ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΧΡΙΣΤΙΝΑΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΟΥΔΑΚΗ: «ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΞΕΡΟΥΝ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΑΠΟ ΕΜΑΣ»
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΧΡΙΣΤΙΝΑΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΟΥΔΑΚΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΥΘΥΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΔΗ
Στις 2 Απριλίου, ημέρα γέννησης του μεγάλου Δανού παραμυθά Χανς Κρίστιαν Άντερσεν (2 Απριλίου 1805), γιορτάζεται η Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού Βιβλίου. Η Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού Βιβλίου καθιερώθηκε πριν από 52 χρόνια (1966), από τη Διεθνή Οργάνωση Βιβλίων για τη Νεότητα, με σκοπό να τονώσει την αγάπη για το διάβασμα και να στρέψει την προσοχή στα παιδικά βιβλία, σε μια προσπάθεια διεθνούς συνεργασίας για την ανάπτυξη και τη διάδοση της παιδικής λογοτεχνίας. Η συντακτική ομάδα της thessculture θέλοντας να τιμήσει την Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού Βιβλίου απευθύνθηκε στην επιδραστική νηπιαγωγό και συγγραφέα παιδικών βιβλίων, Χριστίνα Κωνσταντουδάκη και σας παραθέτουμε τη συνομιλία μας.
Χριστίνα είσαι νηπιαγωγός, ωστόσο, σε έχει διαρρήδην κερδίσει η αγάπη σου για τις ιστορίες. Ποιο ήταν αλήθεια το έναυσμα που σε ώθησε να ασχοληθείς με τη συγγραφή παιδικών βιβλίων.
Η ανάγκη μου να γίνω ξανά για λίγο παιδί και σίγουρα με επηρέασαν και οι σπουδές μου ως Νηπιαγωγός. Επίσης, μικρή διάβαζα πάρα πολύ οπότε το να γράψω για παιδιά μου βγήκε τελείως φυσικά γιατί έτσι κι αλλιώς τα βιβλία ήταν όλη η παιδική μου ηλικία.
Πώς θα χαρακτήριζες τα βιβλία σου; Είναι εκπαιδευτικά, είναι λογοτεχνικά ή είναι λογοτεχνήματα με εκπαιδευτικούς στόχους;
Δεν ξέρω τι είναι, ξέρω μόνο ότι όταν γράφω προσπαθώ να γίνω κι εγώ ξανά παιδί, να συνομιλήσω με το παιδί μέσα μου. Δε θέλω να διδάξω, τα παιδιά ξέρουν περισσότερα από εμάς έτσι κι αλλιώς, σε πολλά πράγματα. Θέλω να γράφω ιστορίες που θα κάνουν τα παιδιά να ταυτίζονται, να διασκεδάζουν και να συγκινούνται κι αν είναι κάποιος να πάρει κάτι ‘’εκπαιδευτικό’’ από αυτά, νομίζω αυτοί είναι οι γονείς κι οι εκπαιδευτικοί.
Οι σύγχρονες «σειρήνες» των παιδιών είναι η τηλεόραση, το κινητό και τα tablets, όπου μερικές φορές αφιερώνουν περισσότερο χρόνο απ’ όσο στην ανάγνωση ενός βιβλίου. Η διαμόρφωση ενός σωστού, επιλεκτικού, με κριτική σκέψη αναγνώστη ξεκινά το δίχως άλλο από πολύ νωρίς. Πώς κατά τη γνώμη σου θα πρέπει εμείς ως φροντιστές να την καλλιεργήσουμε σωστά;
Όλα με μέτρο. Δε γίνεται ν’ αποφύγουμε να έρθουν σε επαφή τα παιδιά με την τεχνολογία. Ίσα – ίσα και η τεχνολογία τα βοηθάει να αναπτύξουν διάφορες δεξιότητες.
Αναγνώστες τα παιδιά θα γίνουν αν δεν υπάρχει πίεση αλλά υπάρχουν ερεθίσματα. Για παράδειγμα, να μας βλέπουν να διαβάζουμε κι εμείς οι ίδιοι αλλά όχι π.χ. την ώρα που θέλουν να παίξουν μαζί μας γιατί αυτό θα έχει τα αντίθετα αποτελέσματα.
Επίσης, βοηθάει να έχουμε στο οπτικό τους πεδίο διάφορα βιβλία και να είναι ελεύθερα να διαλέγουν όποια και όποτε θέλουν. Φυσικά, βοηθάει και η βραδινή ρουτίνα με το διάβασμα μιας ιστορίας.
Πέρα από τον παιγνιώδη τρόπο, ποιες είναι οι βασικές αρετές για να γράψει κανείς ένα «καλό» παραμύθι; Είναι κυρίως θέμα ταλέντου ή δεξιοτήτων –που αποκτά κανείς, λόγου χάρη, σε σεμινάρια– το να μπορεί να μπει κανείς στο μυαλό ενός παιδιού;
Το έχω πει κι άλλες φορές ότι δεν πιστεύω στο ταλέντο αλλά στη δουλειά. Στη διάθεση να διαβάσεις πολλά και διαφορετικά βιβλία, να γράφεις κάθε μέρα, να μελετάς, ίσως και να κάνεις κάποια σεμινάρια δημιουργικής γραφής – δεν είναι απαραίτητο αλλά εμένα με βοήθησαν πολύ με την τεχνική μου κι οι ασκήσεις που μας έβαζαν μου έδωσαν έμπνευση για ιστορίες -.
Κυρίως, όμως, να έχεις επαφή με παιδιά και κυρίως, με το παιδί μέσα σου. Να γράφεις με τη φωνή του παιδιού και όχι με την φωνή του ενήλικα.
Συμμερίζεσαι άραγε την πεποίθηση πως η εικονογράφηση είναι το Α και το Ω για την ανάδειξη ενός παιδικού αναγνώσματος;
Αν μιλάμε για εικονογραφημένο παιδικό βιβλίο για ηλικίες 3-6, ναι, θεωρώ ότι η εικονογράφηση είναι τόσο σημαντική όσο και το κείμενο και πολλές φορές σώζει κι ένα μέτριο κείμενο. Ειδικά στα εικονοβιβλία, που η εικονογράφηση φανερώνει πράγματα που μπορεί να μην αναφέρει το κείμενο κι έχει κρυμμένες λεπτομέρειες, είναι απαραίτητη για την ανάδειξη της ιστορίας.
Σε μια ιστορία μου που θα βγει σε λίγους μήνες (αλλά και σε προηγούμενο βιβλίο μου), ήθελα κάτι συγκεκριμένο να μην το γράψω στο κείμενο αλλά να φαίνεται μόνο στην εικονογράφηση. Το είπα στην εικονογράφο, το έκανε, και βγήκε μαγικό! Θεωρώ απαραίτητη στη συνεργασία συγγραφέα και εικονογράφου σε τέτοια βιβλία.
Υπάρχει μια κριτική ενάντια στη βία και τον τρόμο που υπάρχει σε αρκετά κλασσικά παιδικά παραμύθια Από την άλλη, το σύγχρονο παιδικό βιβλίο συχνά χαρακτηρίζεται από διδακτισμό και έλλειψη πρωτοτυπίας. Ποια είναι η γνώμη σου; Πώς μπορεί να βρεθεί η ισορροπία; Πόσο απαραίτητο και πόσο αρκετό είναι το χαρούμενο τέλος σε ένα παιδικό βιβλίο;
Τα κλασικά παραμύθια και το δίπολο “καλό-κακό” βοηθούν τα μικρά παιδιά ( 3-6 ) που δεν έχουν ακόμα αναπτύξει κριτική σκέψη. Σε κάποια παιδιά τους αρέσουν τα πιο “τρομακτικά” κλασικά παραμύθια κι άλλα δεν τα θέλουν καθόλου. Το έχω δει πολλές φορές σε τάξεις. Εκεί, ακολουθούμε το παιδί και δεν πιέζουμε στο να διαβάσουμε κάτι που δε θέλει.
Γενικά, όμως, όλα τα παιδιά θέλουν την περιπέτεια και το χιούμορ στις ιστορίες και όχι, δε θεωρώ ότι όλα τα βιβλία σήμερα είναι διδακτικά και χωρίς πρωτοτυπία. Αρκετά είναι, αλλά όχι όλα. Κι αυτά που δεν είναι ξεχωρίζουν γιατί τα ξεχωρίζουν και τα ίδια τα παιδιά.
Το καλό τέλος στις ιστορίες για παιδιά προσχολικής και πρωτοσχολικής ηλικίας είναι απαραίτητο γιατί δίνει τη λύτρωση. Αν δεν υπάρξει λύτρωση, δεν έχει τελειώσει η ιστορία. Σε ιστορίες για πιο μεγάλα παιδιά, μπορεί το τέλος να είναι γλυκόπικρο και η λύτρωση να έρχεται διαφορετικά, αλλά στις ιστορίες για μικρά παιδιά είναι απαραίτητο το καλό τέλος.
Εκτός της συγγραφής, ασχολείσαι και πραγματοποιείτε όμορφες δράσεις με πρωταγωνιστές τα παιδιά και τους εκπαιδευτικούς, ενώ συνδιαχειρίζεσαι και τη μεγαλύτερη ομάδα για το παιδικό βιβλίο στο ελληνικό facebook… Προσφατα μάλιστα απέκτησες και το δικό σου διαδικτυακο βιβλιοπωλείο. Μίλησέ μας λίγο για τις δραστηριότητές σου. Από πού αντλείς δύναμη;
Ναι, ήμουν Νηπιαγωγός σε ιδιωτικό σχολείο στην πόλη μου και πλέον που άνοιξα το δικό μου Ηλεκτρονικό Παιδικό Βιβλιοπωλείο www.paperkittens.gr, πηγαίνω στο σχολείο 2 μέρες την εβδομάδα και πλέον είμαι υπεύθυνη βιβλιοθήκης. Κάνουμε με τα παιδιά και δραστηριότητες φιλαναγνωσίας κι είναι πολύ όμορφα. Επίσης, πηγαίνω και σε άλλα σχολεία και παρουσιάζω τα βιβλία μου και φυσικά έχω την ομάδα “Παιδικό βιβλίο – Προτάσεις” μαζί με την Νάσια Αλεξανδρίδη, που από εκεί άρχισαν όλα. Ταυτόχρονα, γράφω συνέχεια και προσπαθώ να εξελίσσομαι μέσα από διάφορα σεμινάρια. Η αλήθεια είναι ότι έχω βάλει πολλά μπροστά μου αλλά είναι κάτι που αγαπώ να κάνω κι από αυτό αντλώ δύναμη,
Τι συμβουλές θα έδινες σε κάποιον που θα ήθελε να κάνει τα πρώτα του βήματα στη συγγραφή παιδικού βιβλίου;
Να το κάνει επειδή θέλει να συνδεθεί με το παιδί μέσα του, να μελετήσει πολύ τα παιδικά βιβλία που βγαίνουν τα τελευταία χρόνια και να γράφει κάθε μέρα!
Η Χριστίνα Κωνσταντουδάκη βρίσκεται άραγε μέσα στα βιβλία της; (χαμόγελο)
Βρίσκονται πολλά βιώματά της αλλά και πράγματα που θα ήθελε να έχει κάνει και δεν έχει καταφέρει ακόμα. Η Χριστίνα ως Χριστίνα, δε βρίσκεται μέσα στα βιβλία χαχα, αλλά μπορεί να βρεθεί κάποια μέρα!
Ολοκληρώνοντας τη συνέντευξη τι είναι θα έλεγες εκείνο, μέσα από την κυκλοτερή ενασχόλησή σου με τον μαγευτικό χώρο της συγγραφής, που μπορεί να κάνει τη ζωή μας να μοιάζει με παραμύθι;
Η συναναστροφή με παιδιά, το να έχουμε γύρω μας ανθρώπους που μας αγαπούν και τους αγαπάμε και να βρίσκουμε την ευτυχία στα μικρά και καθημερινά.
Ευχαριστώ από καρδιάς τη Χριστίνα Κωνσταντουδάκη για την πολύ ενδιαφέρουσα συνομιλία μας και της εύχομαι να παραμείνει συνδεδεμένη με το φωτεινό, εσωτερικό της παιδί!
Συνέντευξη:Ευθύμιος Ιωαννίδης
Xαίρετε, είμαι ο Ευθύμιος, είμαι φιλόλογος και συντάκτης της πολιτιστικής ιστοσελίδας Thess culture.gr. Aγαπώ πολύ τη μουσική, τις τέχνες, την ανάγνωση και το θέατρο, ενώ συνεντεύξεις μου και κριτικές μου έχουν δημοσιευτεί κατά καιρούς στον ηλεκτρονικό τύπο. Διαχειρίζομαι παράλληλα τις σελίδες «Ορθογραφία και ορθοέπεια», «Βιβλιοφιλία και βιβλιολογία» και υπήρξα επί πολλά έτη ενεργό μέλος και συντονιστής στις λέσχες ανάγνωσης των βιβλιοθηκών του Δήμου Κορδελιού- Ευόσμου.