ΚΩΣΤΑΣ ΛΕΪΜΟΝΗΣ : «ΕΡΩΤΑΣ ΕΙΝΑΙ ΜΙΑ ΕΚΠΛΗΞΗ ΠΟΥ ΣΟΥ ΚΑΝΕΙ Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΣΟΥ. ΝΑ ΤΑ ΠΑΡΑΤΗΣΕΙ ΟΛΑ ΚΑΙ ΝΑ ΕΡΘΕΙ ΝΑ ΣΕ ΒΡΕΙ ΕΚΕΙ ΠΟΥ ΕΙΣΑΙ ΞΑΦΝΙΚΑ »
Συνέντευξη:Ευθύμιος Ιωαννίδης
Ο εν ενεργεία δικηγόρος και βραβευμένος θεατρικός συγγραφέας Κωνσταντίνος Λεϊμονής απάντησε στις ερωτήσεις που του θέσαμε με αφορμή το ανέβασμα του έργου του «Μια νύχτα με τον σκύλο μου» στο θέατρο Sureal.
Θέατρο. Υπάρχουν αναντίλεκτα αρκετοί ορισμοί για τη λέξη «θέατρο». Εσύ, ωστόσο, ποια οπτική υιοθετείς και με ποιον τρόπο ορίζεις τη δική σου συμμετοχή στον ορισμό περί «θεάτρου;»
Το θέατρο είναι μία σύμβαση του θεατή με τη φαντασία, με την οποία δεσμεύεται ότι όσα δει να συμβαίνουν στη σκηνή, συμβαίνουν μόνο εκεί. Θα μου πείτε μα το θέατρο δεν είναι ο αντικατοπτρισμός της πραγματικότητας; Ίσως ή μάλλον τις περισσότερες φορές. Διότι μέχρι τώρα και μέχρι να μας κυριεύσει η τεχνητή νοημοσύνη, τα θεατρικά έργα γράφονται από ανθρώπους, οπότε αναγκαστικά πατούν σε θεμέλια ρεαλισμού. Η προσωπική μου συμμετοχή είναι εκείνη του κάθε συγγραφέα. Αποτελεί το σφύριγμα σε έναν αγώνα δρόμου και μετά είναι θέμα των αθλητών (σκηνοθέτη, ηθοποιού, κ.λπ) να τρέξουν όσο καλύτερα μπορούν.
Κωνσταντίνε, η θεατρική γραφή είναι αναμφίλεκτα ένα δημοφιλές και, σαφώς, αγαπημένο είδος στο αναγνωστικό κοινό παγκοσμίως. Η σύγχρονη ελληνική θεατρική γραφή εντούτοις φαίνεται να παραπαίει και δεν έχει δυστυχώς καρπίσει στο εγχώριο θεατρικό γίγνεσθαι και αναρωτιέμαι το γιατί, παρά το γεγονός ότι προϊόντος του χρόνου ολοένα και περισσότεροι νέοι συγγραφείς αναμετριούνται με το συγκεκριμένο είδος. Θα ήθελα την τοποθέτησή σου επ΄ αυτού.
Νομίζω, περνώντας ο καιρός, ότι αυτό το πρόβλημα εδράζεται σε δύο αιτίες. Η μία είναι η ανασφάλεια των παραγωγών να επενδύσουν σε όχι γνωστά ονόματα, καθώς φέρουν τον επιχειρηματικό κίνδυνο και η άλλη είναι τα συγγραφικά δικαιώματα. Νομίζετε ότι όλοι οι θεατρικοί παραγωγοί στην Ελλάδα κόπτονται για Ίψεν και Ντίκενς; Δυστυχώς και βεβαίως, όχι. Απλώς μετά 70 χρόνια από τον θάνατο ενός συγγραφέα δεν αποδίδονται στον δικαιούχο πνευματικά δικαιώματα, είτε αυτός είναι κληρονόμος είτε κάποιος εκδότης, με αποτέλεσμα να γλιτώνουν ένα σημαντικό κονδύλι. Ο μεγάλος Νίκος Καζαντζάκης είχε γράψει αρκετά θεατρικά έργα. Πολύς κόσμος δεν το ξέρει αυτό, γιατί τον γνωρίζει κυρίως μέσα από τα μυθιστορήματά του. Το 2027 παύουν τα πνευματικά του δικαιώματα. Ξέρετε τι έχει να γίνει στις θεατρικές σκηνές; Ξαφνικά θα θυμηθούν όλοι τη θεατρική εργογραφία του Καζαντζάκη!
Στα έργα σου, κατά τη γνώμη μου, δημιουργείς λυγρά σύμπαντα με βασικά υλικά τα κοινωνικά και πολιτικά φαινόμενα της νεοελληνικής πραγματικότητας ιδωμένα μέσα από ένα μάλλον αδέκαστο και όχι τόσο σύνηθες αξιακό σύστημα, βαφτισμένα στην αχλή του ζωογόνου έρωτα. Είναι εφικτό άραγε να αναζητήσουμε μια νέα διαλεκτική μέσα από την ποίηση, τη λογοτεχνία και τις τέχνες;
Αναμφισβήτητα. Όλες οι τέχνες συνομιλούν, αγκαλιάζουν η μία την άλλη. Σκεφτείτε το θέατρο. Έχει μέσα τη τέχνη του συγγραφέα, την τέχνη του σκηνοθέτη, την τέχνη του σκηνογράφου, την τέχνη του μουσικού κ.λπ Αυτό, αν το γενικοποιήσουμε, θα μας δώσει τον τρόπο προσέγγισης της τέχνης πάνω στο ζήτημα με το οποίο κάθε φορά καταπιανόμαστε. Η Τέχνη μας σκουντά, μας βγάζει από το ρούφηγμα του καναπέ, μας σπρώχνει να ζήσουμε το κάτι παραπάνω. Ο κόσμος που αγαπά την τέχνη, είτε τη δημιουργεί είτε την απορροφά, ενσυνείδητα ή υποσυνείδητα στοχεύει εκεί. Στο κάτι παραπάνω. Έτσι σώζεται η ανθρώπινη ψυχή. Αρκεί οι γονείς να μεγαλώνουν παιδιά με μυαλά ανοιχτά και όχι λοβοτομημένα. Γιατί η ελπίδα ξεκινά από την παιδική ηλικία.
Ανθρώπινη μοναξιά, «καφκικά» υπαρξιακά κενά, νευρωτικοί απροσάρμοστοι ήρωες και τέλος, η φυγή στο όνειρο, στην ψευδαίσθηση, στην αναπόληση και στην άτοπη λύτρωση. Όλα αυτά, δηλαδή, που αποτελούν χαρακτηριστικά της εποχής μας, είναι και τα συστατικά της πυκνής και υγρής ατμόσφαιρας του έργου σου «Μια νύχτα με τον σκύλο μου». Ποιο στοιχείο της παράστασης, ωστόσο, σε έχει αγγίξει προσωπικά πιο πολύ;
Το σημείο εκείνο, όπου ο πρωταγωνιστής κοιτάζει ένα παλιό άλμπουμ φωτογραφιών από ανθρώπους που δε ζουν πια ή από φίλους ή από σχέσεις, με τους οποίους πλέον δε μιλά και αρχίζει να γελά με την ψυχή του με κάτι που θυμάται και αμέσως μετά βλέπει μία ανάμνηση που τον κάνει να κλάψει γοερά. Είναι η ίδια η ζωή μας αυτή η σκηνή, γεμάτη εναλλαγές, είναι ό,τι ζούμε κοιτάζοντας παλιές φωτογραφίες. Αυτή η στιγμή αποτελεί μία παρένθεση ως προαιρετική σκηνοθετική οδηγία στο κείμενο, που την άρπαξε η Ιωάννα Τάλμπη και μεγαλούργησε σε αυτό. Εκεί θα δείτε την ερμηνευτική ευρύτητα του Δημήτρη Κωνσταντινίδη.
Στην παράσταση, προβάλλεται έντονα το στοιχείο της μοναξιάς, της αποσύνδεσης. Ο μεγάλος Ρίτσος στη Σονάτα του σεληνόφωτος λέει: «Το ξέρω πώς καθένας μονάχος πορεύεται στον έρωτα, μονάχος στη δόξα και στο θάνατο.» Αλήθεια, αν σου ζητούσα να ορίσεις τις τρεις αυτές έννοιες τι θα απαντούσες;
Έρωτας, δόξα και θάνατος. Ο πραγματικός έρωτας σού παρέχει τη δόξα, ώστε να μη φοβηθείς να αντικρύσεις τον θάνατο. Αν πρέπει να δώσω έναν ορισμό στον έρωτα θα έλεγα ότι έρωτας είναι μια έκπληξη που σου κάνει ο άνθρωπος που αγαπάς σε απλά πράγματα. Ένα μήνυμα «έφτασες;» σε μια διαδρομή που κάνεις ή να έρθει να σε βρει εκεί που είσαι ξαφνικά. Να τα παρατήσει όλα, να αλλάξει το πρόγραμμά του και να έρθει. Αυτό είναι έρωτας. Η δόξα είναι μία παγίδα της ματαιοδοξίας μας. Όσο για τον θάνατο… Είναι μια πόρτα που κανείς δεν γνωρίζει πού μπορεί να οδηγεί…
Οι συμβολισμοί είναι διάχυτοι στο έργο, με βασικότερο αυτόν του σκύλου, ο οποίος συμβολίζει το Εκείνο, το παιδί μέσα μας, τη σκιά μας, τον εσωτερικό μας κριτή όλα τα ψυχικά στάδια, τα οποία βιώνει ο ήρωας. Φαίνεται πως όσο κι αν πασχίζει να οραματιστεί τους νέους καιρούς ο ήρωας του έργου, αυτοί θα ξεπηδάνε μέσα από τις αδέξιες πράξεις του. Πώς αντιλαμβάνεσαι αυτήν την αφοριστική δήλωση;
Αν ρωτούσαμε τον περισσότερο κόσμο αν θέλει να αλλάξει, είμαι σίγουρος ότι θα απαντούσε θετικά. Όμως, είναι πολύ δύσκολο. Δε θα πω ακατόρθωτο. Είναι επίπονο. Μέσα από τις αδέξιες πράξεις μας δείχνουμε ποιοι τελικά είμαστε. Είτε θέλουμε να αλλάξουμε είτε όχι, οφείλουμε να προσαρμοζόμαστε στην αλλαγή των συνθηκών, να βλέπουμε κατάματα νέες αλήθειες. Ο ήρωας είναι ένας ώριμος άνδρας και παρά τα τόσα χρόνια εμπειρίας συνεχίζει να στενοχωριέται, επειδή δεν τον θυμούνται οι φίλοι του, παρά την εμπέδωση και διαπίστωση του γεγονότος αυτού από τον ίδιο. Ο σκύλος, λοιπόν, ιδωμένος είτε ως αφορμή να πούμε την αλήθεια για να την ακούσουμε εμείς οι ίδιοι είτε ως σκιά του εαυτού μας, μάς υπενθυμίζει ότι η αγάπη πάντοτε υπάρχει και για να αγαπήσουμε τον άλλο, πρέπει να είμαστε πρώτα συνειδητοποιημένοι οι ίδιοι και να αγαπήσουμε τον εαυτό μας. Όχι ναρκισσιστικά αλλά με έγνοια, σαν να μας νταντεύαμε μικροί.
Εναλλακτικός τίτλος της παράστασης θα μπορούσε να είναι το «Κάτι σαν», καθώς ο ήρωας έχει κάτι σαν φίλους, κάτι σαν ερωτικούς δεσμούς, κάτι σαν αξίες και ιδεολογίες, κάτι σαν χαρά και ενθουσιασμό… Σε έναν κόσμο που συνεχώς μεταβάλλεται πού μπορεί να αναζητηθεί η ελπίδα, κατά τη γνώμη σου;
Η ελπίδα μπορεί να αναζητηθεί σε έναν μαγευτικό στίχο του ποιητή Τάσου Λειβαδίτη: «Στην πιο μικρή στιγμή μαζί σου έζησα όλη μου τη ζωή.» Στην αγάπη. Αν κίνητρο όλων των έλλογων δίποδων που κατοικούμε σε αυτόν τον πλανήτη ήταν η αγάπη, δε θα είχαμε ανάγκη και την τέχνη, θα μιλούσαμε για μία ιδανική πολιτεία. Η αγάπη ξεκινάει από εμάς παιδιά κι εκεί βρίσκεται και η ελπίδα. Να μεγαλώνουμε παιδιά που μαθαίνουν να αγαπούν χωρίς προϋποθέσεις, χωρίς διακρίσεις.
Ολοκληρώνοντας τη συνέντευξη, θα ήθελες να μοιραστείς μαζί μας μία χρήσιμη συμβουλή που σου έδωσαν κάποτε;
Στις πρόβες του πρώτου μου θεατρικού έργου, του «Εκτός Ύλης», σε μια συζήτηση κατά τη διάρκεια ενός διαλείμματος, μου είχε πει ο Γεράσιμος Σκιαδαρέσης: «Κώστα, έχεις ένα καλό: ξέρεις να ακούς και δεν είσαι αφοριστικός. Αυτό είναι το μυστικό, για να συνεχίσεις στον χώρο αυτό.» Αυτό το έχω κρατήσει ως σήμερα σαν ευαγγέλιο.
Ευχαριστώ από καρδιάς τον Κωνσταντίνο Λεϊμονή για την πολύ ενδιαφέρουσα συνομιλία και εύχομαι να συνεχίσει να κεντρίζει σαν βουκέντρα με την πένα του τις συνειδήσεις μας!
Ακολουθήστε μας
Καθώς και κανάλι στο youtube: : https://www.youtube.com/channel/UCN-M-45CYwJZUFtCPb2DwYQ?view_as=subscriber με ενδιαφέρουσες συνεντεύξεις αλλά και ποικίλα αφιερώματα.
Συνέντευξη:Ευθύμιος Ιωαννίδης
Xαίρετε, είμαι ο Ευθύμιος, είμαι φιλόλογος και συντάκτης της πολιτιστικής ιστοσελίδας Thess culture.gr. Aγαπώ πολύ τη μουσική, τις τέχνες, την ανάγνωση και το θέατρο, ενώ συνεντεύξεις μου και κριτικές μου έχουν δημοσιευτεί κατά καιρούς στον ηλεκτρονικό τύπο. Διαχειρίζομαι παράλληλα τις σελίδες «Ορθογραφία και ορθοέπεια», «Βιβλιοφιλία και βιβλιολογία» και υπήρξα επί πολλά έτη ενεργό μέλος και συντονιστής στις λέσχες ανάγνωσης των βιβλιοθηκών του Δήμου Κορδελιού- Ευόσμου.
