ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ ΤΗΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ THE DOCTOR ΣΕ ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ ΚΑΤΕΡΙΝΑΣ ΕΥΑΓΓΕΛΑΤΟΥ ΣΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟΝ

16 February 2025

321

Σχολιάζει ο Ευθύμιος Ιωαννίδης

The Doctor: Το θέατρο ως εγχείρηση ανοιχτής καρδιάς

Από το ιατρείο στη σκηνή και από τη διάγνωση στην κρίση. Στο The Doctor του Ρόμπερτ Άικ, που ανεβαίνει στο Θέατρο Αριστοτέλειον σε σκηνοθεσία Κατερίνας Ευαγγελάτου, το νυστέρι της επιστήμης συναντά τον δολοφονικό μικροοργανισμό της κοινωνικής προκατάληψης. Το ερώτημα είναι σαφές: ποιος έχει το δικαίωμα να αποφασίζει; Όμως, αν νομίζετε ότι το έργο ψάχνει εύκολες απαντήσεις, ξανασκεφτείτε το.

Η υπόθεση έχει ως εξής: Η καθηγήτρια Ρουθ Γουλφ, αυστηρή, αμετακίνητη, σχεδόν φανατική στην αφοσίωσή της στην επιστήμη, αρνείται την είσοδο ενός ιερέα στο δωμάτιο μιας ετοιμοθάνατης έφηβης. Η απόφασή της γίνεται πυροκροτητής μιας κοινωνικής και ηθικής θύελλας, με τη δημόσια κατακραυγή να την περικυκλώνει σαν επιθετικός ιός. Το έργο δεν αφορά μόνο τη σύγκρουση επιστήμης και θρησκείας· σκάβει βαθύτερα, φέρνοντας στην επιφάνεια ζητήματα εξουσίας, ταυτότητας και των σύγχρονων cancel cultures που μετατρέπουν κάθε ηθικό δίλημμα σε αρένα.

Ο Άικ είναι δεξιοτέχνης στο παιχνίδι των προοπτικών. Όπως και στα προηγούμενα έργα του (1984, Ορέστεια), του αρέσει να γλιστρά από την ασπρόμαυρη αφήγηση στη γκρίζα ζώνη. Οι χαρακτήρες αλλάζουν μορφή καθώς προχωρά η πλοκή, οι αλήθειες μετατοπίζονται, οι ρόλοι ανατρέπονται.

Αυτό που ξεκινά ως ένα ηθικό debate μετατρέπεται σε θρίλερ ταυτότητας: είμαστε αυτοί που βλέπουμε στον καθρέφτη ή αυτοί που μας βλέπουν οι άλλοι; Ο Άικ, στήνει ένα πολυεπίπεδο θρίλερ ιδεών που δεν περιορίζεται στη διαμάχη

επιστήμης-θρησκείας, αλλά ανοίγεται σε ευρύτερες ανασκαφές γύρω από το φύλο, τη φυλή, την ταυτότητα και τον μηχανισμό της δημόσιας διαπόμπευσης.

Το κείμενό του λειτουργεί δίκην ενός σύγχρονου μαγνητικού πεδίου: ό,τι θεωρούμε ακίνητο και αμετακίνητο διαρκώς μετατοπίζεται, αφήνοντας τον θεατή σε μια επικίνδυνη αλλά γοητευτική αστάθεια. Η Ρουθ Γουλφ δεν είναι ούτε ήρωας ούτε αντίπαλος· είναι μια φιγούρα που υπονομεύει τη θέση της ακόμη και τη στιγμή που την υπερασπίζεται. Το έργο δεν αναζητά εύκολες απαντήσεις—εξάλλου, τι σημαίνει “σωστό” σε έναν κόσμο όπου οι ρόλοι εναλλάσσονται με ιλιγγιώδη ταχύτητα;

Η σκηνοθεσία της Κατερίνας Ευαγγελάτου προσεγγίζει το έργο με μια χειρουργική ακρίβεια που αρνείται τις συναισθηματικές ευκολίες. Το ψυχρό, αποστειρωμένο περιβάλλον που δημιουργεί ενισχύει τη σύγκρουση ανάμεσα στη λογική και το συναίσθημα, ενώ η χρήση ενός σχεδόν αλγεβρικού ρυθμού στους διαλόγους αναδεικνύει τη ρητορική δύναμη του κειμένου. Οι ήρωες μοιάζουν παγιδευμένοι σε έναν ατέρμονο κύκλο ερωτήσεων, σαν ασθενείς που εξετάζονται από διαφορετικές γωνίες χωρίς ποτέ να προκύπτει μια οριστική διάγνωση.

Στον ρόλο της Ρουθ Γουλφ, η Στεφανία Γουλιώτη δίνει μια ερμηνεία ακριβείας: αυστηρή, κοφτερή, αλλά ταυτόχρονα φορτισμένη με μικρές, σχεδόν αδιόρατες ρωγμές που προδίδουν την εσωτερική της σύγκρουση. Είναι εντυπωσιακός ο τρόπος που κατορθώνει να κρατά τον θεατή σε απόσταση, για να τον αιφνιδιάσει με μια ξαφνική, σχεδόν ανεπαίσθητη μετατόπιση στον τόνο της φωνής ή στη στάση του σώματος. Το σύνολο των ηθοποιών λειτουργεί σαν ένας ακριβής μηχανισμός, με τους διαλόγους να κινούνται σαν πινγκ πονγκ, διατηρώντας μια ασφυκτική ένταση μέχρι την τελευταία σκηνή.

Τα σκηνικά και οι φωτισμοί υπογραμμίζουν την ψυχρότητα του κόσμου που περιγράφει ο Άικ. Το κλινικό λευκό, οι σκιές που πέφτουν κοφτές σαν διαγνώσεις, η σταδιακή μετάβαση από την απόλυτη σαφήνεια στην αμφισημία δημιουργούν μια ατμόσφαιρα που παραπέμπει περισσότερο σε χειρουργική αίθουσα παρά σε θεατρική σκηνή. Το ίδιο το φως λειτουργεί ως ανακριτής: φωτίζει αδυσώπητα τους χαρακτήρες, αναδεικνύοντας τις ρωγμές τους.

Το “The Doctor” δεν είναι ένα έργο που χαρίζεται στον θεατή. Δεν του προσφέρει κάθαρση, ούτε ανακούφιση. Είναι μια εμπειρία ανατομίας, μια σταδιακή αποδόμηση των βεβαιοτήτων μας. Στην εποχή των δημόσιων δικών μέσω social media, της αδιάκοπης επαναδιαπραγμάτευσης των ταυτοτήτων και των ηθικών διλημμάτων που μοιάζουν άλυτα, το έργο του Άικ μοιάζει πιο επίκαιρο από ποτέ. Και η παράσταση της Ευαγγελάτου είναι μια πρόκληση: μπορείς να παρακολουθήσεις αυτό το έργο χωρίς να διαλέξεις πλευρά; Και αν διαλέξεις, είσαι σίγουρος ότι αύριο δε θα βρεθείς στην απέναντι όχθη;

Το ερώτημα είναι σαφές: ποιος έχει το δικαίωμα να αποφασίζει; Όμως, αν νομίζετε ότι το έργο ψάχνει εύκολες απαντήσεις, ξανασκεφτείτε το.

Το The Doctor δεν είναι μια παράσταση που έρχεται να επιβεβαιώσει απόψεις. Είναι μια παράσταση που λειτουργεί σαν εργαστηριακό τεστ: ποια είναι τα όρια της ηθικής μας αντοχής; Μπορούμε να δούμε τον εαυτό μας στον άλλο, ακόμα κι όταν διαφωνούμε; Και, κυρίως, σε έναν κόσμο που αλλάζει διαρκώς, μπορούμε να παραμείνουμε σταθεροί χωρίς να γίνουμε άκαμπτοι;

Συστήνεται ανεπιφύλακτα

Σχολιάζει ο Ευθύμιος Ιωαννίδης

Xαίρετε, είμαι ο Ευθύμιος, είμαι φιλόλογος και συντάκτης της πολιτιστικής ιστοσελίδας Thess culture.gr. Aγαπώ πολύ τη μουσική, τις τέχνες, την ανάγνωση και το θέατρο, ενώ συνεντεύξεις μου και κριτικές μου έχουν δημοσιευτεί κατά καιρούς στον ηλεκτρονικό τύπο. Διαχειρίζομαι παράλληλα τις σελίδες «Ορθογραφία και ορθοέπεια», «Βιβλιοφιλία και βιβλιολογία» και υπήρξα επί πολλά έτη ενεργό μέλος και συντονιστής στις λέσχες ανάγνωσης των βιβλιοθηκών του Δήμου Κορδελιού- Ευόσμου.