TOP

“ΘΗΜΩΝΙΕΣ”-GIVERNY-MONET

Άρθρο της Βάσως Καλαντίδου

Εβδομήντα έξι χιλιόμετρα απέχει το Ζιβερνί από το Παρίσι. Ξεκίνησα πολύ πρωί κι έτσι δεν ταλαιπωρήθηκα με ατελείωτες ουρές και αναμονές. Το σπίτι του Μονέ ήταν το πρώτο που επισκέφθηκα. Συγκεκριμένος αριθμός ατόμων κάθε φορά· πράγμα που δεν με επηρέαζε, βέβαια, γιατί ήμασταν ελάχιστοι οι θεότρελοι «Ζιβερνιστές» που είχαμε φτάσει αξημέρωτα στο χωριό.

Η πρώτη εικόνα που μου δημιουργήθηκε καθώς φλάναρα στα δωμάτια του σπιτιού ήταν μίας πεντακάθαρης παλέτας. Μίας παλέτας που επάνω της είχε, όχι οποιοδήποτε κίτρινο, μα εκείνο της περίφημης κίτρινης τραπεζαρίας όπου κρέμονταν η συλλογή του ζωγράφου με τις ιαπωνικές ξυλογραφίες. Δίπλα, το απίστευτο μπλε της κουζίνας του, το πράσινο της βιβλιοθήκης και το λιλά· το λιλά της κρεβατοκάμαρας. Τι δέος ένιωθα καθώς περνούσα από το ένα δωμάτιο στο άλλο… Προσπαθούσα να απαθανατίσω κάθε λεπτομέρεια μέσα στο μυαλό μου, κάθε αντικείμενο, κάθε αίσθηση. Στην κρεβατοκάμαρα μάλιστα – διαβολική σύμπτωση η απουσία άλλων επισκεπτών – έκανα και μία μικρή αταξία. Κοίταξα γύρω μου για να βεβαιωθώ ότι είμαι μόνη, στάθηκα μπροστά στον καθρέφτη του δωματίου, και πήρα την πόζα της γυναίκας του Μονέ, στον πίνακα «Η Γιαπωνέζα», (Camille Monet in Japanese Costume – La Japonaise, 1876, Oil on canvas, 65 x 81 cm, Museum of Fine Arts, Boston). Αγαπημένος πίνακας κι ας τον είχε αποκαλέσει ο ίδιος «σκουπίδι». Σε αυτόν τον πίνακα είναι φανερή η αποδοκιμασία του Μονέ απέναντι στην τρέλα που επικρατούσε εκείνη την εποχή στο Παρίσι για καθετί γιαπωνέζικο. Στα ατού μου ήταν ότι δεν χρειαζόμουν περούκα, σαν τη Καμίγ, καθώς ήμουν και είμαι ξανθιά. Καλοκαίρι ήταν· είχα βεντάλια στην τσάντα μου, κι ας μην είχε τα χρώματα της γαλλικής σημαίας. Τη δουλειά της την έκανε. Μόνο το κατακόκκινο κιμονό της μου έλειπε… Πήρα λοιπόν τη σκερτσόζικη  πόζα της Καμίγ και φαντάστηκα τον Μονέ, καθισμένο στην καρέκλα του, να με ζωγραφίζει. Μάλιστα, σιγοψιθύριζα και κάποιες ερωτήσεις, με γαλλική προφορά. «Είναι καλό το φως;» ή «Μήπως δεν είναι καλή αυτή η έκφραση, αγαπητέ μου;». Γέλασα με τον εαυτό μου και τα παιδιάστικα παιχνίδια μου και συνέχισα την περιήγησή μου. Τελευταίο δωμάτιο, το σαλόνι. Μου κόπηκε η ανάσα! Πίνακες του κρεμασμένοι στον τοίχο, τα βιβλία του πάνω στο γραφείο, η πίπα του… όλα όσα χρησιμοποιούσε καθημερινά. Πόση συγκίνηση!

Περιεργάστηκα έναν έναν τους πίνακες. Όλοι τόσο γνωστοί, σχεδόν οικείοι. Η βάρκα, η λίμνη με τα νούφαρα, η γυναίκα με τη λευκή ομπρέλα. Και σε μια άκρη, μία ταπεινή «θημωνιά», (Haystack in the Snow, Morning, 1890, Oil on canvas, 65 x 92 cm, Museum of Fine Arts, Boston). Και παραδίπλα, μία ακόμη. Και να πάλι το αρχείο «Μονέ». Πόσο δύσκολα είχαν περάσει τα πρώτα χρόνια στο Ζιβερνί! Ανύπαντρο ζευγάρι, με παιδιά από άλλους γάμους, μοντέρνος ζωγράφος που τα έργα του λίγοι καταλάβαιναν. Δεν ήθελαν και πολύ για να του κάνουν τη ζωή δύσκολη. Είχαν φτάσει στο σημείο, μάλιστα, να του ζητήσουν να πληρώνει διόδια κάθε φορά που περνούσε από τα χωράφια τους για να ζωγραφίσει τις θημωνιές. Άλλες φορές πάλι τις κατέστρεφαν οι ίδιοι, μόνο και μόνο για να τον ταλαιπωρήσουν.  Τίποτα από όλα αυτά δεν τον πτόησε. Γιατί ο Μονέ είχε βρει το θέμα του! Οι θημωνιές θα ήταν το μοτίβο που θα χρησιμοποιούσε σε είκοσι πέντε πίνακες, με σκοπό την διαφορετική απόδοση του φωτός και κατ’ επέκταση της ατμόσφαιρας. Έλεγε χαρακτηριστικά, «Για μένα, το θέμα έχει δευτερεύουσα σημασία. Με ενδιαφέρει να αποδώσω αυτό που ζει ανάμεσα σε μένα και στο θέμα».

Haystack in the Snow, Morning, 1890

Oil on canvas, 65 x 92 cm

Museum of Fine Arts, Boston

Στη σειρά «Θημωνιές» θα δούμε ότι ο Μονέ πρωτοτυπεί και τις ζωγραφίζει από πολύ κοντά. Άλλες φορές πάλι από μακριά, με χιόνι, λιακάδα ή με ανοιξιάτικη ομίχλη, με την αυγή ή το ηλιοβασίλεμα, μία ή πιο πολλές μαζί. Σε όλους τους πίνακες όμως οι θημωνιές είναι το κέντρο της σύνθεσης. Και, ενώ το θέμα του χαρακτηρίστηκε από τους σύγχρονούς του – ακόμη κι από κάποιους φίλους του – ως λιτό ή με έλλειψη φαντασίας, τελικά είχε μεγάλη επιτυχία. Το κοινό κατάλαβε τι ακριβώς προσπαθούσε να κάνει ο Μονέ με την επαναλαμβανόμενη μελέτη του ίδιου θέματος.

Προσπάθησα να κοιτάξω στο πίσω μέρος των πινάκων. Είχα διαβάσει πως έπαιρνε πολλούς μουσαμάδες μαζί του και σε κάθε έναν σημείωνε την ώρα της ημέρας που απεικόνιζε και τους έπιανε με τη σειρά. Δεν κατάφερα να δω κάτι. Άλλωστε είχα κάνει ήδη την αταξία μου! Αποχώρησα, λοιπόν, από το σπίτι και κατευθύνθηκα στους υπέροχους κήπους. Περπάτησα επάνω στη γιαπωνέζικη γέφυρα, χάζεψα τα νούφαρα μέσα στη λίμνη και θαύμασα τον ζωγράφο, τον κηπουρό, τον καλλιτέχνη. Θαύμασα τον Μονέ!

Stack of Wheat, 1890-91

Oil on canvas, 66 x 92 cm

Art Institute, Chicago

Μικρό tip για την επίσκεψή σας στο σπίτι του Μονέ, στο Ζιβερνί, με παιδιά.

  1. Ετοιμάστε ένα μικρό καλαθάκι ζωγράφου, το οποίο θα περιέχει έναν μικρό λευκό καμβά, μια μικρή κασετίνα με νερομπογιές, μία ποδιά μίας χρήσης, ένα μπουκαλάκι νερό. Το κόστος δεν ξεπερνά τα πέντε ευρώ.
  2. Αν θέλετε να προσθέσετε λίγη θεατρικότητα παραπάνω, πάρτε μαζί σας και ένα ψάθινο καπέλο για να φορέσουν οι μικροί σας ζωγράφοι. Θα το εκτιμήσουν, καθώς, θα δουν πολλές φωτογραφίες του Μονέ με το ψάθινο καπέλο του.
  3. Επιλέξτε ένα παγκάκι με τη θέα που επιθυμείτε ή θα βρείτε διαθέσιμη. Ο χώρος της λίμνης είναι γεμάτος με ζωγράφους που μελετούν.
  4. Αφήστε τους μικρούς σας καλλιτέχνες να αποτυπώσουν στον λιλιπούτειο καμβά τους αυτό που βλέπουν. Μην τα πιέσετε να βιαστούν… Άλλωστε ο κήπος είναι παραμυθένιος. Απολαύστε τον κι εσείς.
  5. Τέλος, επιβραβεύστε τους για τη δουλειά τους και όταν επιστρέψετε, κρεμάστε τα μικρά αυτά αριστουργήματα στο δωμάτιό τους.
  6. Α, και μην ξεχνιόμαστε! Δώστε τους ένα γλυκό φιλί!

Σύνταξη:Βάσω Καλαντίδου

Βάσω είναι το όνομά μου. Θεσσαλονικιά. Από λάθος, μάλλον, σπούδασα οικονομικά στο ΑΠΘ, αλλά γρήγορα βρήκα τον δρόμο μου. Ιστορία της Τέχνης, παιδικές λέσχες ανάγνωσης και τα τελευταία χρόνια… συγγραφή. Αγαπώ τη λογοτεχνία και την ποίηση, τον κινηματογράφο και τη ζωγραφική, τις βόλτες στη θάλασσα και τα ταξίδια· ειδικά τα road trips.

Ένα τέτοιο ταξίδι στην Τέχνη θα κάνουμε και από αυτές τις σελίδες. Όχι με  την ακαδημαϊκή ανάλυσή της και στεγνούς όρους. Απλώς, θα φλανάρουμε σε αυτή…