ΚΡΙΤΙΚΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ “ΜΙΑ ΝΥΧΤΑ ΜΕ ΤΟΝ ΣΚΥΛΟ ΜΟΥ” ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΛΕΪΜΟΝΗ ΣΤΟ ΘΕΑΤΡΟ SUREAL
Κριτική: Ευθύμιος Ιωαννίδης
Το θέατρο «Sureal» είναι ένα ζεστό, φιλόξενο, καλλιτεχνικό στέκι με θεατρικές παραστάσεις ποικίλου θεατρικού γίγνεσθαι και ενδιαφέροντος κάθε χρόνο. Αυτήν την περίοδο, παίρνει σάρκα και οστά το νέο, πολλά υποσχόμενο, συγγραφικό «παιδί» του βραβευμένου συγγραφέα Κώστα Λεϊμονή με τον εξαιρετικό Δημήτρη Κωνσταντινίδη. «To μια νύχτα με τον σκύλο μου» σε σκηνοθεσία της Ιωάννας Τάλμπη είναι ένα καλλιτεχνικό δημιούργημα που αποτίνει φόρο τιμής στη θρυμματισμένη, καταρρακωμένη ταυτότητα του σύγχρονου ανθρώπου. Είναι η υπεράσπιση της μίας και μοναδικής αλήθειας που δεν εξυπηρετεί συμφέροντα και στέκει αλώβητη σε όποια σειρήνα βρεθεί στο διάβα της.
Ο ταλαντούχος συγγραφέας Κώστας Λεϊμονής έχει γράψει ένα έργο πολυσύνθετο, ευθύβολο, αιχμηρό, επίκαιρο, διαχρονικό, ρεαλιστικό που έχει ως θέμα την αγάπη, τη φιλία, τις αναπόδραστες ματαιώσεις και το αναπόφευκτο πέρασμα του πανδαμάτορα χρόνου. Οι ολοκληρωμένοι χαρακτήρες, η δυνατή πλοκή του έργου, ο τρόπος που το χιούμορ και η ελαφρότητα συνδυάζονται αρμονικά με την πιο πικρή πλευρά της ζωής, δημιουργούν αναμφήριστα ένα κείμενο ευχάριστο και τολμηρό που υπενθυμίζει την κρυστάλλινη ευθραυστότητα αλλά και ανθεκτικότητα των ανθρώπινων σχέσεων και ψυχισμών. Την ισορροπία ανάμεσα σε ό,τι αντιστέκεται στον χρόνο και σε εκείνο που η ίδια η ζωή δεν αφήνει αναλλοίωτο…Το έργο αναμετράται με διάφορα ζητήματα στο φάσμα της ανθρώπινης ύπαρξης, τη σπουδαιότητα του «τώρα» και την αβάσταχτη αναπόληση του «τότε». Το «αύριο» που φαντάζει ουτοπικό δίχως την ύπαρξη του «τώρα» και το «τώρα» που φαίνεται λίγο, μπροστά στη μεγαλοπρέπεια του «τότε». Η εξωτερική αυτοομιλία είναι ένα βασικό ζήτημα που έρχεται να υπογραμμίσει το αίσθημα της μοναξιάς αλλά και τη δυσκολία στην επικοινωνία των χαρακτήρων. Πόσο σημαντικό είναι τελικά να έχεις κάτι σπουδαίο να αναπολείς, προκειμένου να βρεις τη δύναμη να προχωρήσεις μπροστά;
Πιο συγκεκριμένα, το έργο μιλά για έναν ώριμο άνδρα, ο οποίος για μοναδική συντροφιά έχει τον αγαπημένο του σκύλο, Ιβάν. Ο θεατής γίνεται μάρτυρας μιας νύχτας της καθημερινότητας του ανθρώπου αυτού και των βιωμάτων του, που σίγουρα αποτελούν και δικά μας βιώματα. Γέλιο, μοναξιά, χαρά, συγκίνηση, νοσταλγία, έκπληξη και ενθουσιασμός εναλλάσσονται, δίνοντάς μας έναυσμα να σκεφτούμε αν αξίζει τελικά τον κόπο να κρατάμε μέσα μας συναισθήματα που μας εμποδίζουν να αντιληφθούμε τη σημασία της θέσης μας ανάμεσα στο σύμπαν. Ένας άνθρωπος «μόνος-μαζί» με τον Ιβάν και τους θεατές που προσπαθεί να επαναδιαπραγματευθεί τη ζωή του καθώς και όρους όπως η αγάπη, η φιλία, η γονεϊκότητα, το «τότε» και το «τώρα». Πρόκειται να βιώσει μια βραδιά γεμάτη αποκαλύψεις, όνειρα, εφιάλτες, μοναξιά, συντροφικότητα, κρυφά σχέδια για το μέλλον και «ένοχα» μυστικά του παρελθόντος. Ο πρωταγωνιστής αναμετριέται πιο συγκεκριμένα με τον εαυτό του, με τον χρόνο, με τις σταθερές της ζωής του, με αφυδατωμένες αγκαλιές, δοκιμάζει τα όρια της σχέσης του και της αγάπης του, δημιουργεί τριγωνισμούς, προσπαθεί να συνδεθεί με τους άλλους, να ρίξει τις άμυνές του και να υπερασπιστεί τις επιλογές που θα διαμορφώσουν το μέλλον του. Η γλώσσα του είναι φορτωμένη αλήθειες, πληγώνει, τραυματίζει. Πώς αντιδρά ο χαρακτήρας στις αλήθειες αυτές; Αμύνεται, δραπετεύει ή επιμένει και επαναδιαπραγματεύεται τη ζωή και τα όριά του;
Ο σκύλος συμβολίζει το ιδανικό, το απόλυτο, τον έρωτα στα καλύτερά του, τις προβολές μας… το κάθε πέρσι και καλύτερα! Συμβολίζει την εποχή που ανακάλυπτες τον έρωτα με την ίδια όρεξη και τον ενθουσιασμό που είχες να ανακαλύψεις μια νέα πόλη, μια νέα χώρα, έναν άλλο πολιτισμό. Να βγεις από το σπίτι σου, από τη μικρή προστατευμένη σου φωλιά, από τη ζώνη ασφαλείας σου και να γνωρίσεις το κάτι καινούργιο, το κάτι διαφορετικό. Αυτό το διαφορετικό που σε κάνει να αισθάνεσαι ότι «ζεις» και όχι ότι απλώς υπάρχεις. Αυτό το ιδανικό που σε κάνει να θες να «δεις» σε βάθος και όχι απλώς να «κοιτάξεις». Όταν εντούτοις σχιστούν επιτέλους τα βήλα της ομίχλης που σκέπαζαν με βελούδινο τρόπο τα πάντα γύρω μας, θα λουστούμε το ζείδωρο φως της μέρας-αλήθειας.
Πέρα, ωστόσο, από αυτό το έργο μιλάει και για την αξιοπρέπειά μας. Μια αξιοπρέπεια που έχουμε θυσιάσει με προθυμία στον βωμό του άκρατου θεατρινισμού για λίγα σχόλια ή likes στην τοξική μήτρα του διαδικτύου, καθώς εκεί ιδίως διδασκόμαστε ότι στη ζωή δεν υπάρχει το «πρέπει», δηλαδή το Υπερεγώ, αλλά μόνο το Εγώ, επιθυμία και ένστικτο, το Αυτό που έλεγε ο Φρόιντ. Άλλωστε και μόνο που χρησιμοποιούμε τα ρήματα «σερφάρω», «πλοηγούμαι» δεχόμαστε ότι κολυμπάμε, είμαστε σε μια κατάσταση υδάτινη…
Και στο βάθος, σταθερός συνοδοιπόρος μας, η νύχτα, το ασυνείδητο, η σκιά που μας συνδέει με το παιδί μέσα μας (Σκύλος) με τον εσωτερικό μας κριτή που έχουμε ενδοβάλει παιδιόθεν και που φέρνει τον έξω κόσμο μέσα. Η νύχτα που σου δίνει την (παρ)αίσθηση πως τελικά δε βαδίζεις μόνο…το κρυφό, το ιδιωτικό που ενίοτε είναι χρήσιμη ώστε να επιβιώσουμε, να προστατευθούμε, να αμυνθούμε ή να κερδίσουμε την αποδοχή των άλλων. Όμως στο παρόν αυτά τα μοτίβα δεν ανταποκρίνονται στις τωρινές συνθήκες και τις βαθύτερες ψυχικές μας ανάγκες και έτσι όταν έρχεται η μέρα τις ενσωματώνουμε μέχρι να συμφιλιωθούμε με την αλήθεια πως πορευόμαστε επί της ουσίας ολομόναχοι μαζί…σε ένα ελκυστικό ταξίδι αυτοανακάλυψης, που μοιάζει με πικραμύγδαλο στη γεύση.
Το κλίμα δε, του έργου είναι άλλοτε συγκινησιακό χάρη στην εκλεπτυσμένη μουσική του Δημήτρη Κωνσταντόπουλου, τον περίτεχνο σχεδιασμό φωτισμών της Ιωάννας Τάλμπη, τα αρμόζοντα κοστούμια της Σωτηρίας Πορφυράκη κι άλλοτε πιο κωμικό, δείχνοντας και τις δύο πλευρές που έχει η ζωή.
Ο Δημήτρης Κωνσταντινίδης, σε συνεργασία με την Ιωάννα Τάμπη επιχειρούν εν ολίγοις μία διήγηση σαρωτική, μία εσωτερική διαδρομή, ένα οδοιπορικό ενός ανθρώπου στις μνήμες εκείνες τις απέθαντες, σε εκείνα τα φαντάσματα της αξόδευτης αγάπης που τον όρισαν και έπειτα σκαιότατα τον εξόρισαν μακριά από την ομορφιά και την ηδονή που χαριτώνει τον άνθρωπο η αυτοπραγμάτωση.
Σε ένα μινιμαλιστικό, ωστόσο, προσεκτικά επιλεγμένο σκηνικό (θυμίζει παραίτηση, καθήλωση) ο Δημήτρης Κωνσταντινίδης με μία δεινή εσωτερική ένταση που διαγράφεται σε κάθε μυ του προσώπου του και έχοντας ακάματο συνοδοιπόρο τη γοητευτική φωνή του, απόλυτα εστιασμένος στον ρόλο του, ανεβάζει πολύ ψηλά τον πήχη. Πάλλεται καθόλη τη διάρκεια του έργου από την ενέργεια που απαιτεί η στιγμή: Είναι εσωτερικός, μετρημένος, δεν παίζει εν ου παικτοίς με τα όρια της συνειδητότητας και έτσι καταφέρνει να συγκινεί και να κάνει το χιούμορ του έργου να φαντάζει βιτριολικό. Εμβολιάζει το δίχως άλλο την ερμηνεία του με ενέργεια εντυπωσιακή, με ποικιλότητα και επικοινωνιακή αμεσότητα. Έχει τις λύσεις στις αδιόρατες συνειρμικές διαδρομές της ιστορίας ώστε να μας παραδώσει τις ψυχικές και θρηνητικές μεταπτώσεις του, τις κορυφώσεις και τις γειώσεις του, μαζί με μία καλά υπολογισμένη ευθραυστότητα. Κατακτημένη τεχνική και γνήσιο εσώτερο αίσθημα τον χαρακτηρίζουν.
Η υποβλητική κλείνοντας, ευφυής, εμποτισμένη με σουρεαλιστικές προσθήκες σκηνοθετική λιτότητα και η εξαιρετική ερμηνεία του Κωνσταντινίδη συνηγορούν στο να επικεντρωθούμε στη λυτρωτική προσπάθεια του ανθρώπου να λεκτικοποιήσει τη νοσταλγία της αβίωτης ζωής σε αυτήν την αναμφισβήτητα κειμενοκεντρική παράσταση. Η εν γένει δυσλειτουργική αυτομομφή και το σημερινό αίτημα για κοινωνική αποδοχή, για το βλέμμα του άλλου, συγκρούονται και ταυτόχρονα γεννούν και τρέφουν την έλξη που ενώνει τους δύο ήρωες με τους θεατές. Η παράσταση αναζητά κάτω από τη μετωπική και θυελλώδη σύγκρουση της συνύπαρξης τα ημιτόνια και αγωνίζεται να διατηρήσει τα ερωτήματα ανοιχτά. Αυτό άλλωστε ζητά από τον σκηνοθέτη και τους ηθοποιούς το ιδιαιτέρως εύθραυστο και εξομολογητικό έργο του Κώστα Λεϊμονή. Το καθιστικό είναι ταυτόχρονα ανοιχτό και κλειστό στον δημόσιο χώρο, πότε περιχαρακώνεται, πότε γίνεται παράθυρο στον κόσμο.
Ο σκηνικός χώρος είναι το εσωτερικό τοπίο των δύο συντρόφων, μέσα από τα μάτια των θεατών. Παρόλα αυτά, αυτοί οι δύο διαφορετικοί κόσμοι σμίγουν. Για την ακρίβεια, ο ένας επιτρέπει στον εαυτό του να παρασυρθεί από τον άλλο·σαν δύο παραπόταμοι που συγκλίνουν και τελικά ενώνονται με το μεγάλο ρεύμα της ζωής, που αναπόφευκτα πηγαίνει μπροστά. Ο χώρος ξετυλίγεται δίκην διαλογικής-δραματοποιημένης παρουσίασης, όπου τα διαχρονικά και πανανθρώπινα ψυχογραφικά αιτήματα διεκδικούν δικαίωση και ορατότητα. Αναμειγνύοντας παράλληλα, το ψηφιακό με το θεατρικό του στίγμα, η ευρυματική σκηνοθέτις, Ιωάννα Τάλμπη πετυχαίνει να συγκεράσει την ιδιομορφία του έργου: Να μπλέξει το ιδιωτικό με το δημόσιο, το ατομικό με το συλλογικό, το τοπικό με το παγκόσμιο χαριτώνοντάς μας με μια υψηλής συγκινησιακής φόρτισης, ντοκουμενταρίστικη αισθητική.
Εν ολίγοις στο θέατρο Sureal, παρακολουθήσαμε μια συγκλονιστική παρακαταθήκη του σπουδαίου, Κώστα Λεϊμονή. Με αφορμή λοιπόν την αφήγηση των ματαιώσεων του Δημήτρη Κωνσταντινίδη, ο συγγραφέας επί της ουσίας μιλάει για μία κοινωνία βαθιάς και προχωρημένης σήψης, η οποία μαστίζεται ατέρμονα από την κυριότερη κρίση όλων: αυτή της προδοσίας του αυθεντικού εαυτού. Η οπορτουνιστική πολιτική στάση, η ετικετοποίηση, ο αποφευκτικός δεσμός προσκόλλησης, οι απόρφυροι έρωτες, οι ατελέσφοροι γάμοι, οι προδομένες διαθήκες, οι καλλιτεχνικές γέννες, ο χρόνος που κυλάει αδυσώπητα, και οι απώλειες είναι μερικά μόνο από ζωτικά θέματα που θίγει όχι ακροθιγώς, αλλά ευκρινώς και δη ευτάκτως ερριμμένα το έργο, δίχως ούτε στιγμή να αποκλίνει σε περιχαρακωμένα διδακτικά ή ηθικολογικά μονοπάτια. Πρόκειται για έργο με ψυχολογικό και κοινωνικοπολιτικό πρόσημο, δοσμένο με θέρμη και ανθρωπιά, τόσο σε σκηνοθετικό όσο και σε ερμηνευτικό επίπεδο, για μια πολυσημαίνουσα παράσταση, σε ρυθμούς χορευτικού πατινάζ, αρκούντως ενδιαφέρουσα.
Ακολουθήστε μας
Καθώς και κανάλι στο youtube: : https://www.youtube.com/channel/UCN-M-45CYwJZUFtCPb2DwYQ?view_as=subscriber με ενδιαφέρουσες συνεντεύξεις αλλά και ποικίλα αφιερώματα.
Κριτική :Ευθύμιος Ιωαννίδης
Xαίρετε, είμαι ο Ευθύμιος, είμαι φιλόλογος και συντάκτης της πολιτιστικής ιστοσελίδας Thess culture.gr. Aγαπώ πολύ τη μουσική, τις τέχνες, την ανάγνωση και το θέατρο, ενώ συνεντεύξεις μου και κριτικές μου έχουν δημοσιευτεί κατά καιρούς στον ηλεκτρονικό τύπο. Διαχειρίζομαι παράλληλα τις σελίδες «Ορθογραφία και ορθοέπεια», «Βιβλιοφιλία και βιβλιολογία» και υπήρξα επί πολλά έτη ενεργό μέλος και συντονιστής στις λέσχες ανάγνωσης των βιβλιοθηκών του Δήμου Κορδελιού- Ευόσμου.
