TOP

ΚΡΙΤΙΚΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ “Η ΑΞΙΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ” ΣΕ ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ ΣΩΤΗΡΗ ΤΣΑΦΟΥΛΙΑ ΣΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ

Κριτική: Ευθύμιος Ιωαννίδης

Η παράσταση «Αξία της Ζωής» της Jane Anderson, η οποία παρουσιάζεται στο Θέατρο Αριστοτέλειον, είναι ένα έργο που διερευνά τη φύση της ανθρώπινης ύπαρξης μέσα από το πρίσμα της πίστης, της απώλειας και της αναζήτησης της προσωπικής και κοινωνικής συμφιλίωσης. Σκηνοθετημένη από τον Σωτήρη Τσαφούλια, η παράσταση αποτυπώνει την ένταση και τις συγκρούσεις των χαρακτήρων με αριστοτεχνικό τρόπο, παραμένοντας επίκαιρη και συγκινητική για το κοινό.

Ποια είναι Jane Anderson

Η Jane Anderson είναι Αμερικανίδα σεναριογράφος, θεατρική συγγραφέας και σκηνοθέτις με σημαντική πορεία στον κινηματογράφο, την τηλεόραση και το θέατρο. Γεννημένη το 1954 στην Καλιφόρνια, η Anderson έχει κερδίσει την αναγνώριση για τη δημιουργία βαθιά συναισθηματικών και πολυδιάστατων έργων που εξερευνούν τις ανθρώπινες σχέσεις και τη γυναικεία εμπειρία.Στην τηλεόραση, έχει γράψει και σκηνοθετήσει έργα όπως το “Olive Kitteridge” (HBO), το οποίο της χάρισε βραβείο Emmy. Στον κινηματογράφο, έχει διακριθεί για σενάρια όπως το “The Wife” (2017), που βασίστηκε στο μυθιστόρημα της Meg Wolitzer, με πρωταγωνίστρια την Glenn Close. Ως θεατρική συγγραφέας, έχει ανεβάσει επιτυχημένα έργα όπως το “The Baby Dance”, που εξετάζει κοινωνικά και ηθικά ζητήματα γύρω από την υιοθεσία.Η δουλειά της χαρακτηρίζεται από ευαισθησία, βάθος και μια ιδιαίτερη ικανότητα να αναδεικνύει την πολυπλοκότητα των χαρακτήρων, καθιστώντας την μία από τις πιο σημαντικές φωνές στη σύγχρονη αμερικανική αφήγηση.

Η Υπόθεση

Η υπόθεση του έργου «Αξία της Ζωής» της Jane Anderson εστιάζει στις αντιφάσεις και τις συγκρούσεις που προκύπτουν όταν δύο ζευγάρια, με εντελώς διαφορετικές απόψεις για τη ζωή, τον θάνατο, τη συμβίωση και τις αξίες, συναντιούνται κάτω από δύσκολες συνθήκες. Κεντρικό θέμα του έργου είναι η θνητότητα και η διαχείριση της απώλειας, καθώς και η αναζήτηση του νοήματος και της αξίας της ζωής. Η ιστορία εξελίσσεται γύρω από δύο ζευγάρια. Το πρώτο είναι η Ντίνα και ο Μπιλ, ένα θρησκευόμενο ζευγάρι από τη Μέση Δύση, που προσπαθεί να αντεπεξέλθει στον πόνο της απώλειας της κόρης τους. Αυτή η τραγωδία τους έχει προκαλέσει συναισθηματική ένταση και δυσκολίες στη σχέση τους, ενώ αναγκάζονται να επαναξιολογήσουν τις πεποιθήσεις τους και τις προτεραιότητές τους. Το δεύτερο ζευγάρι, η Τζάνετ και ο Nιλ, ζει στη Βόρεια Καλιφόρνια και ακολουθεί μια πιο εναλλακτική και ανοιχτή ζωή. Ο Nιλ πάσχει από καρκίνο, γεγονός που προσθέτει έναν άλλο, ιδιαίτερα συναισθηματικό παράγοντα στις σχέσεις τους και στη συζήτηση γύρω από τη ζωή και τον θάνατο. Όταν η Ντίνα και ο Μπιλ επισκέπτονται την Τζάνετ και τον Nιλ, οι αντιφάσεις τους γίνονται έντονες. Η διαφορετικότητα στη φιλοσοφία ζωής τούς οδηγεί σε συγκρούσεις και δύσκολες συναισθηματικές στιγμές, καθώς αναγκάζονται να αναμετρηθούν με τις αξίες, τις θρησκευτικές πεποιθήσεις και τη συμπόνια τους προς τον πόνο των άλλων.

Το έργο

Το έργο «Η αξία της ζωής» της Jane Anderson παρουσιάζει τη σύγκρουση μεταξύ δύο ζευγαριών που ζουν διαφορετικές ζωές, αλλά αντιμετωπίζουν κοινές προκλήσεις. Η ιστορία του έργου ξεκινά με την επίσκεψη των Ντίνα και Μπιλ στην Καλιφόρνια για να επισκεφθούν τους  συγγενείς τους, Τζάνετ και Νιλ. Ο τελευταίος μάλιστα  αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα υγείας. Το έργο εξετάζει τις σχέσεις τους, τις αντιφάσεις και τις εντάσεις που αναδύονται από τις αντιθέσεις τους και τη διαφορετική αντίληψη του κόσμου. Τα βασικά θέματα του έργου περιλαμβάνουν την αποδοχή και τη διαχείριση του πόνου από την απώλεια, τη σημασία των προσωπικών αξιών και τη συνέπεια των ηθικών επιλογών. Η συνάντηση αυτών των τεσσάρων χαρακτήρων δεν αποκαλύπτει μόνο τις εντάσεις και τις συγκρούσεις τους, αλλά και τις βαθιές ανθρώπινες ανησυχίες γύρω από τη ζωή και τον θάνατο.

Η συζήτηση γύρω από την αξία της ζωής γίνεται κεντρικό στοιχείο του έργου καθώς οι χαρακτήρες καλούνται να αντιμετωπίσουν τις προσωπικές τους πληγές και τις αντιφάσεις που προκαλούνται από τις συνθήκες της ζωής τους. Η θρησκευτική πίστη και η αποδοχή της θνητότητας είναι έντονα θέματα που απασχολούν το ζευγάρι της Μέσης Δύσης, ενώ το ζευγάρι από τη Βόρεια Καλιφόρνια βιώνει τη θλίψη μέσα από τη σοβαρή ασθένεια του Nιλ, κάτι που προκαλεί στην Τζάνετ μια διαφορετική αίσθηση του κόσμου και της αξίας της ζωής.

Οι χαρακτήρες αναγκάζονται να αντιμετωπίσουν τον πόνο και την απώλεια, ενώ ταυτόχρονα προσπαθούν να συμφιλιώσουν τις προσωπικές τους αντιφάσεις και να κατανοήσουν τη διαφορετικότητα των άλλων. Το έργο διερευνά τις συνέπειες των αξιών που καθορίζουν τις επιλογές των ανθρώπων και αναδεικνύει τη σημασία της συγχώρεσης και της αποδοχής, καθώς και την ψυχική ανθεκτικότητα στις αντιξοότητες.

Η ιστορία των δύο ζευγαριών, με εντελώς διαφορετικές κοσμοθεωρίες και αντιλήψεις για τη ζωή, φωτίζει την ανθρώπινη ανάγκη για αποδοχή, αγάπη και την ακατάπαυστη αναζήτηση νοήματος μέσα σε έναν κόσμο γεμάτο αβεβαιότητα και φόβο. Ο φόβος του θανάτου είναι το απόλυτο κίνητρο για τις αντιφάσεις και τις συγκρούσεις που εμφανίζονται στην πορεία του έργου. Ο Nιλ, που πάσχει από καρκίνο, είναι το πρόσωπο που συνειδητοποιεί την εγγύτητα του θανάτου και προσπαθεί να αντιμετωπίσει το τέλος της ζωής του με διαφορετικό τρόπο από την Τζάνετ τη σύντροφό του, η οποία βιώνει τη δική της προσωπική αγωνία για το τι θα συμβεί αν μείνει μόνη. Η συνειδητοποίηση του επικείμενου τέλους φέρνει στην επιφάνεια τον φόβο της μοναξιάς και της εγκατάλειψης, μια συνεχώς παρούσα απειλή για τη συναισθηματική τους ισορροπία.

Ο φόβος του θανάτου συνδέεται στενά εντούτοις και με τη συνεξάρτηση, ιδιαίτερα στο ζευγάρι της Μέσης Δύσης, όπου η σχέση των Ντίνα και Μπιλ έχει διαμορφωθεί γύρω από την κοινή θρησκευτική πίστη και την ανάγκη τους να επουλώσουν τη συναισθηματική τους πληγή από την απώλεια της κόρης τους. Η συνεξάρτηση και η ανασφάλεια τους δημιουργούν μία αίσθηση εγκλωβισμού, καθώς αδυνατούν να αντιμετωπίσουν τις αντιφάσεις που προκύπτουν από τη θρησκευτική πίστη τους και την απώλεια. Ο φόβος της εγκατάλειψης τους οδηγεί σε υπερβολική εξάρτηση από τον άλλον, κάτι που εντείνει τη συναισθηματική τους ένταση και τη δυσκολία τους να αποδεχτούν τον πόνο και τον θάνατο.

Το έργο εξετάζει την ανθρώπινη ανάγκη να κατανοήσει την αξία της ζωής, σε έναν κόσμο που συνεχώς αμφισβητεί την αναγκαιότητα αυτής της αξίας. Οι χαρακτήρες του έργου αγωνίζονται να βρουν το νόημα του θανάτου και της ζωής, αλλά και να συμφιλιωθούν με την ιδέα ότι οι σχέσεις τους και η προσωπική τους ύπαρξη είναι τελικά εκείνες που διαμορφώνουν την αξία της ύπαρξής τους, ακόμη και όταν η ζωή τους κινδυνεύει από την αβεβαιότητα και τον φόβο του θανάτου.

Η εν γένει δυσλειτουργική συγχώνευση και το σημερινό αίτημα για κοινωνική αποδοχή, για το βλέμμα του άλλου, συγκρούονται και ταυτόχρονα γεννούν και τρέφουν την έλξη που ενώνει τους τέσσερις ήρωες. Η παράσταση αναζητά κάτω από τη μετωπική και θυελλώδη σύγκρουση της συνύπαρξης τα ημιτόνια και αγωνίζεται να διατηρήσει τα ερωτήματα ανοιχτά. Αυτό άλλωστε ζητά από τον σκηνοθέτη και τους ηθοποιούς το ιδιαιτέρως εύθραυστο και εξομολογητικό έργο της σπουδαίας συγγραφέως. Το καθιστικό είναι ταυτόχρονα ανοιχτό και κλειστό στον δημόσιο χώρο, πότε περιχαρακώνεται, πότε γίνεται παράθυρο στον κόσμο. Ο σκηνικός χώρος είναι το αναγκαστικό κατάλυμα των Τζάνετ και Μπιλ , μέσα από τα μάτια των θεατών, το «σπίτι» το δημοφιλέστερο «κτίσμα» στην ιστορία του μοντέρνου θεάτρου (το κτίσμα που αντικατέστησε το παλάτι).

Η παράσταση

Η παράσταση αναδεικνύει την ανάγκη για προσωπική και πνευματική αναγέννηση των χαρακτήρων. Ενώ η απώλεια τους έχει αποδυναμώσει, η αναζήτηση της εσωτερικής συμφιλίωσης και της αποδοχής είναι παρούσα σε όλη τη διάρκεια του έργου.

Ο Σωτήρης Τσαφούλιας καταφέρνει να μεταφέρει με ευαισθησία την ουσία του έργου στη σκηνή, κρατώντας την ισορροπία ανάμεσα στην ένταση και την ηρεμία των στιγμών. Η σκηνοθεσία του ενσωματώνει τόσο την ψυχολογική ένταση όσο και τις διακυμάνσεις συναισθημάτων, δημιουργώντας έναν ρυθμό που κρατά τον θεατή σε συνεχή εγρήγορση. Ο Σωτήρης Τσαφούλιας σκηνοθετεί την παράσταση, στοχεύοντας μέσα από την προβληματική της να καταδείξει ότι αυτή αφορά την πραγματική ζωή, ότι καταγράφει θέματα που τα περισσότερα ζευγάρια αντιμετωπίζουν ή θα αντιμετωπίσουν και θέλοντας να προκαλέσει τον θεατή να ταυτιστεί (μερικώς έστω) ή τουλάχιστον να προβληματιστεί τόσο με τις φωτεινές στιγμές των δύο πρωταγωνιστών, όσο και με τις σκοτεινές τους. Έστησε ωσαύτως μια παράσταση η οποία έχει μυστήριο, βάθος, ανατροπές, χιούμορ, αγωνία, αλήθειες, πάθος. Με γρήγορο ρυθμό, αλλά και περιθώριο για τις απαραίτητες ανάσες, η σκηνοθεσία αφήνει στον θεατή χρόνο για να αναλογιστεί τη δική του αλήθεια, καθώς παρακολουθεί τη στιχομυθία ανάμεσα στα δύο ζευγάρια. Αποφεύγει  επιμελώς να εκφυλιστεί σε μια ρομαντική κομεντί, διατηρώντας συνάμα το χιούμορ των χαρακτήρων, δίχως να φοβάται να δώσει άπλετο χώρο στις αλήθειες και τις αντιπαραθέσεις και χρησιμοποιεί τις ανατροπές για να κλιμακώσει τον ρυθμό και την ένταση των λόγων και των παραγόμενων συναισθημάτων. Οι παύσεις και οι σιωπές είναι εμφατικές και δίνουν ένα στίγμα κατανόησης, σκέψης και αναζήτησης διεξόδων και λύσεων.

Αυτοί οι δύο διαφορετικοί κόσμοι σμίγουν. Για την ακρίβεια, ο ένας επιτρέπει στον εαυτό του να παρασυρθεί από τον άλλο· σαν δύο παραπόταμοι που συγκλίνουν και τελικά ενώνονται με το μεγάλο ρεύμα της ζωής, που αναπόφευκτα πηγαίνει μπροστά.

Η ψυχολογική ενδοσκόπηση ξεκινά από την επιφάνεια, ενώ συνεχίζεται κλιμακωτά όλο και βαθύτερα, δίχως πρόθεση κριτικής και ψόγου, αλλά με μια διάθεση δημιουργικής διερεύνησης των αιτίων, των δεδομένων, των «θεραπειών» και της όποιας απόδοσης ευθυνών. Το παιδαριώδες, εγωκεντρικότατο, βέβαια ανώριμο παράπονο συνεχίζει απρόσκοπτα να ανοίγει εντός τους σαν άνθος του κακού. 

Ο χρόνος όμως τους αφυπνίζει και η απώλεια στέκεται ως η αφορμή για να ανακαλύψουν εκ νέου ο ένας τον άλλον. Το Εγώ το αυθεντικό άλλωστε, όχι το κομπλεξικό, το ανακαλύπτεις ως μαργαριτάρι μόνο άμα το εξαφανίσεις. Το δικό τους το Εγώ «ράγισε» λοιπόν, έσπασε μετά την παρουσία του θανάτου σαν κρύσταλλο από μια υπερηχητική νότα και από κρύσταλλο σκόρπισε σε δεκάδες ξυράφια πάνω στη στάσιμη βαλτωμένη νιότη τους. Αυτή δε η σαρωτική ορφάνια σφυρηλάτησε με τη σειρά της, έναν σπάνιο δεσμό μεταξύ τους την οποία ο σκηνοθέτης κατάφερε να λειτουργήσει ως καθρέφτης προς το κοινό. Για αυτό άλλωστε το κοινό αλληλοεπιδρά με τις αντιδράσεις του με τους ηθοποιούς, καθιστώντας σαφές ότι αυτό που συμβαίνει στη σκηνή, αφορά και τον «αληθινό» κόσμο.

Κατά συνέπεια στην παράσταση «Η αξία της ζωής» της Jane Anderson, σε σκηνοθεσία Σωτήρη Τσαφούλια, μέσα σ’ ένα απλό αλλά γραφικό σκηνικό σπιτιού, κρύβεται και η εσωτερική τους ζωή. Ένα ψυχογράφημα. Μια μελέτη σχέσεων. Για την ακρίβεια στο αληθινό σπίτι των αναμνήσεών τους, ακούγεται η φωνή των Πέγκυ Σταθακοπούλου και Δημήτρη Μαυρόπουλου που πρέπει όλοι να την αφουγκραστούν. Οι Αθηνά Τσιλύρα με τον Βασίλη Ρίσβα μας βοηθούν να διαβάσουμε τους χώρους του σπιτιού, να ξανασκεφτούμε το δικό μας δωμάτιο, όχι  όμως με μισάνοιχτη πόρτα…

Ο σκηνικός χώρος από τη μία, σε επιμέλεια της Ηλένιας Δουλαδίρη, όπως και τα αρμόζοντα κοστούμια σε επιμέλεια του Άγι Παναγιώτου και η πλατεία από την άλλη ενώνονται σε μια εικαστική συμμετοχική εγκατάσταση που θυμίζει ομαδική συνεδρία με διάφορα μηνύματα αναφορικά με την απώλεια, τη μνήμη και τη θνητότητα. Ο χώρος ξετυλίγεται δίκην διαλογικής-δραματοποιημένης παρουσίασης, όπου τα διαχρονικά και πανανθρώπινα ψυχογραφικά αιτήματα διεκδικούν δικαίωση και ορατότητα. 

Συγχρόνως, οι περίτεχνες φωτοσκιάσεις σε επιμέλεια των Τσαφούλια- Έλενας Πετροπούλου  και η μουσική σε επιμέλεια του Θοδωρή Οικονόμου  συνεπικουρούν το τελικό αποτέλεσμα και λειτουργούν ως δραματικός παράγοντας που ενισχύουν τις υπαρξιακές συγκρούσεις των ηρώων. 

Οι ερμηνείες

Οι ερμηνείες των ηθοποιών είναι εξαιρετικές και αναδεικνύουν τη συναισθηματική ένταση του έργου. Η Πέγκυ Σταθακοπούλου στο ρόλο της Ντίνας αποδίδει με εξαιρετική ευαισθησία και συνέπεια την εσωτερική σύγκρουση της ηρωίδας της. Πάλλεται καθόλη τη διάρκεια του έργου από την ενέργεια που απαιτεί η στιγμή: Είναι εσωτερική, μετρημένη, δεν παίζει εν ου παικτοίς με τα όρια των γνωσιακών στρεβλώσεων (προσωποποίηση, συναισθηματική λογική) και της συνεξάρτησης και έτσι καταφέρνει να συγκινεί και να κάνει το χιούμορ του έργου να φαντάζει βιτριολικό. Στο πλευρό της ο ικανότατος   Δημήτρης Μαυρόπουλος, ως Μπιλ, προσφέρει μια εξίσου δυναμική ερμηνεία του τραγικού πατέρα που προσπαθεί να διαχειριστεί τον πόνο του, μέσα από μια ενδόμυχη αναζήτηση του νοήματος.

Η Αθηνά Τσιλύρα στον ρόλο της Τζάνετ εμβολιάζει το δίχως άλλο την ερμηνεία της με ενέργεια εντυπωσιακή, με ποικιλότητα και επικοινωνιακή αμεσότητα. Έχει τις λύσεις στις αδιόρατες συνειρμικές διαδρομές της ιστορίας ώστε να μας παραδώσει τις ψυχικές και θρηνητικές μεταπτώσεις του, τις κορυφώσεις και τις γειώσεις του, μαζί με μία καλά υπολογισμένη ευθραυστότητα. Κατακτημένη τεχνική και γνήσιο εσώτερο αίσθημα τη χαρακτηρίζουν. Στο ίδιο μήκος ο Βασίλης Ρίσβας ως Νιλ προσθέτει βάθος στον χαρακτήρα του, ενισχύοντας την ατμόσφαιρα του έργου με την ερμηνεία του, η οποία οποίες διαπνέται από με νεανική ορμή αλλά και με μέτρο και καλά κουρδισμένη ταχυλογία, κερδίζοντας παράλληλα και τη «συμπάθεια» όλων μας.

Συνολική Εντύπωση

Η παράσταση «Αξία της Ζωής» είναι ένα έργο γεμάτο συναισθηματική ένταση και υπαρξιακή ανησυχία. Με τις εξαιρετικές ερμηνείες και τη σκηνοθεσία του Σωτήρη Τσαφούλια, καταφέρνει να αγγίξει τον θεατή και να τον προκαλέσει να αναλογιστεί τη φύση της ανθρώπινης ύπαρξης, της πίστης, της απώλειας και της προσωπικής αναγέννησης. Είναι μια παράσταση που προσφέρει βάθος και αλήθεια, αφήνοντας τον θεατή με πολλές σκέψεις και συναισθηματικές αναζητήσεις.

Κριτική :Ευθύμιος Ιωαννίδης

Xαίρετε, είμαι ο Ευθύμιος, είμαι φιλόλογος και συντάκτης της πολιτιστικής ιστοσελίδας Thess culture.gr. Aγαπώ πολύ τη μουσική, τις τέχνες, την ανάγνωση και το θέατρο, ενώ συνεντεύξεις μου και κριτικές μου έχουν δημοσιευτεί κατά καιρούς στον ηλεκτρονικό τύπο. Διαχειρίζομαι παράλληλα τις σελίδες «Ορθογραφία και ορθοέπεια», «Βιβλιοφιλία και βιβλιολογία» και υπήρξα επί πολλά έτη ενεργό μέλος και συντονιστής στις λέσχες ανάγνωσης των βιβλιοθηκών του Δήμου Κορδελιού- Ευόσμου.

Ακολουθήστε μας

https://www.facebook.com/profile.php?id=61552319949886

thessculture.gr

https://www.instagram.com/

Καθώς και κανάλι στο youtube: : https://www.youtube.com/@thessculture-b4p  με ενδιαφέρουσες συνεντεύξεις αλλά και ποικίλα αφιερώματα.

https://www.instagram.com/evaagrafioti?igsh=MWxka2J2bTlueXEyYw==
https://www.facebook.com/share/wDRZVCF4SFAy5z9Z/