ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΗΝ ΕΦΗ ΖΩΓΡΑΦΟΥ: “Η ΖΩΗ ΣΗΜΕΡΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΟΝΕΙΡΟΠΟΛΟΥΣ ΕΙΝΑΙ ΓΕΜΑΤΗ ΑΝΤΙΦΑΣΕΙΣ”

Συνέντευξη: Αγγελική Κερπιτσοπούλου

Είστε ναυτικός εξωτερικού στο επάγγελμα. Πως και μέσα από ποια εσωτερική διαδικασία προέκυψε αυτή η επιλογή;

Θα ήθελα να πω ότι ήταν μια συνειδητή επιλογή, αλλά στην πραγματικότητα προέκυψε από βιοποριστική ανάγκη. Το πώς μεγαλώνουμε – ένα παράδειγμα είναι το φαινόμενο του Πυγμαλίωνα, όπως αναφέρω στο ποίημα  «το τελετουργικό του τσαγιού» – συχνά μας οδηγεί να ζούμε σύμφωνα με τις προσδοκίες που άλλοι θέτουν για εμάς. Αυτό μπορεί να καθορίσει τη συμπεριφορά μας, αφήνοντας σε δεύτερη μοίρα τις δικές μας επιθυμίες.

Η ενδοσκόπηση, όσο επώδυνη κι αν είναι, αποτελεί μια αναπόφευκτη στιγμή στη ζωή μας. Είναι μια διαδικασία που κρύβει ομορφιά, καθώς μας δίνει τη δυνατότητα να αναγνωρίσουμε ότι όσα κάποτε ξεκίνησαν ασυνείδητα ή από ανάγκη μπορούν να μεταμορφωθούν σε συνειδητές επιλογές. Σε αυτό το σημείο, μας δίνεται η ευκαιρία να αποφασίσουμε αν θα παραμείνουμε στον ίδιο δρόμο ή αν θα τολμήσουμε να δημιουργήσουμε έναν νέο.

Σας έχει επηρεάσει η ζωή της ναυτικού στην ενασχόληση σας με τη ποίηση και αν ναι με ποιο τρόπο; Ποια ιδιότητα προηγήθηκε και πως αυτές οι δυο ιδιότητες συνυπάρχουν;

Η ποίηση μπήκε σχετικά αργά στη ζωή μου. Αν και διάβαζα περιστασιακά, κυρίως ξένη ποίηση, ήμουν αρκετά εσωστρεφής και η ιδέα να εκφράσω δυναμικά τη φωνή μου με τρόμαζε.

Η ποίηση έγινε το εργαλείο για να επεξεργαστώ το παρελθόν και να ανοίξω χώρο για το μέλλον. Η αποδοχή μιας σημαντικής απώλειας, η οποία συνεχίζει να με διαμορφώνει, αποτέλεσε κεντρικό άξονα αυτής της πορείας.

Είναι μια διαδικασία που δεν ολοκληρώνεται ποτέ και μετατοπίζεται συνεχώς, κάτι που μου επιτρέπει να βλέπω τον κόσμο με μια νέα οπτική. Παρότι η εσωστρέφεια έχει παραμείνει σε κάποιον βαθμό, έχει γίνει πιο διαχειρίσιμη.

Δεν θα περιέγραφα την εαυτή μου μέσα από «ιδιότητες». Η ζωή ως ναυτικός ξεκίνησε ως βιοποριστική ανάγκη, αλλά με τον χρόνο έμαθα να την αγαπάω. Η ποίηση, από την άλλη, είναι μια εσωτερική ανάγκη για κατανόηση, αν και ακόμη μαθαίνω πώς να την αγαπάω και να την υποστηρίζω. Συχνά νιώθω ότι έχω πολλά να πω, αλλά περιορίζομαι από την ίδια μου την τάση για αυτολογοκρισία.

Αν και εκ πρώτης όψεως οι δύο αυτές διαδρομές φαίνονται ασύμβατες, συνυπάρχουν αρμονικά. Η εμπειρία της ζωής στη θάλασσα συχνά διαπερνά την ποίησή μου, δίνοντάς της μια αίσθηση εξερεύνησης και πλοήγησης.

Η πρώτη σας ποιητική συλλογή «οικόσιτοι διαμελισμοί» τι θα ορίζατε εσείς ότι πραγματεύεται;

Οι «οικόσιτοι διαμελισμοί» εστιάζουν στις έννοιες της αποδόμησης και της ανασύνθεσης – αρχικά σε προσωπικό και στη συνέχεια σε συλλογικό επίπεδο.

Ο τίτλος συνδέεται άμεσα με την έννοια του «οικείου», που μετατρέπεται σε πεδίο ανατροπών, καθώς το οικιακό και το προσωπικό βίωμα αποκαλύπτονται ως αμφίσημα: χώρος ασφάλειας αλλά και περιορισμού, αγάπης αλλά και τραύματος. Παράλληλα, εξετάζεται η λεπτή ισορροπία μεταξύ της εσωτερικής μας ανάγκης για αποδοχή και της σκληρότητας του εξωτερικού κόσμου, που συχνά μας κατακερματίζει.

Η συλλογή επιχειρεί να διερευνήσει πώς οι εμπειρίες μας λειτουργούν ως εργαλεία ανασυγκρότησης, δίνοντας χώρο σε μια νέα, συχνά επώδυνη, εσωτερική κατανόηση. Πρόκειται για μια τελετουργία που μπορεί να οδηγήσει στην ανακάλυψη της γνήσιας ταυτότητας.

…Εδώ τιμάμε με μάρκες τους ονειροπόλους …. Πως θα περιγράφατε τη ζωή σήμερα για τους ονειροπόλους ;

Η ζωή σήμερα για τους ονειροπόλους είναι γεμάτη αντιφάσεις. Από τη μία, η τεχνολογία και το αίσθημα κοινότητας προσφέρουν περισσότερες ευκαιρίες για έκφραση και επικοινωνία. Από την άλλη, η αξία του ονείρου συχνά αναγνωρίζεται μόνο όταν προσαρμόζεται σε υλικούς όρους. Ο κόσμος απαιτεί συμμόρφωση, ζητώντας να ταιριάξεις σε αυτόν μόνο αν θυσιάσεις το όραμά σου για κάτι που ορίζουν άλλοι – ένας συμβιβασμός που μπορεί να σε συντρίψει.

Κι όμως, ο ονειροπόλος παραμένει πιστός στο όνειρό του για έναν καλύτερο κόσμο. Παρά τη φθορά, βρίσκει τη δύναμη να ανασυγκροτείται μέσα από τα θραύσματα. Γιατί το όνειρο δεν υπάρχει για να ανταλλαχθεί· υπάρχει για να αντέξει. Και αυτό από μόνο του είναι μια γενναία πράξη αντίστασης.

Πως προέκυψε η ενασχόληση σας με την ποίηση; Ποιο ήταν το πρωταρχικό αίσθημα παρακίνησης;

Η ενασχόλησή μου με την ποίηση ξεκίνησε από μια βαθιά ανάγκη να διαχειριστώ την απώλεια ενός κοντινού μου ανθρώπου. Αυτή η απώλεια με έφερε αντιμέτωπη με την εύθραυστη φύση της ύπαρξής μας. Μέσα από την ποίηση βρήκα ένα καταφύγιο, έναν χώρο όπου μπορούσα να δώσω μορφή στο κενό που άφησε, χωρίς να το αντιμετωπίζω άμεσα.

Η ποίηση έγινε ο τρόπος μου να εκφράσω το τραύμα, χωρίς να το περιορίσω. Η διαδικασία ήταν ανακουφιστική, όχι επουλωτική, γιατί η απώλεια δεν εξαφανίζεται· μόνο ο τρόπος που τη διαχειρίζομαι αλλάζει με τον χρόνο.

Αυτό που ξεκίνησε ως πράξη επιβίωσης, έγινε μια γέφυρα κατανόησης της θέσης μου στον κόσμο. Μια γέφυρα που διαρκώς μεταμορφώνεται, επεκτείνεται, και αφήνει πίσω της όσα δεν εξυπηρετούν πλέον τη διαδρομή.

Θα μπορούσατε να επιλέξετε ένα ποίημα το οποίο έχει παίξει καταλυτικό ρόλο στην ιδιοσυγκρασία σας και ακολούθως στη ζωή σας; Με ποιο τρόπο σας επηρέασε;

Θα επιλέξω δύο ποιήματα.

Το πρώτο είναι το “Her Kind” της Anne Sexton, ένα από τα πιο εμβληματικά και εξομολογητικά ποιήματά της με το οποίο εξερευνά τη γυναικεία ταυτότητα, τη μοναξιά και την απόκλιση από τους κοινωνικούς ρόλους.
Μέσα από τον συμβολισμό της μάγισσας, η Sexton μιλά για τη δύναμη της διαφορετικότητας και την ανάγκη αποδοχής. Είναι μια δήλωση γυναικείας ενδυνάμωσης, που μας καλεί να δούμε την περιθωριοποιημένη γυναίκα όχι ως απειλή, αλλά ως έναν πλούσιο, πολυδιάστατο χαρακτήρα.

Το δεύτερο είναι το “I Am” του John Clare, ένα βαθιά συγκινητικό και ειλικρινές έργο που αποκαλύπτει την εσωτερική πάλη του ποιητή με την αποξένωση, τη μοναξιά και την αναζήτηση της ύπαρξης.
Παρά τη θλίψη που διαπερνά τους στίχους, το ποίημα προσφέρει μια αίσθηση παρηγοριάς, γιατί εκφράζει καθολικές ανθρώπινες εμπειρίες – την ανάγκη για κατανόηση, ηρεμία και μια βαθύτερη σύνδεση με τον εαυτό και τον κόσμο.

Και τα δύο αυτά ποιήματα έχουν επηρεάσει βαθιά τη σκέψη μου.
Το “Her Kind” μου έδειξε πώς η χρήση συμβολισμών, όπως η φιγούρα της μάγισσας, μπορεί να γίνει ένα ισχυρό εργαλείο για την έκφραση προσωπικών βιωμάτων και την αίσθηση του «ανήκειν» ή της απόρριψης.
Από την άλλη, το “I Am” του John Clare με ενέπνευσε να αγκαλιάσω τη δύναμη της απλότητας και της ειλικρίνειας, δημιουργώντας στίχους που εκφράζουν εσωτερικές ανησυχίες με τρόπο άμεσο και βαθιά συναισθηματικό.
Και τα δύο έργα με βοήθησαν να κατανοήσω πώς η προσωπική εμπειρία μπορεί να μετατραπεί σε ποίηση που επικοινωνεί ουσιαστικά με τον αναγνώστη, ενώ μου υπενθύμισαν ότι η ομορφιά συχνά κρύβεται στη γλώσσα της αυθεντικότητας.

Γράφετε στα ταξίδια σας; Για τα ταξίδια σας ή τις αποστάσεις που δεν έχετε διανύσει ποτέ;

Γράφω τόσο για τα ταξίδια που έχω κάνει όσο και για τις καταστάσεις που δεν έχω βιώσει, καθώς η εμπειρία δεν προέρχεται μόνο από το βίωμα,  αλλά και από την επιθυμία να διανύσει κανείς πιο μακρινές αποστάσεις.  Παρ’ όλα αυτά, θα με χαρακτήριζα ολιγογράφο. Αν και περιβάλλομαι από τη θάλασσα, δεν εμπνέομαι συχνά.

Έχω πείσει την εαυτή μου ότι ο κόσμος δεν είναι έτοιμος για όσα θέλω να πω, παρότι θαυμάζω καλλιτέχνες που τολμούν να εκθέσουν τις πιο μύχιες σκέψεις τους. Αυτή η γενναιότητα με εμπνέει και μου θυμίζει πως η έκθεση, όσο δύσκολη κι αν είναι, αποτελεί έναν τρόπο σύνδεσης.

Αν σας ζητούσαν να γράψετε μια και μόνο γραμμή από όλη σας τη συλλογή, ποια θα ήταν αυτή και γιατί;

Αν μου ζητούσαν να γράψω μια και μόνο γραμμή από τη συλλογή μου, θα ήταν δύσκολο να επιλέξω. Αναλογιζόμενη, όμως, τις δυσκολίες που συνόδευσαν τη συγγραφή της, θα σταθώ σε δύο στίχους για την αντιστρόφως ανάλογη δυναμική τους:

Ο πρώτος είναι: «θυμάμαι όλες τις φορές που ‘φαγα τα μούτρα μου» από το ποίημα κομμάτια τσιμέντο, που εκφράζει την αναγνώριση και αποδοχή των πληγών. Ο δεύτερος: «γίνομαι η κυνηγός» από το κομμάτια prime, που συμβολίζει τη φάση της ανασυγκρότησης και της δράσης.

Μοιάζει με το πρωτόκολλο FIRE (Find-Identify-Report-Extinguish) που ακολουθούμε στο καράβι: βρίσκεις, αναγνωρίζεις, αναφέρεις και σβήνεις. Οι στίχοι αυτοί είναι οι δύο όψεις της διαδικασίας: η αναγνώριση του παρελθόντος και η μάχη για το μέλλον.

Έχετε ξεκινήσει κάτι καινούργιο ή χρειάζεται να μεσολαβήσει χρόνος για την επόμενη δημιουργία σας;

Υπάρχει μια νέα ιδέα που δουλεύω αυτή την περίοδο, αν και βρίσκεται σε πολύ πρώιμο στάδιο, ένας ποιητικός χάρτης του κόσμου για όλες εκείνες τις φωνές που επέλεξαν να μην ακουστούν.
Δεν θεωρώ πως ο χρόνος ανάμεσα σε δύο έργα είναι απαραίτητος· κάθε καλλιτεχνική διαδικασία έχει τον δικό της ρυθμό, που προκύπτει φυσικά. Ωστόσο, μια συμβουλή που μου έχει μείνει από έναν δάσκαλο που εκτιμώ, είναι να αφήνω κάθε έργο να «ωριμάσει» για λίγα χρόνια. Η διαδικασία της ανασκόπησης και της επιμέλειας συχνά φέρνει στην επιφάνεια νέες ιδέες, δημιουργώντας μια συνέχεια που κάνει τη δουλειά πιο στοχαστική και ουσιαστική.

Συνέντευξη:Αγγελική Κερπιτσοπούλου

Η Αγγελική Κερπιτσοπούλου γεννήθηκε στην Θεσσαλονίκη.

Σπούδασε Θεωρητικός & Ιστορικός της τέχνης στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών Αθήνας και το πρώτο μεταπτυχιακό της στην Ψηφιακή Κουλτούρα & Νέα Μέσα στο Πανεπιστήμιο της Ουτρέχτης.

Πρόσφατα απέκτησε το δεύτερο Μεταπτυχιακο της Δίπλωμα στη Μουσειολογία & Διαχείριση Πολιτισμού του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

Κύρια ερευνητικά της ενδιαφέροντα είναι τόσο η κοινωνική αλλαγή μέσα από την τέχνη, όσο και αλληλεπίδραση των νέων τεχνολογιών σε αυτή και στο Νέο Μουσείο.