TOP

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΥΡΙΑΚΟΥ: «Oι Ανθισμενες Μανολιες ειναι ενας υμνος στον Ανθρωπο και τη δυναμη που κρυβει μεσα του»

Συνέντευξη:Ευθύμιος Ιωαννίδης

Ο ανήσυχος υπηρέτης της θεατρικής τέχνης, Κωνσταντίνος Κυριακού, συνομίλησε με τον Ευθύμιο Ιωαννίδη του thessculture.gr με αφορμή τη μετάφραση και τη σκηνοθεσία του θεατρικού «Ανθισμένες Μανόλιες» και σας παραθέτουμε τη συνομιλία τους

Θέατρο. Υπάρχουν αναντίλεκτα αρκετοί ορισμοί για τη λέξη «θέατρο». Εσείς, ωστόσο, ποια οπτική υιοθετείτε και με ποιον τρόπο ορίζετε τη δική σας συμμετοχή στον ορισμό περί «θεάτρου;»

 Θέατρο είναι το Όλον, το Άπαν! Το Θέατρο διδάσκει, ψυχαγωγεί, μορφώνει, εμψυχώνει, προβληματίζει, εμπνέει, πνευματώνει, ποικίλλει, συνετίζει, προοδεύει, προτείνει, καθοδηγεί, συνοδοιπορεί, διανοίγει ορίζοντες, δρόμους και πορείες!

Είστε ηθοποιός, σκηνοθέτης, θεατρικός συγγραφέας και μεταφραστής. Θα μπορούσατε άραγε να ξεχωρίσετε μια από τις τέσσερις αυτές πτυχές της ζωής σας ως μεγαλύτερης σημασίας ή τις θεωρείτε αλληλένδετες και με ποιον τρόπο;

 Ξεκίνησα να εργάζομαι επαγγελματικά στο θέατρο ως ηθοποιός… στην πορεία συνειδητοποίησα ότι έχω και συγγραφικές ανησυχίες… η ενασχόλησή μου με τη μετάφραση προέκυψε από την ανάγκη μου να διαβάσω στο πρωτότυπο τα έργα κάποιων αγαπημένων μου θεατρικών συγγραφέων, των οποίων έκρινα ότι οι μεταφράσεις τους στην ελληνική γλώσσα δεν ήταν αντιπροσωπευτικές και το νόημά τους ήταν “χαμένο στη μετάφραση”… η σκηνοθεσία μπήκε σαν φυσικό επακόλουθο όλων των προηγούμενων, αλλά και ως πράξη που θα πραγμάτωνε τις καλλιτεχνικές μου ανησυχίες… και ήρθε να ολοκληρώσει αυτό που ήθελα να κάνω από την πρώτη κιόλας στιγμή που αποφάσισα να εισέλθω στον θεατρικό κόσμο: Να Ασχοληθώ με το Θέατρο! Δεν ξεχωρίζω καμία από αυτές τις ιδιότητές μου. Θα ήταν σαν να κοβόμουν σε διάφορα κομμάτια, να επέλεγα ένα από αυτά και να συνέχιζα να πορεύομαι ως ένα κομματάκι! Επιπροσθέτως, επιλέγοντας μία από αυτές θα ήταν σαν να υποτιμούσα τις υπόλοιπες. Μολαταύτα, αυτό δε συνεπάγεται ασφαλώς ότι μία ή περισσότερες από αυτές δεν μπορούν, σε μία καλλιτεχνική μου δημιουργία, αυτόνομα να πορευτούν και να εκφραστούν.

Γραμμένο το 1987, το θεατρικό του Robert Harling «Ανθισμένες Μανόλιες» παραμένει «ζωντανό» και επίκαιρο μέχρι και σήμερα. Ποια είναι θα λέγατε τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της γραφής του ώστε σας κέντρισε μάλιστα να το σκηνοθετήσετε;

 Το έργο αυτό, μολονότι έχει ως μοναδικούς χαρακτήρες του έξι γυναίκες, δεν είναι ένα “γυναικείο”, αλλά ένα πανανθρώπινο έργο, που δεν κάνει διαχωρισμούς σε φύλα, τάξεις και προτιμήσεις. Είναι ένας ύμνος γενικώς στον Άνθρωπο. Συνεπώς, με βασικό άξονα την ανθρωπιά, τη φιλία, τη συμπόνια, τη σύμπνοια, τη συμπάθεια, την αλληλεγγύη, τον σεβασμό προς τον συνάνθρωπο, τα οποία εκπέμπονται στο έργο, αλλά και την πρωτοφανή αισιοδοξία, που διαπνέει η παράδοξη ακολουθία του φινάλε του, όπου η ζωή έπεται του θανάτου, ήταν αυτά που με ώθησαν στο να προτείνω το ανέβασμα αυτού του έργου, να το μεταφράσω και να το σκηνοθετήσω. Εν ολίγοις, πρόκειται για ένα έργο, το οποίο μιλάει για τον άνθρωπο και τη δύναμη που κρύβει μέσα του.

Τι προηγείται, θα λέγατε, στην αποτελεσματική αποτύπωση των σκοπών ενός θεατρικού έργου, η σκηνοθεσία ή η βαθύτερη κατανόηση του ρόλου από τον ηθοποιό;

 Αυτά τα δύο οφείλουν να είναι δύο συνυφασμένα και συγκοινωνούντα δοχεία, τα οποία αλληλοσυμπληρώνονται, αλληλοκαλύπτονται, αλληλοβοηθιούνται. Εν αρχή η σκηνοθεσία οφείλει να καθοδηγεί τους/τις ηθοποιούς στη βαθύτερη κατανόηση των ρόλων που καλούνται να υποδυθούν, να ελίσσεται αναλόγως τις ιδιαιτερότητες του/της κάθε ηθοποιού, να τους/τις οδηγεί στο επιθυμητό αποτέλεσμα. Εάν λείψει αυτή η απαραίτητη και απαιτητή συνθήκη δε θα κατορθωθεί να αποτυπωθεί κανένας από τους σκοπούς του θεατρικού έργου και κατ’ επέκταση του θεατρικού συγγραφέα, του σκηνοθέτη, των ηθοποιών… της παράστασης. Όλα οφείλουν να είναι ξεκάθαρα, κατανοητά και εναρμονισμένα στη σχέση σκηνοθέτη και ηθοποιών. Να διαχωρίσουμε ωστόσο ότι δεν είναι μονοδιάστατη, μονόπλευρη και μονόχνοτη αυτή η αποτύπωση των σκοπών ενός θεατρικού έργου, έτσι όπως το θέτετε, διότι θα υπήρχε μονάχα μία σκηνοθετική γραμμή και μία ματιά για κάθε έργο, κι αυτό είναι αφύσικο -θα μπορούσαμε να πούμε- για ένα καλλιτεχνικό δημιούργημα.

Ποια είναι η εκτίμησή σας με βάση την πολύπλευρη πείρα σας για τη θεατρική αγωγή και παιδεία στην Ελλάδα;

 Ας μου επιτραπεί να μην απαντήσω μόνο με τις ιδιότητές μου στον πρακτικό τομέα του Θεάτρου, αλλά με την ιδιότητά μου στο θεωρητικό κομμάτι αυτής της Τέχνης, ως Υποψήφιος Διδάκτωρ του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών του Ε.Κ.Π.Α.. Παρότι υπάρχουν δυνατότητες και ευκαιρίες να προχωρήσει και να εντρυφήσει ένα άτομο, που ασχολείται με το Θέατρο, πιο ενδελεχώς και πιο εμπεριστατωμένα στα “μύχια” της Θεατρικής Τέχνης και Επιστήμης, ελάχιστες είναι οι εξαιρέσεις που το πράττουν.

Η Στέλλα Άντλερ υποστήριζε πως «Η λέξη θέατρο προέρχεται από τους Έλληνες. Σημαίνει ο τόπος που πηγαίνουμε για να δούμε. Και πράγματι, το θέατρο είναι ο τόπος που έρχονται οι άνθρωποι για να δουν την αλήθεια για τη ζωή και την κοινωνική τους κατάσταση». Πώς αντιλαμβάνεστε αυτή την τοποθέτηση;

 Από καταβολής της “Θεωρίας” του Θεάτρου, οι σημαντικότεροι άνθρωποι που ασχολήθηκαν με αυτήν την Τέχνη έχουν υποστηρίξει παρόμοιες θεωρίες με αυτά που υποστήριζε η Άντλερ, πολύ πριν από αυτήν. Ο Αριστοτέλης στην «Ποιητική»του εξέφρασε την άποψη ότι το θέατρο γενικότερα αποτελεί μίμηση της πραγ­ματικότητας· ο Εμίλ Ζολά είχε διατυπώσει την άποψη ότι το θέατρο αποτελεί “φέτα ζωής”· σύμφωνα με την άποψη του θεωρητικού εκπροσώπου του μαρξισμού, Γκέοργκ Λούκατς, το θέατρο αποτελεί καθρέφτη στον οποίο αντανακλάται η κοινωνία ή θεάται το είδωλο της· ενώ και ο Μπρεχτ υποστήριζε ότι το θέατρο δεν πρέπει να είναι χώρος συγκάλυψης αλλά αποκάλυψης της πραγματικότητας. Επίσης, ως Έλληνες, δεν περιμέναμε να μας το πούνε πως η λέξη “Θέατρο” είναι ένας δημιουργημένος όρος που προέρχεται από τους Έλληνες και μάλιστα χρησιμοποιείται σε πολλές γλώσσες – σχεδόν αμετάφραστος. Ο οποίος, πράγματι, αρχικά είχε την έννοια του χώρου-τόπου, όπου παρουσιαζόταν μία παράσταση, αποκτώντας εξελικτικά και τη σημασία τόσο της θεατρικής τέχνης, όσο και της ίδιας της θεατρικής παράστασης.

Ποια είναι από την εμπειρία σας, τα εν γένει στοιχεία που θα πρέπει να έχει ένας ηθοποιός για να σταθεί στο θέατρο, στον κινηματογράφο, την τηλεόραση; Ποια συμβουλή θα δίνατε στους νέους που θα ήθελαν να ασχοληθούν με την υποκριτική;

 Εκφράζοντας τη δική μου άποψη και όχι ένα θεώρημα ή καταγράφοντας κάποιο μανιφέστο. Κατά πρώτον να γνωρίζουν καλά για ποιον λόγο ασχολούνται με την υποκριτική. Εν συνεχεία, να αγαπούν αυτό που κάνουν, να μελετούν αδιαλείπτως, να ερευνούν, να εξερευνούν, να εξασκούν την ευφυΐα τους, να γυμνάζουν τα εκφραστικά τους μέσα, να σέβονται τους γύρω τους -εντός και εκτός χώρου-, να έχουν το “γνώθι σαυτόν” και -οπωσδήποτε- να μην επιτρέπουν στον εαυτό τους να θυματοποιείται χάριν ενός ρόλου ή μιας υπόσχεσης. Να καταγγέλλουν ανάρμοστες, προσβλητικές και αήθεις συμπεριφορές. Ο εαυτός τους τούς ανήκει και οφείλουν να τον προσέχουν και να τον αγαπούν!

Ολοκληρώνοντας τη συνέντευξη τι θα λέγατε ότι έχετε ξορκίσει με την κυκλοτερή ενασχόλησή σας με την Τέχνη;

Αυτό ακριβώς! Έχω αποκτήσει μια κυκλοτερή οπτική και γνώση πάνω στην Τέχνη που αγαπώ! Με την ευρύνοια έχω ξορκίσει τη στενοκεφαλιά, με την ευρυμάθεια την αμάθεια, αλλά κυρίως την ημιμάθεια!

Συνέντευξη:Ευθύμιος Ιωαννίδης

Xαίρετε, είμαι ο Ευθύμιος, είμαι φιλόλογος και συντάκτης της πολιτιστικής ιστοσελίδας Thess culture.gr. Aγαπώ πολύ τη μουσική, τις τέχνες, την ανάγνωση και το θέατρο, ενώ συνεντεύξεις μου και κριτικές μου έχουν δημοσιευτεί κατά καιρούς στον ηλεκτρονικό τύπο. Διαχειρίζομαι παράλληλα τις σελίδες «Ορθογραφία και ορθοέπεια», «Βιβλιοφιλία και βιβλιολογία» και υπήρξα επί πολλά έτη ενεργό μέλος και συντονιστής στις λέσχες ανάγνωσης των βιβλιοθηκών του Δήμου Κορδελιού- Ευόσμου.