ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΗΝ ΝΙΚΟΛΙΝΑ ΔΑΝΙΗΛΙΔΟΥ: «Η ΕΙΚΟΝΑ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ ΚΑΙ Η ΕΠΑΦΗ ΜΕ ΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΜΑΣ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΜΑΣ ΕΥΗΜΕΡΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΥΤΟΕΚΤΙΜΗΣΗ ΜΑΣ»
Συνέντευξη:Ευθύμιος Ιωαννίδης
Η Δανιηλίδου Νικολίνα είναι ψυχολόγος ειδικευμένη στις Διατροφικές Διαταραχές και την Παχυσαρκία. Εργάζεται ως ψυχολόγος από το 2001 με άτομα που αντιμετωπίζουν ζητήματα όπως διατροφικές διαταραχές, αγχώδεις διαταραχές, κατάθλιψη, προβλήματα σχέσεων και ψυχοσωματικά προβλήματα. Πρόσφατα κυκλοφόρησε το πρώτο της βιβλίο με τον τίτλο «Τι συναίσθημα θα φάμε σήμερα;» από τις εκδόσεις Ιβίσκος. Στην προσπάθειά μας να φωτίσουμε το ζήτημα των διατροφικών διαταραχών επικοινωνήσαμε μαζί της και σας παραθέτουμε τη συνομιλία μας!
Τι εννοούμε όταν λέμε διατροφικές διαταραχές, διότι έχω την εντύπωση πως υπάρχουν παρεξηγήσεις γύρω από το θέμα…
Όταν αναφερόμαστε στις διατροφικές διαταραχές, αναφερόμαστε στις δυσκολίες που έχουμε με την εικόνα σώματός μας, την υπερβολική μας ανησυχία για το βάρος και τη διατροφή καθώς και για τον υπερβολικό φόβο της αύξησης του βάρους. Ταυτόχρονα, μπορεί να υπάρχει διαταραγμένη σίτιση είμαι με τη μορφή μεγάλης κατανάλωσης φαγητού είτε με τον περιορισμό της τροφής μας.
Είναι η παγίδα στην οποία παρασυρόμαστε και χάνουμε επαφή με τον εαυτό μας και τις ανάγκες μας, ενώ η αξία μας καθορίζεται από την εικόνα μας και η ψυχική μας ηρεμία εξαρτάται από τον έλεγχο ή την απώλεια ελέγχου στο φαγητό.
Κάποιες φορές, όταν η αντανάκλαση μας στον καθρέφτη δεν είναι μια εικόνα που αποδεχόμαστε μπορεί να εγκαταλείψουμε τον εαυτό μας στο φαγητό γιατί η φροντίδα ίσως φαίνεται πολύ δύσκολη. Άλλες φορές χρειαζόμαστε τον απόλυτο έλεγχο στο σώμα και γίνεται μια ατελείωτη μάχη να έχουμε τον έλεγχο των θερμίδων, του βάρους, της τροφής ή της άσκησής μας.
Διατροφική διαταραχή λοιπόν σημαίνει οποιοδήποτε από τα παρακάτω συμπτώματα:
- Απώλεια ή αύξηση βάρους χωρίς ορατή αιτία,
- υπερβολική κατανάλωση τροφής,
- υπερβολικό έλεγχο στο φαγητό,
- επεισόδια μεγάλης κατανάλωσης τροφής,
- υπερβολική ενασχόληση ή ενοχή με το φαγητό,
- συμπεριφορές αντισταθμιστικές στην ενοχή (όπως υπερβολική άσκηση)
- Επιμονή στην αντίληψη του σώματος ως παχύ, ανεξάρτητα από την πραγματική εικόνα.
Επίσης, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι αυτά τα συμπτώματα μπορεί να εμφανιστούν με διαφορετικό τρόπο ανάλογα με τον τύπο της διατροφικής διαταραχής.
Η εικόνα του σώματος και η επαφή με τον εαυτό μας είναι σημαντικές για την ψυχολογική μας ευημερία και την αυτοεκτίμησή μας. Είναι σημαντικό να ζητήσουμε τη βοήθεια ψυχολόγου αν αναγνωρίζουμε ότι υποφέρουμε από διαταραγμένη σίτιση.
Ποια είναι η πιο κρίσιμη ηλικία ή περίοδος για να παγιωθούν σε κάποιον οι κυρίαρχες διατροφικές του συνήθειες;
Η πιο κρίσιμη ηλικία για να παγιωθούν οι διατροφικές συνήθειες είναι η παιδική ηλικία και η εφηβεία, καθώς, οι νέοι είναι ευάλωτοι λόγω των σημαντικών αλλαγών που συμβαίνουν στο σώμα και το μυαλό τους κατά τη διάρκεια της εφηβείας.
Σε αυτές τις περιόδους, οι γονείς και οι φροντιστές έχουν τη μεγαλύτερη επίδραση στις διατροφικές επιλογές των παιδιών τους. Οι συνήθειες που αποκτώνται σε αυτήν την περίοδο μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά τη σχέση τους με το σώμα τους. Ένα περιβάλλον που προάγει την υγιεινή διατροφή, την αυτοφροντίδα και τη θετική εικόνα σώματος άσχετα με το βάρος του παιδιού, θα βοηθήσει σε μεγάλο βαθμό ένα παιδί να αναπτύξει υγιή σχέση με το σώμα του.
Επιπλέον, η εφηβεία με τις αλλαγές που δημιουργούνται στο σώμα λόγω ήβης μπορεί να ανακινηθεί φόβος ή σωματική δυσαρέσκεια. Ως εκ τούτου, είναι πιθανό ο έφηβος, προσπαθώντας να διατηρήσει ένα παιδικό σώμα και παράλληλα λόγω της ανάγκης του για αποδοχή να δυσκολευτεί να διαχειριστεί τη τροφική του φροντίδα και να περάσει στον υπερβολικό έλεγχο του σωματικού του βάρους ή στην απώλεια της ποσότητας κατανάλωσης τροφής.
Ωστόσο, διατροφικές διαταραχές μπορούν να εμφανιστούν και σε άλλες ηλικίες, συμπεριλαμβανομένων και των ενηλίκων, λόγω διαφόρων παραγόντων όπως η κοινωνική πίεση για ένα αδύνατο σώμα, οι προσωπικές εμπειρίες, οι γενετικοί παράγοντες, οι στρεσογόνοι παράγοντες και λοιπά.
Γιατί οι άνθρωποι επιμένουν στην αναζήτηση μιας «θαυματουργής» δίαιτας, ακόμα κι αν έχουν κάνει ανάλογες προσπάθειες στο παρελθόν αλλά ξαναπήραν το βάρος που έχασαν;
Η υπερβολική κατανάλωση φαγητού είναι μια επώδυνη διαδικασία. Δεν είναι απλά μια συμπεριφορά ηδονής, «τρώω γιατί το φαγητό είναι νόστιμο». Κάποιες φορές, μπορεί να είναι ένας τρόπος αποσύνδεσης από την καθημερινότητα, όπου δεν ασχολούμαι με τα προβλήματα του παρόντος, άλλες φορές μπορεί να είναι αυτοκακοποίηση του σώματος που δεν αγαπώ και δεν δέχομαι.
Οι άνθρωποι επιμένουν στην αναζήτηση μιας “θαυματουργής” δίαιτας ώστε να νιώσουν ότι μπορεί να υπάρχει ένας θαυματουργός τρόπος να έχουν την επιθυμητή εικόνα σώματος χωρίς να χρειαστεί να φροντίσουν το σώμα που δεν έχουν αποδεχτεί.
Στην πραγματικότητα δεν έχουν σταματήσει να απορρίπτουν το σώμα τους. Η μαγική λύση θα προσφέρει την ανακούφιση ότι «το σώμα μου είναι αποδεκτό χωρίς να χρειάζεται να το δω με αυτοσυμπόνοια στις ατέλειές του».
Ωστόσο, η δυσκολία να φροντίσει κάποιος βαθιά τον εαυτό του είναι πραγματική, ειδικά αν υπάρχουν ψυχικά τραύματα από το παρελθόν. Αυτά τα τραύματα μπορούν να δημιουργήσουν συναισθηματική ανάγκη για ασφάλεια και καθησυχασμό. Αν δεν έχουμε μάθει όμως, πως να καθησυχάζουμε το συναίσθημά μας, το φαγητό θα είναι πάντα ένας αποτελεσματικός τρόπος για να νιώσουμε καλύτερα γρήγορα.
Στο βιβλίο «Τι συναίσθημα θα φάμε σήμερα» ρίχνεις ζείδωρο φως στην αλυσιδωτή σχέση της διατροφής με την ψυχολογική εμπειρία. Πόσο σημαντικός είναι λοιπόν ο ρόλος του εξειδικευμένου ειδικού της ψυχικής υγείας στην αντιμετώπιση των διατροφικών διαταραχών;
Μέσα από το βιβλίο αυτό ήθελα πράγματι να φωτίσω ότι η υπερφαγία δεν έχει να κάνει με το φαγητό. Οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουμε στη διατροφική μας φροντίδα είναι ενδείξεις ότι χρειάζεται να εμβαθύνουμε στον εαυτό μας και να συνδεθούμε με το συναίσθημα μας.
Συνεπώς, ο ρόλος του εξειδικευμένου ψυχολόγου στην αντιμετώπιση των διατροφικών διαταραχών είναι θεμελιώδης. Ο ειδικός διαθέτει την εμπειρία για να κατανοήσει τις ψυχολογικές δυσκολίες που κρύβονται πίσω από τις διατροφικές συμπεριφορές, να κατανοήσει τις νοητικές διεργασίες που επηρεάζουν τη σχέση μας με το φαγητό και να βοηθήσει στην επιδιόρθωση της σχέσης αυτής.
Ο ειδικός ψυχολόγος μας οδηγεί να αποκτήσουμε υγιή σχέση με το σώμα μας, να αποκτήσουμε διατροφική φροντίδα, να μάθουμε να εκφράζουμε το συναίσθημα μας σωστά, χωρίς να το τρώμε. Η αυτογνωσία που θα αποκτήσουμε μέσα από τη διαδικασία της ψυχοθεραπείας θα μας βοηθήσει να αναπτύξουμε συμπόνοια για τον εαυτό μας, να συνδεθούμε με το σώμα μας,
Στις διαταραχές πρόσληψης τροφής (ανορεξία, βουλιμία, υπερφαγία), πέρα από τους ψυχολογικούς παράγοντες υπάρχουν και παράγοντες οργανικοί που παίζουν ρόλο;
Μπορεί οι Διατροφικές Διαταραχές να είναι ψυχικά νοσήματα, όμως θα ήταν ατελές να μην δούμε το σημαντικό ρόλο που παίζουν οι βιοχημικές ανισορροπίες στην διαιώνιση τους. Μερικά παραδείγματα είναι τα ακόλουθα:
- Ανισορροπία των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα και ινσουλινοαντίσταση
- Ανισορροπία νευροδιαβιβαστών
- Αλληλεπίδραση γενετικών παραγόντων
- Διαταραχές στην ρύθμιση των ορμονών του θυρεοειδούς
Αυτοί οι βιοχημικοί παράγοντες μπορούν να συμβάλουν στην εμφάνιση διατροφικών δυσκολιών, αλλά είναι σημαντικό να σημειωθεί η σύνθετη αλληλεπίδραση μεταξύ βιολογικών, ψυχολογικών και περιβαλλοντικών παραγόντων που οδηγούν στην ανάπτυξη των διατροφικών διαταραχών. Συνεπώς, η πολυπλοκότητα των διαταραχών αυτών απαιτούν και πολύπλευρη παρέμβαση ώστε να αντιμετωπιστούν συμπτώματα τόσο στη ψυχή, όσο και στο σώμα.
Στο βιβλίο μας χαριτώνεις συν τοις άλλοις με πολύτιμες συμβουλές για να βελτιώσει κανείς τη σχέση του με τη διατροφή. Ποια είναι τα βασικά εμπόδια που μπορεί να συναντήσει στην προσπάθεια να κάνει ό,τι διαβάζει πράξη; Τι ακούς συχνότερα από θεραπευόμενους ή και τους αναγνώστες σου;
Το βιβλίο αυτό είναι ένα πολύτιμο εγχειρίδιο για θεραπευτές και πάσχοντες από διατροφικά ζητήματα. Ωστόσο, για να ξεπεραστούν τα εμπόδια στη διατροφική φροντίδα χρειάζεται υπομονή, επίγνωση και ανθεκτικότητα στο συναίσθημα που προκαλεί δυσφορία. Είναι λογικό, ότι αν έχουμε αναπτύξει την υπερφαγία ως τρόπο ρύθμισης των συναισθημάτων μας αναπόφευκτα οι αλλαγές θα φέρουν συναισθηματική δυσφορία.
Όμως, χρειάζεται να γίνουμε πρώτα χειρότερα πριν να γίνουμε καλύτερα. Το κενό το οποίο γεμίζει με φαγητό θα είναι μπροστά μας και θα χρειαστεί να το αντιμετωπίσουμε.
Η δυσκολία λοιπόν είναι να συνεχίσουμε να διαβάζουμε ένα βιβλίο που ίσως δεν μας είναι ευχάριστο, και πιθανώς να χρειαστεί να το διαβάσουμε ξανά και ξανά και να δεσμευτούμε να φροντίσουμε τον εαυτό μας όσο πιο καλά μπορούμε.
Ολοκληρώνοντας τη συνέντευξη, διακρίνεις από την εμπειρία σου διαφορές στον τρόπο που αντιμετωπίζουν το φαγητό άντρες και γυναίκες;
Ο αριθμός των γυναικών που αντιμετωπίζουν πρόβλημα στο φαγητό και στα κιλά τους είναι πολύ μεγαλύτερος από των αντρών. Οι λόγοι είναι πολλοί και κυριότερα θα πω ότι οι γυναίκες δεν έχουν πολλές διεξόδους που να είναι κοινωνικά αποδεκτοί. Ο πιο συχνός τρόπος διαχείρισης του συναισθήματος για μια γυναίκα δεν είναι να εκφράσει το θυμό της, δεν επιτρέπεται εύκολα να αυτονομηθεί και να διαφοροποιηθεί από τους άλλους και συχνά αυτοθυσιάζεται. Ως επακόλουθο, είναι πιο πιθανό μια γυναίκα να «τρώει» τα συναισθήματά της.
Όσον αφορά την εικόνα του σώματος οι γυναίκες αντιμετωπίζουν μεγαλύτερη πίεση να πληρούν συγκεκριμένα πρότυπα ομορφιάς που συνδέονται με το σώμα τους. Οι γυναίκες αξιολογούνται από την εξωτερική τους εμφάνιση, δέχονται μεγαλύτερη κοινωνική πίεση, ενώ το γυναικείο σώμα συζητιέται ευρέως.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι γυναίκες μπορεί να αντιμετωπίζουν πιο έντονα συναισθήματα σχετικά με το φαγητό, όπως αίσθημα ενοχής ή αγχώδης σχέση με το φαγητό, ενώ οι άντρες μπορεί να έχουν την τάση να αγνοούν συχνότερα αυτά τα συναισθήματα.
Παρόλες αυτές τις διαφορές, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι κάθε άτομο είναι μοναδικό και μπορεί να έχει διαφορετικές εμπειρίες και συμπεριφορές όσον αφορά τη διατροφή και το σώμα τους. Πολύ άντρες μπορεί να υποφέρουν από διατροφικά ζητήματα, επιπλέον μια διαταραχή που αφορά κυρίως άντρες είναι το σύμπλεγμα μυϊκής δυσμορφίας (bigorexia) που αφορά την ανάγκη αρκετών αντρών να αποκτήσουν μυώδες σώμα, γραμμωμένο σώμα για να ταιριάζουν στα αντρικά πρότυπα ομορφιάς.
Είναι σημαντικό να φροντίζουμε τη διατροφή μας και το σώμα μας με εκτίμηση και αυτοσεβασμό. Η σωματική μας εικόνα δεν ορίζει την αξία μας και συνεπώς χρειάζεται να μάθουμε να φροντιζόμαστε σωστά χωρίς να εγκαταλείπουμε τον εαυτό μας στο φαγητό και χωρίς να επιβαλλόμαστε στο σώμα μας με αυτοκαταστροφικό τρόπο. Με αυτοσυμπόνοια μόνο μπορούμε να φτάσουμε σε πιο υγιή μονοπάτια.
Νικολίνα Δανιηλίδου
Ψυχολόγος Υγείας Ψυχοθεραπεύτρια
Τραυματοθεραπευτρια EMDR
Msc στην Ψυχολογία της Υγείας
MP στις Διατροφικές Διαταραχές και την Παχυσαρκία
Ευχαριστώ πολύ τη Νικολίνα Δανιηλίδου για την πολύ ενδιαφέρουσα συνομιλία μας!
Ακολουθήστε μας
Καθώς και κανάλι στο youtube: : https://www.youtube.com/channel/UCN-M-45CYwJZUFtCPb2DwYQ?view_as=subscriber με ενδιαφέρουσες συνεντεύξεις αλλά και ποικίλα αφιερώματα.
Συνέντευξη:Ευθύμιος Ιωαννίδης
Xαίρετε, είμαι ο Ευθύμιος, είμαι φιλόλογος και συντάκτης της πολιτιστικής ιστοσελίδας Thess culture.gr. Aγαπώ πολύ τη μουσική, τις τέχνες, την ανάγνωση και το θέατρο, ενώ συνεντεύξεις μου και κριτικές μου έχουν δημοσιευτεί κατά καιρούς στον ηλεκτρονικό τύπο. Διαχειρίζομαι παράλληλα τις σελίδες «Ορθογραφία και ορθοέπεια», «Βιβλιοφιλία και βιβλιολογία» και υπήρξα επί πολλά έτη ενεργό μέλος και συντονιστής στις λέσχες ανάγνωσης των βιβλιοθηκών του Δήμου Κορδελιού- Ευόσμου.
