TOP

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ – ΤΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗς ΔΥΝΑΤΑΙ ΠΑΝΤΑ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΕΠΙΚΑΙΡΟ ΚΑΙ ΝΑ ΠΡΟΣΑΡΜΟΖΕΤΑΙ ΣΤΙΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΤΩΝ ΗΜΕΡΩΝ.

Συνέντευξη:Αγγελική Κερπιτσοπούλου

Σύλλογος Αποφοίτων Τμήματος Θεωρίας και Ιστορίας της Τέχνης: ΤΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗς ΔΥΝΑΤΑΙ ΠΑΝΤΑ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΕΠΙΚΑΙΡΟ ΚΑΙ ΝΑ ΠΡΟΣΑΡΜΟΖΕΤΑΙ ΣΤΙΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΤΩΝ ΗΜΕΡΩΝ.

Ως Σύλλογος συσταθήκατε το 2020. Ποιος ο στόχος ίδρυσής σας και γιατί επιλέξατε τη δεδομένη χρονική στιγμή; Μιλήστε μας λίγο για τον ρόλο σας και τις επιθυμίες σας.

Η σύσταση του Συλλόγου Αποφοίτων Θεωρίας και Ιστορίας της Τέχνης της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών, πράγματι, ολοκληρώθηκε τον Νοέμβριο του 2020.

Ωστόσο, η συζήτηση για την ανάγκη της ίδρυσής του όπως και η διαδικασία για τη σύστασή του είχαν ξεκινήσει πολύ νωρίτερα.

Μέσα από τις συζητήσεις που κάναμε, διαπιστώναμε πως η ανάγκη κατοχύρωσης των εργασιακών δικαιωμάτων των αποφοίτων στην εκπαίδευση και τον πολιτισμό ήταν πλέον επιτακτική.

Η χρονική στιγμή της απόφασης για τη σύσταση του Συλλόγου σχετίζεται σε μεγάλο βαθμό με τις σημαντικές κατακτήσεις που σημειώθηκαν από το Τμήμα με τη δημιουργία του κωδικού ΠΕ 41, βάσει του οποίου οι απόφοιτοι του Τμήματος Θεωρίας και Ιστορίας της Τέχνης αποκτούσαν το δικαίωμα διδασκαλίας στη Δευτεροβάθμια εκπαίδευση.

Όντας σε επικοινωνία με τους εκπροσώπους του Τμήματος συνειδητοποιήσαμε ότι για να πραγματοποιηθούν όσα επιδιώκονταν, χρειαζόταν και εμείς, ως απόφοιτοι, να συμβάλουμε σε αυτή την προσπάθεια. Έτσι, ο Σύλλογος απέκτησε νομική υπόσταση και οι στόχοι του συνοψίζονται ως εξής: στη δημιουργία μιας ενεργής κοινότητας ιστορικών τέχνης που θα εργάζεται υπέρ της προάσπισης των επαγγελματικών της δικαιωμάτων και η συνακόλουθη διεκδίκηση απορρόφησης των αποφοίτων του Τμήματος στην εκπαίδευση και τον πολιτισμό.

Το τμήμα Θεωρίας και Ιστορίας της Τέχνης, είναι το πρώτο πανεπιστημιακό τμήμα που μελετά αποκλειστικά τον συγκεκριμένο επιστημονικό πεδίο στη χώρα μας. Ποια θεωρείτε ότι είναι η θέση του στον πανεπιστημιακό αλλά και στον ευρύτερο πολιτιστικό χώρο της χώρας;

Το Τμήμα Θεωρίας και Ιστορίας της Τέχνης της ΑΣΚΤ είναι πράγματι το μόνο πανεπιστημιακό τμήμα, το οποίο λειτουργεί από το 2006 και προσφέρει σε προπτυχιακό επίπεδο σπουδές σχετικές με τη συγκεκριμένη επιστήμη, καλύπτοντας σφαιρικά τη φιλοσοφία, τη θεωρία, την ιστορία της τέχνης και της αρχιτεκτονικής. Από το 2016 έχει μάλιστα ξεκινήσει και η λειτουργία του μεταπτυχιακού προγράμματος.

Το τμήμα που ειδικεύεται στη συγκεκριμένη επιστήμη και έχει πολύ στοχευμένο επιστημονικό προσανατολισμό. Συνεπώς, οι απόφοιτοι του τμήματος είναι πλήρως καταρτισμένοι και οι πλέον κατάλληλοι για να εργαστούν στον χώρο του πολιτισμού και της εκπαίδευσης, καθώς λαμβάνουν όλα τα απαραίτητα εφόδια για να παράξουν πολιτιστικό έργο και να συνδράμουν ουσιαστικά στη μελέτη, στην έρευνα, στη διάσωση και τη διάδοση της τέχνης.

 Είναι η ιστορία της τέχνης μια επιστήμη επίκαιρη και διευρυμένη ή είναι αποκομμένη από τη σημερινή εποχή που απευθύνεται αποκλειστικά σε έναν κλειστό ακαδημαϊκό κύκλο;

Το αντικείμενο της ιστορίας της τέχνης δύναται πάντοτε να είναι επίκαιρο και να προσαρμόζεται στις ανάγκες των ημερών, αρκεί να δίνεται η δυνατότητα ανάδειξης και εφαρμογής του, τόσο στην εκπαίδευση όσο και τους αντίστοιχους πολιτιστικούς φορείς.

Η μελέτη της ιστορίας της τέχνης είναι ένα από τα ελάχιστα επιστημονικά πεδία που μπορεί να αποτελέσει πολύτιμο εκπαιδευτικό εργαλείο για την καλλιέργεια της κριτικής σκέψης και της φαντασίας, την ανάπτυξη της ενσυναίσθησης, την εμβάθυνση σε πολυεπίπεδες διαδικασίες αναστοχασμού, την πρόκληση συναισθηματικής διέγερσης και την ουσιαστική μελέτη της πολιτιστικής κληρονομιάς και κατ’ επέκταση της ιστορικής συνειδητότητάς μας.

Γι’ αυτούς τους λόγους, στην εποχή της πολιτικής μελαγχολίας (παραφράζοντας τον τίτλο της έκθεσης της κας Γρέγου στο Ωδείο Αθηνών πριν κάποια χρόνια) ναι, η μελέτη της ιστορίας της τέχνης είναι περισσότερο από ποτέ επίκαιρη, αν όχι, αναγκαία, απευθύνεται και αφορά όλο τον κόσμο.

  Οι εργασίες του Θεωρητικού Τμήματος συστεγάζονται με εκείνες του Τμήματος Εικαστικών Τεχνών της ΑΣΚΤ. Κατά πόσο η συνομιλία που προσφέρει αυτή η συστέγαση επηρεάζει το θεωρητικό αυτό τμήμα και με ποιους τρόπους;

Η συνύπαρξη των δύο τμημάτων είναι πολύτιμη εκατέρωθεν. Ενδεχομένως, η ανάγκη θεωρητικής υποστήριξης και εμβάθυνσης να οδήγησε, και, στη δημιουργία του Θεωρητικού Τμήματος. Σε κάθε περίπτωση, και τα δύο τμήματα είναι πολλαπλώς επωφελημένα από αυτή τη συστέγαση και τη συνύπαρξη. Εμείς, ως σπουδαστές της Θεωρίας και της Ιστορίας της Τέχνης, ζούμε την τέχνη εν τη γενέσει της καθώς έχουμε τη δυνατότητα να επισκεπτόμαστε τα εργαστήρια των εικαστικών φοιτητών και μέσω αυτής της διαδικασίας μπορούμε και καλλιεργούμε τον παραγωγικό διάλογο, αλληλεπιδρούμε, ενημερωνόμαστε για τις νέες τάσεις και τους προβληματισμούς των καλλιτεχνών, αναπτύσσουμε φιλικές και επαγγελματικές σχέσεις, ερχόμαστε πρακτικά σε επαφή με την επιμέλεια καλλιτεχνικών δράσεων και τη συγγραφή θεωρητικών κειμένων.

Συνοψίζοντας, μέσω αυτής της ώσμωσης αποκτούμε δεξιότητες απαραίτητες και πολύτιμες για την επαγγελματική πορεία και σταδιοδρομία μας μετά το πέρας των σπουδών μας.

Αναμφισβήτητα θα μπορούσαν να γίνουν ακόμα περισσότερα βήματα από την πλευρά της Σχολής προς την ενίσχυση της ώσμωσης των δύο τμημάτων, η οποία ενδεχομένως να πραγματοποιείται πολύ πιο δειλά στα πρώτα έτη των προπτυχιακών σπουδών και πιο συνειδητά αργότερα, στο πλαίσιο συνεργασίας των αποφοίτων ή των σπουδαστών των δύο μεταπτυχιακών τμημάτων που επίσης γειτνιάζουν.

Πως θα χαρακτηρίζατε τη δράση των ιστορικών και θεωρητικών της τέχνης σε μια χώρα όπως η Ελλάδα το 2023; Υπάρχει χώρος για τους νέους επιστήμονες του κλάδου; Υπάρχουν αλλαγές συγκριτικά με παλαιότερα έτη;

Σε πρακτικό επίπεδο σημειώνεται μεγάλη δυσκολία απορρόφησης των αποφοίτων του Θεωρητικού Τμήματος στην αγορά εργασίας. Σε ό,τι αφορά τη δημόσια εκπαίδευση και την απόκτηση κωδικού (ΠΕ41), στο Γενικό Λύκειο από τη μια δεν υπάρχει πλέον δυνατότητα απορρόφησης, καθώς το μάθημα της ιστορίας της τέχνης έχει αφαιρεθεί από το πρόγραμμα σπουδών. Από την άλλη, στα Επαγγελματικά Λύκεια όπου υπάρχει η δυνατότητα διδασκαλίας του από ιστορικούς της τέχνης, τα μαθήματα του αντικειμένου μας είθισται έως τώρα να διδάσκονται αποκλειστικά από άλλες ειδικότητες, προκειμένου να συμπληρώνονται οι ώρες των ήδη διορισμένων εκπαιδευτικών.

Μέχρι στιγμής, από τη λίστα των ιστορικών τέχνης με κωδικό ΠΕ41 δεν έχει κατορθώσει να διοριστεί ούτε ο πρώτος στην εκπαίδευση. Από την άλλη πλευρά, όσον αφορά τους δημόσιους πολιτιστικούς φορείς, δεν υπάρχει το αντίστοιχο νομικό πλαίσιο που θα συμπεριλαμβάνει τους ιστορικούς τέχνης, απόφοιτους του εν λόγω Τμήματος σε διαγωνισμούς ΑΣΕΠ, ενώ παράλληλα, πολλοί δημόσιοι πολιτιστικοί οργανισμοί της χώρας ακόμη αγνοούν την ύπαρξη του συγκεκριμένου πανεπιστημιακού τμήματος.

Τέλος, σε σχέση με τον δημόσιο και τον ιδιωτικό φορέα, οι προσφερόμενες θέσεις εργασίας και η κρατική υποστήριξη σε φορείς πολιτισμού δεν επαρκούν για το αντίστοιχο ενδιαφερόμενο κενό, με αποτέλεσμα, αρκετοί απόφοιτοι να φεύγουν στο εξωτερικό, ή να αλλάζουν επαγγελματικό προσανατολισμό μετά την αποφοίτησή τους από το Τμήμα.

  Οφείλουμε φυσικά να αναφέρουμε, ότι παρά τη δυσκολία επαγγελματικής αποκατάστασης πολλοί από τους απόφοιτους του Τμήματος είναι αρκετά ενεργοί επαγγελματικά και βρίσκουν τρόπο να επενδύσουν στο αντικείμενό τους είτε μέσα από εναλλακτικές ή θεσμικές δράσεις στη σύγχρονη εικαστική σκηνή και πολλές φορές μέσα από τη διαδικασία της έρευνας, γεγονός που είναι και απολύτως λογικό και στο οποίο βοηθά και η ίδρυση του μεταπτυχιακού προγράμματος σπουδών στη Θεωρία και Ιστορία της Τέχνης.

  Τέλος, θα χαρακτηρίζαμε το στάδιο στο οποίο βαδίζουμε ως μεταβατικό καθώς δεν παρατηρούνται ακόμα μεγάλες αλλαγές συγκριτικά με τα προηγούμενα έτη, η άνοδος όμως του Τμήματος μέσα από τους ενεργούς αποφοίτους του έχει ανοίξει τον δρόμο, προκειμένου να αποκτήσει τη θέση που του αρμόζει, τόσο στην ακαδημαϊκή όσο και στην πολιτιστική σκηνή της χώρας, αναδεικνύοντας πρωτίστως τη σημασία του συγκεκριμένου επιστημονικού κλάδου και τη χρησιμότητα των ειδικά καταρτισμένων στον τομέα αυτό.

  Αν θα μπορούσατε να ζητήσετε κάτι από το κράτος αυτή τη στιγμή ποιο θα ήταν αυτό και γιατί; Τι επείγει αναφορικά με το συγκεκριμένο Τμήμα;

Αυτό που επείγει πραγματικά είναι η επαναφορά των ανθρωπιστικών σπουδών, δεδομένου ότι έχουν εξοστρακιστεί από το εκπαιδευτικό πρόγραμμα και συνακόλουθα, να συμπεριληφθούν ξανά τα καλλιτεχνικά μαθήματα.

Η κονστρουκτιβιστική προσέγγιση στα νέα ωρολόγια σχολικά προγράμματα διδασκαλίας δεν επαρκεί για την καλλιέργεια ικανών και “καλών” μαθητών. Άλλωστε, η μάθηση δεν είναι μια γραμμική διαδικασία, σύμφωνα με το κοινωνικο-πολιτισμικό μοντέλο του Vygotsky, αλλά λειτουργεί αλληλεπιδραστικά και εμπλέκει το άτομο με την κοινότητα. Και η τέχνη προέρχεται και απευθύνεται στην κοινότητα, είναι δημιούργημα και απότοκο των κοινωνικών ζυμώσεων.

Αν θέλουμε λοιπόν, να γίνεται λόγος για κριτική σκέψη, ενσυναίσθηση, φαντασία, ικανότητα, καλλιέργεια αισθητικής και να υπάρξει μέλλον για τους μαθητές, κρίνεται πλέον επιτακτική η επαναφορά και η συμπερίληψη καλλιτεχνικών μαθημάτων, όπως και η προσθήκη ωρών στη διδασκαλία της ιστορίας και της θεωρίας της τέχνης που θα προσφέρονται από εξειδικευμένους επιστήμονες.

  Πως βλέπετε την εξέλιξη τόσο του κλάδου όσο και του Τμήματος μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια;

  Θέλουμε να ελπίζουμε ότι στο εγγύς μέλλον, το ωρολόγιο πρόγραμμα του Τμήματος και της δημόσιας εκπαίδευσης εν γένει, θα εμπλουτίσει το περιεχόμενό του με περισσότερα μαθήματα ή δραστηριότητες με πιο έμπρακτο χαρακτήρα που θα προετοιμάζουν κατάλληλα τους απόφοιτους για την αγορά εργασίας. Παράλληλα, θα βρισκόμαστε ενεργά στο πλευρό του Τμήματος με σκοπό την επίσημη αναγνώριση του κλάδου μας και τη συμπερίληψή μας σε θέσεις του Δημοσίου που αφορούν την εκπαίδευση και τον πολιτισμό.

  Επίσης, ελπίζουμε στην εντατικότερη κρατική υποστήριξη της τέχνης μέσω χρηματοδοτήσεων, προκειμένου να μπορούν οι απόφοιτοι να απορροφώνται πιο συστηματικά στην αγορά εργασίας.

Τέλος, αν σας ζητούσαν να αναφέρετε κάποια χαρακτηριστικά που κάνουν το Θεωρητικό τμήμα της Καλών Τεχνών μοναδικό, ποια θα ήταν αυτά;

  Ενδιαφέρουσα ερώτηση. Όπως ήδη αναφέραμε, το Τμήμα Θεωρίας και Ιστορίας της Τέχνης της ΑΣΚΤ είναι το μοναδικό πανεπιστημιακό τμήμα στην Ελλάδα που θεραπεύει το αντικείμενο της Ιστορίας και Θεωρίας της Τέχνης ως επιστημονικό κλάδο σε ακαδημαϊκό επίπεδο.

Το διδακτικό προσωπικό είναι άριστα καταρτισμένο και σε θέση να προσανατολίσει και να κατατοπίσει πλήρως τους φοιτητές γύρω από τα θεωρητικά και φιλοσοφικά ζητήματα του κλάδου. Όμως, αυτό που κάνει το Τμήμα τόσο ξεχωριστό, είναι αυτός ο νέος κόσμος που ανοίγεται μπροστά στα μάτια των σπουδαστών του. Η ιστορία της τέχνης δεν είναι μόνο εικόνες μέσα σε ιστορικά βιβλία, είναι ένας κόσμος ολόκληρος που καλούμαστε να εξερευνήσουμε και να ανακαλύψουμε.

Αυτή η αποκάλυψη σε συνδυασμό με τον περιβάλλοντα χώρο ενός πρώην εργοστασίου, η γειτνίαση με τα εικαστικά εργαστήρια, η πλούσια Βιβλιοθήκη που πλέον στεγάζεται σε ένα νέο, σύγχρονο κτήριο, οι περιοδικές εκθέσεις που τακτικά λαμβάνουν χώρα και τις εκδρομές που οργανώνονται κατά τη διάρκεια σπουδών, προσφέρουν διαρκώς εναύσματα και τροφή για σκέψη στους θεωρητικούς σπουδαστές, συμβάλλοντας στη δημιουργία μιας μοναδικής φοιτητικής εμπειρίας. Δεν είναι, άλλωστε, τυχαίο συμβάν ότι οι απόφοιτοι βρίσκουν πάντα έναν λόγο να περάσουν μια βόλτα στη Σχολή.

Καθότι λοιπόν τα προτερήματα ενός τέτοιου Τμήματος είναι πολλά, δεν δεχόμαστε να υποβαθμίζονται οι σπουδές μας. Περιμένουμε νεότερους και παλιότερους αποφοίτους του Τμήματός μας να αγκαλιάσουν και να στηρίξουν την προσπάθειά μας, τις διεκδικήσεις μας και να έρθουν στην παρέα μας που με χαρά διαπιστώνουμε, ότι παρά τις όποιες δυσκολίες και αρχικές επιφυλάξεις, μεγαλώνει!

Οι συλλογικές διαδικασίες, η ουσιαστική επικοινωνία μεταξύ μας, η γόνιμη ανταλλαγή απόψεων, ιδεών και ονείρων και η δημιουργική δράση είναι η πιο ισχυρή και ηχηρή στάση που μπορούμε να κρατήσουμε σήμερα… Όλα τα υπόλοιπα θα έρθουν!

Ευχαριστούμε πολύ την απόφοιτη-μέλος του Συλλόγου Αγγελική Κερπιτσοπούλου για το ενδιαφέρον της.

Το ΔΣ του Συλλόγου Αποφοίτων ΘΙΣΤΕ: Άλκηστις Κοντοπούλου, Γιάννης Καραδήμας, Βασιλική Σπυρέλλη, Ειρήνη Νανούρη, Σοφία Χρυσαφοπούλου

Mail επικοινωνίας: [email protected]

Η δικτύωση ανάμεσα σε φιλότεχνο κοινό και τους εικαστικούς δημιουργούς της πόλης μπορεί να αποδειχθεί πολύτιμος αρωγός στην προώθηση εν γένει της καλλιτεχνικής δημιουργίας. Η σωστή και επιτυχημένη διοργάνωση ενός θεματικού σεμιναρίου με την ορθή στόχευση και το πλούσιο περιεχόμενό της μπορεί να συμβάλλει τα μέγιστα στην άνθηση της εικαστικής δημιουργίας και της αποτελεσματικής επικοινωνίας με το κοινό. Διαβάστε αυτό το άρθρο , για το πώς θα το πετύχετε αυτό.

Συνέντευξη:Αγγελική Κερπιτσοπούλου

Η Αγγελική Κερπιτσοπούλου γεννήθηκε στην Θεσσαλονίκη.

Σπούδασε Θεωρητικός & Ιστορικός της τέχνης στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών Αθήνας και το πρώτο μεταπτυχιακό της στην Ψηφιακή Κουλτούρα & Νέα Μέσα στο Πανεπιστήμιο της Ουτρέχτης.

Πρόσφατα απέκτησε το δεύτερο Μεταπτυχιακο της Δίπλωμα στη Μουσειολογία & Διαχείριση Πολιτισμού του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

Κύρια ερευνητικά της ενδιαφέροντα είναι τόσο η κοινωνική αλλαγή μέσα από την τέχνη, όσο και αλληλεπίδραση των νέων τεχνολογιών σε αυτή και στο Νέο Μουσείο.