ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΗΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΝΙΚΟΛΑΪΔΗ: “Η ΑΥΤΟΚΡΙΤΙΚΗ ΚΑΙ Η ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑ ΕΙΝΑΙ ΜΕΓΑΛΟ ΟΠΛΟ ΚΑΙ ΠΡΟΤΕΡΗΜΑ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ”

14 March 2025

277

Συνέντευξη:Ευθύμιος Ιωαννίδης

Για δέκα συναπτά έτη, οι «12 Ένορκοι» καθηλώνουν το κοινό με την αμεσότητα, την ένταση και τη διαχρονική τους δύναμη. Η σκηνοθέτις της παράστασης, Κωνσταντίνα Νικολαΐδη, μιλά στο thessculture.gr για το μυστικό της επιτυχίας του έργου, τη δύναμη της αμφιβολίας, τη διαχρονικότητα της δικαιοσύνης, αλλά και το πώς κάθε παράσταση αποκτά νέα διάσταση μέσα στον χρόνο

Οι «12 Ένορκοι» παίζονται αδιάλειπτα εδώ και χρόνια, με μεγάλη επιτυχία. Τι είναι αυτό που κρατά το έργο τόσο ζωντανό και επίκαιρο;

«Οι 12 Ένορκοι» του Reginald Rose είναι ένα διαχρονικό έργο. Βλέπουμε μέσα σ’ αυτό το δωμάτιο ενόρκων να ξετυλίγονται με πολύ σωστό τρόπο δραματουργικά από τον συγγραφέα 12 προσωπικότητες που όλοι μας έχουν συναναστραφεί στη ζωή μας. Ο θεατής ταυτίζεται με αυτούς τους ενόρκους, με τις απόψεις τους, τις τοποθετήσεις τους, τα πιστεύω τους. Είτε συντάσσεται, είτε διαφωνεί, αυτό τον κάνει να ακολουθεί αυτή την ακατάπαυστη συζήτηση 2 ωρών σχεδόν. Το ότι οι ένορκοι τόσο διαφορετικοί μεταξύ τους είναι κλειδωμένοι μέσα σ΄ αυτό το δωμάτιο και δεν τους δίνεται η δυνατότητα να βγουν έξω, το κάνει ακόμα πιο ελκυστικό για ον θεατή. Γίνεται ένα μαζί τους. Κλειδώνεται κι αυτός μέσα στο ίδιο δωμάτιο και αγωνιά για την ετυμηγορία όπως και αυτοί. Και η ετυμηγορία μπορεί να είναι ο θάνατος σε ηλεκτρική καρέκλα ενός 16άχρονου αγοριού.

Αν το δικαστήριο των «12 Ενόρκων» συνεδρίαζε σήμερα, πιστεύετε πως η ετυμηγορία θα ήταν η ίδια ή θα βλέπαμε μια κοινωνία πιο διχασμένη από ποτέ;

Πιστεύω πως θα ήταν η ίδια, δηλαδή θα υπήρχε αυτός ο ένας (ένορκος 8-Μάνος Ζαχαράκος) που θα σήκωνε το χέρι για το αθώος. Που θα ήθελε να το ψάξουνε βαθύτερα και να μειώσει όσο γίνεται την πιθανότητα λάθους σε περίπτωση που η ετυμηγορία είναι ένοχος, άρα η θανατική ποινή. Ίσως σήμερα να μην ήταν μόνο ένας αυτός που θα σήκωνε το χέρι του. Θέλω να πιστεύω ότι μες τις τόσες χιλιάδες Ελλήνων που έχουν δει την παράσταση τα 10 χρόνια που παίζεται πολλοί θα σήκωναν το χέρι για να προστατέψουν αντί να καταδικάσουν.

Το έργο θίγει την έννοια της αμφιβολίας και του πόσο σημαντικό είναι να αμφισβητούμε το «προφανές». Εσείς, ως καλλιτέχνες, ποια ήταν η τελευταία φορά που αναθεωρήσατε μια δική σας βεβαιότητα;

Και ως καλλιτέχνης και ως άνθρωπος αναθεωρώ πολύ συχνά πράγματα. Τα βάζω κάτω ξανά και ξανά και ψάχνω το λάθος μου ή πως θα μπορούσα σε μία κατάσταση να έχω δράσει καλύτερα. Η αυτοκριτική και η αυτογνωσία είναι μεγάλο όπλο και προτέρημα στον άνθρωπο, αλλά συνήθως επαναπαυόμαστε με το να ρίχνουμε τα βάρη και τις ευθύνες στους άλλους. Προσπαθώ να πέφτω όλο και λιγότερο σ΄ αυτή την παγίδα.

Υπάρχουν στιγμές που, μετά από τόσες παραστάσεις, νιώθετε ότι το έργο αποκτά νέα διάσταση ανάλογα με την εποχή που παρουσιάζεται;

Φυσικά! Συμβαίνει σε όλες τις παραστάσεις, όχι μόνο στους Ενόρκους. Οι παραστάσεις είναι ζωντανό πράγμα γιατί και ο καλλιτέχνης, ο ηθοποιός που παίζει, αλλά και οι θεατές είναι παρόντες τη συγκεκριμένη στιγμή στον συγκεκριμένο χώρο. Αυτό είναι και το όμορφο με το θέατρο. Συμβαίνει και αποκαλύπτεται εκείνη ακριβώς τη στιγμή. Και κάθε παράσταση όσο κα να φαίνεται ίδια, είναι διαφορετική.

Το «Εκτός Ύλης: Reloaded» ένα άλλο έργο, του οποίου υπογράφετε τη σκηνοθεσία, αφηγείται την «τελευταία ομιλία» ενός πολιτικού. Αν οι «12 Ένορκοι» μπορούσαν να τον δικάσουν, ποια πιστεύετε πως θα ήταν η ετυμηγορία τους;

Εξαρτάται ποια θα ήταν η ποινή. Η απόφαση εξαρτάται πάντα από την ποινή. Στην υπόθεση των ενόρκων η ποινή είναι ο θάνατος. Η θανατική ποινή είναι κάτι μη αναστρέψιμο.

Αν σας δινόταν η ευκαιρία να «ξαναδικάσετε» μια μεγάλη ιστορική στιγμή με τους «12 Ενόρκους», ποια θα επιλέγατε και γιατί;

Δεν μπορώ να επιλέξω συγκεκριμένα κάποια γιατί δεν έχω επαρκείς γνώσεις γι’ αυτές. Δυστυχώς, υπάρχουν πολλές δίκες μέσα στην ιστορία, μεγάλες και μικρές, διάσημες και άγνωστες, που κάπου στον δρόμο τους αποπροσανατολίστηκαν από τον «οδηγό» της Δικαιοσύνης. Πρέπει οι υπεύθυνοι, δικαστές, δικηγόροι, εισαγγελείς, ένορκοι κα, να κάνουν τη δουλειά τους με καθαρή συνείδηση και με αλήθεια.

Ευχαριστώ πολύ την Κωνσταντίνα Νικολαΐδη για την πολύ ενδιαφέρουσα συνομιλία μας!

Συνέντευξη:Ευθύμιος Ιωαννίδης

Xαίρετε, είμαι ο Ευθύμιος, είμαι φιλόλογος και συντάκτης της πολιτιστικής ιστοσελίδας Thess culture.gr. Aγαπώ πολύ τη μουσική, τις τέχνες, την ανάγνωση και το θέατρο, ενώ συνεντεύξεις μου και κριτικές μου έχουν δημοσιευτεί κατά καιρούς στον ηλεκτρονικό τύπο. Διαχειρίζομαι παράλληλα τις σελίδες «Ορθογραφία και ορθοέπεια», «Βιβλιοφιλία και βιβλιολογία» και υπήρξα επί πολλά έτη ενεργό μέλος και συντονιστής στις λέσχες ανάγνωσης των βιβλιοθηκών του Δήμου Κορδελιού- Ευόσμου.