. Χαρακτηριστική είναι η σύνδεση του χρώματος του ονείρου με το δέρμα του Καρίμ, που όταν τα πράγματα δεν πάνε καλά γίνεται σκούρο. Το χρώμα του δέρματος, δυστυχώς, καθορίζει πολλές φορές τον τρόπο που οι άνθρωποι βλέπουν τους άλλους, και στη συγκεκριμένη περίπτωση τους πρόσφυγες και τους μετανάστες.
Μια ακόμη βασική θεματική του βιβλίου είναι αυτή που σχετίζεται με το όνειρο. Τα όνειρα έχουν τη γοητευτική δυνατότητα να δημιουργούν την εντύπωση ότι έστω και προσωρινά αποδεσμεύουν τον άνθρωπο από τους ανυπέρβλητους περιορισμούς του χώρου και του χρόνου. Το όνειρο, μια παράλληλη πραγματικότητα για όλους μας, παίρνει σάρκα και οστά στο παραμύθι της Στέλλας Αρβανίτη και γίνεται ένα ακόμη πρόσωπο στην ιστορία. Η πραγματοποίησή του, στο τέλος του παραμυθιού, από παράλληλη αμφίβολη πραγματικότητα μετατρέπεται σε γεγονός και γίνεται αφορμή ένωσης των δυο διαστάσεων, του πραγματικού και του ονειρικού. Χαρακτηριστική είναι η τελευταία φράση του κειμένου: «Από εκείνη τη μέρα το παιδί και το πολύχρωμο όνειρο έζησαν για πάντα μαζί! Δεν χωρίστηκαν ποτέ ξανά!». Τα όνειρα παρουσιάζονται ως σημαντική συνιστώσα της ανθρώπινης ζωής και εμπειρίας, ως κάτι που μας δίνει ελπίδα και μας σπρώχνει μπροστά, παρά τις δυσκολίες. Άλλωστε, τα όνειρα των ανθρώπων δεν έχουν γλώσσα, πατρίδα ή θρησκεία, είναι τα ίδια πάνω κάτω για όλους. Άλλωστε όλοι τα ίδια πράγματα δεν ονειρευόμαστε? Όπως και ο μικρός Καρίμ, θέλουμε να είμαστε καλά, να έχουμε φαγητό και ένα κεραμίδι πάνω από το κεφάλι μας, να είναι καλά οι άνθρωποι που αγαπάμε και να μας δίνονται ευκαιρίες να καλυτερεύσουμε την ποιότητα της ζωής μας.
Το βιβλίο επίσης αγγίζει θέματα όπως η φιλία και η αλληλεγγύη. Η Φωτεινούλα και ο γιατρός είναι δίπλα στον Καρίμ, προσφέροντάς του υλική αλλά κυρίως ψυχολογική συμπαράσταση. Κανένας άνθρωπος δεν είναι μόνος του και δεν πρέπει να είναι μόνος του, είμαστε όλοι μέρη ενός κοινωνικού συνόλου. Η αλληλεγγύη περιλαμβάνει τη δέσμευση ότι, ακόμη κι αν δεν έχουμε τους ίδιους πόνους, τα ίδια προβλήματα ή τα ίδια συναισθήματα, ζούμε σε κοινό έδαφος και έχουμε ευθύνη ο ένας για τον άλλο.
Οι χαρακτήρες, ειδικά του μικρού Καρίμ, αλλά και των άλλων προσώπων, όπως της θείας του, της μητέρας του και της Ελληνίδας φίλης του της Φωτεινούλας, διαγράφονται ζωντανά, είτε άμεσα μέσα από διαλόγους είτε έμμεσα από τα σχόλια της αφηγήτριας. Πρόκειται για χαρακτήρες που φαίνονται βγαλμένοι από τη ζωή. Μέσα από την περιγραφή τους, η συγγραφέας καταφέρνει να τους αναγάγει σε τύπους που δονούνται από ποικιλία συναισθημάτων μέσω των οποίων ο καθένας αντικρίζει τη ζωή μέσα από τις εμπειρίες και τις συνθήκες στις οποίες δραστηριοποιείται. Έτσι βλέπουμε την σύγχυση και την απελπισία του μικρού παιδιού που δεν ξέρει τι απέγινε ο πατέρας του ο οποίος είναι φυλακισμένος από ένα αυταρχικό καθεστώς, τη θλίψη και την ανησυχία του γιατί νομίζει ότι έχει χάσει τη μητέρα του, αλλά και την ανακούφιση και την ελπίδα μόλις μαθαίνει τα νέα για την εύρεσή της. Τη στωικότητα της θείας, η οποία προσπαθεί με κάθε τρόπο να καθησυχάσει τον Καρίμ και να του δώσει ελπίδα να συνεχίσει, λέγοντάς του να μη σταματήσει να ονειρεύεται γιατί «τα όνειρα μας ομορφαίνουν τη ζωή». Τη Φωτεινούλα, με τη γλυκιά αθωότητα και την αμεσότητα με την οποία πλησιάζει τον Καρίμ, καθώς απορεί με τις συνθήκες στις οποίες βρίσκεται. Χαρακτηριστικά τον ρωτάει: «Η δική σου η μαμά δεν φωνάζει που δεν πας σχολείο?» Την συμπόνια και διακριτικότητα του γιατρού που εκτός από ιατρική φροντίδα προσφέρει αγάπη και τρυφερότητα στον Καρίμ και γενικά στα μικρά παιδιά που μένουν στον καταυλισμό.
Στη χώρα μας σήμερα έχουμε πολλούς μετανάστες και πρόσφυγες που συρρέουν εδώ κατά εκατοντάδες σχεδόν καθημερινά. Μεταξύ αυτών των ανθρώπων που έχουν βιώσει τις τραγικές συνέπειες του πολέμου και των εμφυλίων αναταραχών, την προσφυγιά, την απώλεια της οικογένειας και του οικείου περιβάλλοντος συμπεριλαμβάνονται και παιδιά. Αυτά τα παιδιά αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τις εστίες τους και να αναζητήσουν ένα καλύτερο μέλλον και μια καλύτερη ζωή στην Ευρώπη. Στις χώρες υποδοχής και δυστυχώς και στην Ελλάδα βιώνουν τον κοινωνικό αποκλεισμό, διακρίσεις και περιθωριοποίηση. Για να ενταχθούν στη χώρα υποδοχής χρειάζονται περισσότερο από κάθε άλλη ομάδα ένα υποστηρικτικό κοινωνικό περιβάλλον. Για να βρουν το δρόμο τους χρειάζονται πάνω απ’ όλα την κατανόηση και τη βοήθειά μας. Στην περιοχή μας, για παράδειγμα, έχουμε δυο ξενώνες φιλοξενίας ανηλίκων προσφύγων, στην Μακρινίτσα και στην Αγριά. Και γι’ αυτό αυτό το βιβλίο είναι σημαντικό. Γιατί συμβάλλει στην καλύτερη κατανόηση των συνθηκών και των συναισθημάτων ενός παιδιού που είναι πρόσφυγας. Marina Mogli καθηγήτρια Αγγλικών, υποψήφια διδάκτορα στο Πενεπιστήμιο Θεσσαλίας και Εθελόντρια καθηγήτρια Ελληνικών στο στέκι Μεταναστών στο Βόλο (Από το 2010)και την κυρία Μαρία
βιογραφικό της Στέλλας Αρβανίτη. Η Στέλλα Αρβανίτη κατάγεται από τη Β. Εύβοια (Λιχάδα). Σπούδασε στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Ιταλική Γλώσσα και Φιλολογία και ολοκλήρωσε την πανεπιστημιακή της κατάρτιση στον Καναδά και στην Μπολόνια της Ιταλίας (υποτροφία Erasmus). Παράλληλα αποφοίτησε και από τη Σχολή Διπλωματούχων Ξεναγών του ΕΟΤ. Από το 1996 εργάζεται ως διπλωματούχος ξεναγός σε αρχαιολογικούς χώρους και μουσεία και κατά καιρούς ως εκπαιδεύτρια στα ΚΕΚ.
Η συγγραφική της δραστηριότητα άρχισε από τα πολύ πρώιμα χρόνια του δημοτικού και η συγγραφή είναι η μεγάλη της αγάπη. Της αρέσει επίσης να διαβάζει, λατρεύει τα ταξίδια που τη βοηθούν να συλλέγει εμπειρίες, να γνωρίζει διαφορετικές κουλτούρες και φυσικά να εμπνέεται.
Το παραμύθι παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στη δουλειά της καθώς το έχει εντάξει στις ξεναγήσεις των ελληνικών αλλά και ξένων σχολείων (ελληνικοί μύθοι, συμβολισμοί, θρύλοι και παραδόσεις). Διαθέτει κανάλι στο youtube (Stella Arvaniti) με παραμύθια και μυστικά συγγραφής. Είναι τακτικό μέλος του κύκλου Ελληνικού παιδικού βιβλίου και πραγματοποιεί σεμινάρια δημιουργικής γραφής σε βιβλιοθήκες και σχολεία.Διακρίσεις
2016, «Η ιστορία ενός μικρού ονείρου, Καρίμ» (εκδ. Οσελότος), Α΄ Βραβείο Παιδικής Λογοτεχνίας, Πετρίδειο Ίδρυμα Κύπρου.
2015, «Τα δάκρυα της ζωής» (εκδ. Οσελότος), Γ΄ Βραβείο Παιδικής Λογοτεχνίας, Πανελλήνια Ένωση Λογοτεχνών.
2014, «Το μυστικό της Μπρασκόγουρνας» (εκδ. Οσελότος), Α΄ Βραβείο Παιδικής Νουβέλας, 30ό Πανελλήνιο Συμπόσιο Ποίησης και Πεζογραφίας.
2014, «Η ιστορία ενός μικρού ονείρου, Καρίμ», Γ΄ Βραβείο Παραμυθιού, Πανελλήνια Ένωση Λογοτεχνών.
2012, «Το κυπαρίσσι που έγερνε» (εκδ. Χρυσαλλίδα), Έπαινος, Πανελλήνια Ένωση Λογοτεχνών. Το βιβλίο επανεκδόθηκε το 2018 από τις εκδ. Οσελότος με επιπλέον κείμενο και καινούργια εικονογράφηση.
Τους πρώτους της επαίνους έλαβε στην Γ΄ Γυμνασίου, σε πανελλήνιο διαγωνισμό ποίησης και πεζογραφίας («Ο ΦΙΛΩΝ»).Τα 5 βιβλία της Στέλλας Αρβανίτη κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Οσελότος (Τηλ :2106431108) και μπορείτε να τα βρείτε στα βιβλιοπωλεία και στις εκδόσεις Οσελότος.
