ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΗΣ ΑΝΤΑΣ ΠΕΤΡΑΝΑΚΗ: ΟΙ ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ ΕΙΝΑΙ ΑΚΑΤΑΛΗΠΤΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ, ΑΙΣΘΗΣΕΙΣ, ΣΥΜΒΑΝΤΑ ΤΟΥ ΠΑΡΕΛΘΟΝΤΟΣ ΠΟΥ ΕΠΑΝΑΦΕΡΟΥΜΕ ΔΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΜΕΝΑ…
Συνέντευξη:Αγγελική Κερπιτσοπούλου
Από σπουδές στην ακτινοτεχνολογία και στα παιδαγωγικά στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών. Πως έγινε αυτή η μετάβαση και τι σήμαινε για σένα;
Ενώ από μικρό παιδάκι ζωγράφιζα δεν είχα διανοηθεί να δώσω εξετάσεις στην Καλών Τεχνών. Λάθος το οποίο η ίδια η ζωή διόρθωσε. Μια απόφοιτος της Καλών Τεχνών είδε τα έργα μου στα 37 μου, και επέμεινε να δώσω στη ΑΣΚΤ γιατί θεωρούσε ότι θα πέρναγα. Έτσι και έγινε γιατί ήταν αυτό που στο βάθος πάντα ήθελα.
Η μετάβαση λοιπόν, για να έρθω στο ερώτημά σου, από ότι μέχρι εκείνη τη στιγμή είχα σπουδάσει και είχα ζήσει, προς την Καλών Τεχνών ήταν, με μια λέξη, αποκάλυψη. Η Σχολή αυτή ήταν για μένα ένας ολόκληρος νέος κόσμος μέσα στον οποίον ανέπνεα καλύτερα, βρήκα την ουσία και τα πραγματικά νοήματα που γύρευα. Μια μετατόπιση του κέντρου μου από την τεχνοκρατική ματαιότητα στη βαθιά ανθρωπινότητα που τα μεγάλα έργα τέχνης και η μαθητεία τους μπορούν να σε μυήσουν.
Τα έργα σου συνήθως είναι έργα μεγάλων διαστάσεων. Γιατί αυτή η επιλογή-επιμονή στο μεγάλο-ορατό;
Ορθά το λες, επιλογή και επιμονή στην αισθητική αυτή θεωρία, την οποία είναι δύσκολο να αναπτύξουμε σε δυο γραμμές. Η γοητεία της εγκατάστασης είναι να δημιουργήσει ένα περιβάλλον που ο επισκέπτης θα περιηγηθεί μέσα του, θα εισχωρήσει στον κόσμο του.
Η μεγάλη κλίμακα δημιουργεί στις εγκαταστάσεις την προϋπόθεση, αν το έργο έχει και άλλες αρετές, για τη συναρπαγή του επισκέπτη και συνεπώς αυτή την πολυπόθητη διανοητική ή και συναισθηματική μετατόπισή του, που αν συμβεί, δεν θα είναι ποτέ ξανά ο ίδιος μετά από τη συνάντησή του με το έργο τέχνης.
Τι δηλώνει για σένα το μαύρο χρώμα; Ποια η σχέση σου με το σκοτεινό;
Είμαι πράγματι θιασώτρια του μαύρου και σκοτεινού, γιατί προσεγγίζει την ψυχαναλυτική θεωρία του ανοίκειου. Την έννοια του ανοίκειου όχι με όρους καθημερινότητας αλλά ψυχαναλυτικά, την ξενότητα του ίδιου μας του εαυτού. Το μαύρο αλληγορικά, είναι η πύλη που αξιώνει την οδύνη και την ηδονή του «επέκεινα», ταυτόχρονα.
Αναφορικά με την φιλοσοφία-ψυχολογία μιας ανάμνησης. Πως πιστεύεις ότι δημιουργείται και τι σημαίνει η επιλογή μιας στιγμής έναντι μιας άλλης;
Κατά τον Μαρσέλ Προύστ, στο έργο του «Αναζητώντας το χαμένο χρόνο», πάνω στο οποίο δημιούργησα την πολυαισθητηριακή μου εγκατάσταση «Όχι τώρα Μαρσέλ. Τότε, εκεί, εγώ μια άλλη…» οι αναμνήσεις είναι ακατάληπτες εικόνες, αισθήσεις, συμβάντα του παρελθόντος που επαναφέρουμε διαμεσολαβημένα από τη δική μας οπτική, με υποκειμενικές εκδοχές.
Επιλέγουμε επαναφορά βιωμάτων από την παιδική μας ηλικία, σημαντικές απώλειες της ζωής μας κλπ, είτε γιατί αναζητούμε στηρίγματα χαράς ή για να επανεπεξεργαστούμε ψυχικά τραύματα που μας βασανίζουν. Όμως οι μόνες πραγματικά αντικειμενικές αναμνήσεις τις οποίες μπορεί να ζήσει κάποιος, αλλά πολύ σπάνια μπορεί αυτό να συμβεί, είναι αυτές που προέρχονται από ένα ερέθισμα που σου επαναφέρει μια ατόφια, στιγμιαία εικόνα του παρελθόντος. Αυτού του είδους η ανάμνηση, αν αξιωθούμε να τη βιώσουμε, είναι συνήθως η πιο δυνατή γιατί είναι αδιαμεσολάβητη.
Η έμφυλη ταυτότητα βασικός προβληματισμός στην δουλειά σου πιστεύεις ότι είναι προϋπάρχουσα η επίκτητη στο άτομο; Τι ρόλο παίζει το κοινωνικό πλαίσιο στην ανάπτυξη της;
Πιστεύω πως είναι προϋπάρχουσα και παρότι έχουμε δύο βιολογικά φύλα οι συμπεριφορές και οι τάσεις, ανεξαρτήτως φύλων είναι προϋπάρχουσες αλλά πιέζονται να προσαρμοστούν στα στερεοτυπικά πρότυπα και να χωρέσουν στις επιβεβλημένες νόρμες. Αν θέλεις να τα έχεις καλά με τον εαυτό σου και δεν αντέχεις να υποκρίνεσαι κάνεις το coming out και τότε μόνο νιώθεις ελευθερία, όχι όμως απαραίτητα και χαρά.
Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι αυτές οι συμπεριφορές δεν είναι επίκτητες αλλά προϋπάρχουσες γενετήσιες τάσεις, αν αυτό το καταλάβουμε τότε θα υπάρξει πραγματικά δημοκρατική συμπερίληψη χωρίς προκαταλήψεις. Συχνά ακούω, με αφορμή τον γάμο και την τεκνοθεσία για τα ομόφυλα ζευγάρια, ότι οι διατάξεις που επίκειται να ψηφιστούν θα βελτιώσουν τη ζωή μιας μειονότητας που πιέζεται.
Πιστεύω ότι δεν είναι μειονότητα αλλά ένας σημαντικός αριθμός ανθρώπων που στην πραγματικότητα διστάζουν ακόμα να εκδηλώσουν την αλήθεια τους, φοβούμενοι/ες/@ ότι το προοδευτικό πρόσωπο που, εν μία νυκτί, προσπαθεί να φορέσει η κοινωνία είναι μια επίφαση αλλά στο βάθος παραμένει σε πολύ μεγάλο βαθμό συντηρητικά αμετακίνητη.
Ζεις και εργάζεσαι στην Αθήνα. Τι εικόνα έχεις για την σύγχρονη παραγωγή τέχνης στην Ελλάδα αλλά και για το κοινό αυτής;
Γίνονται αξιόλογες προσπάθειες από μέρος καλλιτεχνών και επιμελητών. Όμως το γεγονός της αξιοσημείωτης έλλειψης χρηματοδότησης των εκθέσεων και των καλλιτεχνικών προσπαθειών αποτελεί τροχοπέδη.
Το κοινό επικροτεί τις καλές εκθέσεις με σημαντική επισκεψιμότητα, παράγοντας που πρέπει να εκτιμηθεί από το Υπουργείο Πολιτισμού το οποίο πρέπει να στέρξει στις καλλιτεχνικές προσπάθειες και να τις χρηματοδοτεί με κονδύλια ανάλογα αυτών που δίνονται στις υπόλοιπες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και όχι να κλείνει τα μάτια στο ότι στις περισσότερες εκθέσεις τα έργα παράγονται εξ’ ολοκλήρου από το υστέρημα των καλλιτεχνών.
Η μεγάλη ανάγκη έκφρασης των καλλιτεχνών μέσα από τα έργα τους, πρέπει να πάψει να αποτελεί για την Πολιτεία αντικείμενο εκμετάλλευσης για το status του πολιτιστικού μας επιπέδου.
Υπάρχει κάτι το οποίο θα ήθελες να διερευνήσεις μέσα από την τέχνη σου και δεν το έχεις κάνει ακόμη;
Η απώλεια, το μαύρο σκοτεινό και η αίσθησή του, η έμφυλη ταυτότητα, το ακατάληπτο των αναμνήσεων, είναι θεματικές που με έχουν απασχολήσει στη ζωή και την τέχνη μου, αλλά είναι ανεξάντλητες και νιώθω ότι δίκαια αποτελούν μέσα μου το εμμονικό πεδίο των υπαρξιακών μου συγκρούσεων.
Ποια είναι τα επόμενα σου βήματα στον χώρο;
Η συμμετοχή μου σε εκθέσεις, με έργα που σημαίνουν για μένα αισθητική και εννοιολογική ουσία είναι παρελθόν, παρόν και μέλλον. Η αναμέτρηση στις εγκαταστάσεις με το χρόνο είναι σκληρή, γιατί αποτελεί προσίδιο χαρακτηριστικό τους η ανυπαρξία στην οποία περνούν μόλις τελειώσει μία έκθεση και διαλυθεί το έργο.
Ο δημιουργός μιας εγκατάστασης αντιμάχεται τον υλικό κορεσμό και έτσι απλά ανασυνθέτει από τα ήδη υπάρχοντα και ανανοηματοδοτεί το περιεχόμενό τους. Αυτό όμως σημαίνει ότι το ντοκουμεντέισον παίζει καθοριστικό ρόλο για την εικόνα των έργων που θα αφήσεις στην αθανασία.
Γι’ αυτό θέλω πέρα από την παραγωγή έργων που με ικανοποιούν, να μείνει πίσω και ένα αξιόλογο αρχείο καταγραφών.
Ευχαριστώ πολύ
*Οι φωτογραφίες είναι από τη Στεφανία Τσουπάκη, στο έργο μου “Antennas” στην έκθεση “The butterfly effect” σε επιμέλεια του Κώστα Πράπογλου.
**Η φωτογραφία είναι του Άκη Μπατζιάνα, στο έργο μου “Free yourself” στην έκθεση “Θεωρήματα 3: ΣΩΜΑ. Ένα πεδίο ανταγωνισμού”. Η συμμετοχή μου σε πρόταση και επιμέλεια της Μαρίας Ξυπολοπούλου.
Ακολουθήστε μας
Καθώς και κανάλι στο youtube: : https://www.youtube.com/channel/UCN-M-45CYwJZUFtCPb2DwYQ?view_as=subscriber με ενδιαφέρουσες συνεντεύξεις αλλά και ποικίλα αφιερώματα.
Συνέντευξη:Αγγελική Κερπιτσοπούλου
Η Αγγελική Κερπιτσοπούλου γεννήθηκε στην Θεσσαλονίκη.
Σπούδασε Θεωρητικός & Ιστορικός της τέχνης στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών Αθήνας και το πρώτο μεταπτυχιακό της στην Ψηφιακή Κουλτούρα & Νέα Μέσα στο Πανεπιστήμιο της Ουτρέχτης.
Πρόσφατα απέκτησε το δεύτερο Μεταπτυχιακο της Δίπλωμα στη Μουσειολογία & Διαχείριση Πολιτισμού του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
Κύρια ερευνητικά της ενδιαφέροντα είναι τόσο η κοινωνική αλλαγή μέσα από την τέχνη, όσο και αλληλεπίδραση των νέων τεχνολογιών σε αυτή και στο Νέο Μουσείο.
