TOP

ΜΗΤΡΙΚΟΣ ΘΗΛΑΣΜΟΣ: Ο ΜΑΓΙΚΟΣ ΔΕΣΜΟΣ ΜΕΤΑΞΥ ΜΗΤΕΡΑΣ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΟΥ 1-7 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2021

Αφιέρωμα:Ειρήνη Αντωνίου

Η πρώτη στιγμή της γέννησης είναι ανεπανάληπτη τόσο για τη μητέρα όσο και για το μωρό. Για τη μεν μητέρα η στιγμή είναι πολύτιμη διότι φέρνει στον κόσμο μία νέα ζωή για το δε μωρό όλα είναι πρωτόγνωρα καθώς για εννέα μήνες ζούσε προστατευμένο μέσα στο σώμα της μητέρας του. Το μωρό από την πρώτο λεπτό της ζωής του χρειάζεται αγάπη, φροντίδα και τροφή. Το μητρικό γάλα αποτελεί την πρώτη τροφή του νεογνού καθώς ο θηλασμός είναι το δώρο ζωής της μητέρας προς το βρέφος. Ο θηλασμός φέρνει πιο κοντά μητέρα και παιδί με αποτέλεσμα να αναπτυχθεί ένας ισχυρός δεσμός μεταξύ τους.

Σε αυτό το άρθρο θα μιλήσουμε για τα στάδια και τα οφέλη του μητρικού θηλασμού. Επίσης, θα εξετάσουμε τη διατροφή της μητέρας τη περίοδο του θηλασμού όπως και σε ποιες περιπτώσεις η μητέρα θα πρέπει να αποφεύγει τον θηλασμό.

Τα στάδια του μητρικού θηλασμού

Τα στάδια του θηλασμού είναι τρία. Το πρώτο στάδιο ονομάζεται πύαρ ή πρωτόγαλα. Το δεύτερο στάδιο ονομάζεται μεταβατικό γάλα ενώ το τρίτο στάδιο λέγεται ώριμο γάλα.

1ο Στάδιο: Πύαρ ή Πρωτόγαλα

Το πύαρ είναι το πρώτο γάλα που παίρνει το μωρό από το στήθος της μητέρας του και διαρκεί μέχρι την 5η ημέρα από τη γέννηση του. Το πύαρ έχει χρυσοκίτρινο χρώμα. Η ποσότητα είναι μικρή, γύρω στα 30 ml, ωστόσο η αξία του είναι ανεκτίμητη. Το πρωτόγαλα περιέχει υψηλή περιεκτικότητα σε λιποδιαλυτές βιταμίνες, λευκώματα και άλατα. Θεωρητικά είναι το πρώτο εμβόλιο του μωρού καθώς με τα αντισώματα που περιέχει το προστατεύει από τις λοιμώξεις. Το πύαρ προστατεύει ακόμα και στις περιπτώσεις των πρόωρων νεογνών ή εκείνων που διαγνώστηκαν με κάποιο πρόβλημα υγείας. Το σημαντικότερο σε αυτό το στάδιο είναι ότι όσο πιο νωρίς θηλάσει το μωρό μετά τα πρώτα λεπτά του τοκετού τόσο πιο γρήγορα θα «κατέβει» το γάλα στη γυναίκα.

2ο Στάδιο: Μεταβατικό γάλα

Το δεύτερο στάδιο του θηλασμού διαρκεί από την 5η μέχρι την 14η ημέρα. Σε αυτό το στάδιο η ποσότητα του γάλακτος αυξάνεται κατά 470 ml συνήθως, σε σχέση με την πρώτη φάση. Το χρώμα του μεταβατικού γάλακτος είναι πιο ανοιχτόχρωμο, η σύσταση του όμως αλλάζει. Το μεταβατικό γάλα είναι πλούσιο σε ένζυμα και ορμόνες που προστατεύουν το παιδί στις πρώτες μέρες τις ζωής του.

3ο Στάδιο: Ώριμο γάλα

Το ώριμο γάλα ξεκινάει από την 15η ημέρα. Σε αυτό το στάδιο υπάρχει μεγάλη ποσότητα γάλακτος από το στήθος της γυναίκας, συνήθως 550 έως 1150 ml την ημέρα. Το ώριμο γάλα έχει πιο άσπρο χρώμα σε σχέση με τα προηγούμενα δύο στάδια. Το σημαντικό είναι ότι συνεχίζει να προστατεύει το μωρό ακόμα και αν η μητέρα δίνει στερεά τροφή στο παιδί μετά τους έξι μήνες. Όμως η αξία του είναι αναντικατάστατη σε θρεπτικά συστατικά.

Tα οφέλη

Οι πρώτοι μήνες της ζωής του παιδιού είναι πολύ σημαντικοί. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ενημερώνει τις μητέρες να θηλάζουν τα παιδιά τους τουλάχιστον για έξι μήνες αποκλειστικά και μόνο με μητρικό γάλα. Τα οφέλη του μητρικού θηλασμού είναι πάρα πολλά ωστόσο εμείς θα αναφέρουμε τα πιο ουσιαστικά και αυτά που πρέπει να ξέρουν οι γυναίκες.

Τα αντισώματα που περνούν από τη μητέρα στο βρέφος είναι σε θέση να το προφυλάξουν από λοιμώξεις, αλλεργίες και μολύνσεις. Στην εγκυμοσύνη το έμβρυο βρίσκεται μέσα στη μήτρα της μητέρας του, προστατευμένο από κάθε είδους μικρόβιο. Όταν όμως έρθει στη ζωή βρίσκεται εκτεθειμένο μπροστά σε εκατοντάδες μικροοργανισμούς οι οποίοι ενδεχομένως να επηρεάσουν την υγεία του, λόγω του ευαίσθητου και ανώριμου ανοσοποιητικού. Σε αυτή την περίπτωση οι επιστήμονες παρατήρησαν ότι τα παιδιά που θηλάζουν πάσχουν από λιγότερες ασθένειες, όπως είναι οι μολύνσεις του αναπνευστικού, οι γαστρεντερίτιδες, ο σακχαρώδης διαβήτης, οι καρδιοπάθειες, η σκλήρυνση κατά πλάκας και οι ουρολοιμώξεις. Το μητρικό γάλα περιέχει μια συγκεκριμένη ουσία, την λακτοβουλμίνη η οποία εμποδίζει την ανάπτυξη των καρκινικών κυττάρων. Ακόμη, τα παιδιά που θηλάζουν έχουν μικρές πιθανότητες να γίνουν υπέρβαρα και να εμφανίσουν τερηδόνα. Ο συχνός θηλασμός βοηθάει στην μείωση του νεογνικού ίκτερου, ειδικά κατά τις πρώτες ώρες μετά τη γέννηση του βρέφους.

Ο θηλασμός συμβάλει στην ομαλή ψυχική και πνευματική ανάπτυξη του παιδιού. Η αλήθεια είναι ότι η σύσταση του μητρικού γάλα βοηθάει στην ομαλή ανάπτυξη του εγκεφάλου του μωρού. Από την άλλη πλευρά η ομαλή ψυχική ανάπτυξη επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από την σωματική επαφή με την μητέρα. Το γάλα της μητέρας συμβάλλει στην αυτοπεποίθηση και ανεξαρτητοποίηση των παιδιών για την υπόλοιπη ζωή τους.

Οι θηλάζουσες έχουν ταχύτερη επάνοδο της μήτρας στη φυσιολογική της κατάσταση που σε σημαντικό βαθμό βοηθάει στην αντισύλληψη. Όσον αφορά τον καρκίνο του μαστού δεν είναι επιστημονικά τεκμηριωμένο αν είναι πράγματι σπάνιος στις γυναίκες που θήλασαν και ειδικότερα σε αυτές που υπάρχει οικογενειακό ιστορικό. Υπάρχουν περιπτώσεις στις οποίες ο καρκίνος του μαστού εμφανίστηκε σε γυναίκες που θήλασαν στο παρελθόν. Σχετικά με το σωματικό βάρος η γαλουχία συντελεί στην κατάλληλη ρύθμιση του. Οι μητέρες θα πρέπει να αποφεύγουν τις ακραίες διατροφές και να λαμβάνουν κανονικά όλα τα γεύματά τους.

Σε οικονομικό επίπεδο το μητρικό γάλα δεν κοστίζει στην οικογένεια σε σύγκριση με τα γάλατα του εμπορίου. Εφόσον η μητέρα παράγει άφθονο γάλα και είναι σε θέση να γαλουχήσει το μωρό της τότε υπάρχει όφελος προς στους γονείς.

Η διατροφή της μητέρας κατά τη διάρκεια του θηλασμού

Οι θηλάζουσες θα πρέπει σίγουρα να γνωρίζουν ότι η διατροφή τους πρέπει να είναι το άλφα και το ωμέγα στη περίοδο της γαλουχίας. Η μητέρα θα πρέπει να τρέφεται σωστά προκειμένου να υπάρχει ποιότητα και επάρκεια στο γάλα της. Επομένως η διατροφή τους είναι αναγκαίο να περιλαμβάνει πρωτεΐνη, δημητριακά, γαλακτοκομικά, φρούτα και λαχανικά.

Αναλυτικότερα, το διαιτολόγιο χρειάζεται να καλύπτει όλες τις κατηγορίες τροφίμων. Οι πρωτεΐνες προέρχονται είτε από τα όσπρια (φακές, φασόλια) είτε από τα ζωικής προέλευσης προϊόντα (αυγά, κρέας και ψάρι). Η πρωτεΐνη είναι απαραίτητη για την αποθήκευση επαρκούς σιδήρου στον οργανισμό της γυναίκας. Επιπλέον, τα ψάρια θεωρούνται η καλύτερη πηγή πρωτεϊνών και λιπαρών Ω3. Παρόλα αυτά υπάρχουν ψάρια τα οποία ανάλογα με το είδος τους, περιέχουν υδράργυρο και για αυτό το λόγο θα πρέπει να αποφεύγονται. Η λήψη υδραργύρου μπορεί να προκαλέσει αναπτυξιακά προβλήματα του νευρικού συστήματος του βρέφους. Τα ψάρια με υψηλές ποσότητες υδραργύρου είναι ο ξιφίας, το σκουμπρί, η γλώσσα και ο καρχαρίας. Συνήθως οι ειδικοί προτείνουν να καταναλώνονται ψάρια με μικρότερες ποσότητες υδραργύρου, όπως οι γαρίδες, η ρέγγα, ο σολομός και ο κονσερβοποιημένος τόνος. Όπως και να έχει όμως καλό θα ήταν να πάρετε την γνώμη του γιατρού σας. Την επόμενη φορά που θα επισκεφτείτε το ιχθυοπωλείο της περιοχής σας να ζητήσετε συμβουλές σχετικά με την ασφάλεια των ψαριών και σε ποιες περιοχές αλιεύονται.

Τα δημητριακά όπως το σιτάρι, το ρύζι, το καλαμπόκι, το κριθάρι, το κεχρί και το σιμιγδάλι συνίσταται να καταναλώνονται τουλάχιστον 5 φορές την εβδομάδα. Τα φρούτα και τα λαχανικά θα πρέπει να καταναλώνονται από 5 μέχρι 7 φορές την εβδομάδα. Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δοθεί στο σχολαστικό πλύσιμο τους πριν φαγωθούν. Στην ομάδα των φρούτων προτιμώνται όσα από αυτά περιέχουν βιταμίνη C (εσπεριδοειδή). Τα γαλακτοκομικά προϊόντα όπως το γάλα, το γιαούρτι και το τυρί περιέχουν ασβέστιο αρκούντως χρήσιμο για τη μαμά και το παιδί. Επιπλέον, κάποιοι γιατροί συστήνουν μικρές ποσότητες λίπους στο διαιτολόγιο της θηλάζουσας. Κατά προτίμηση από νωπά φυτικά έλαια, για παράδειγμα ελαιόλαδο, φυστικοβούτυρο και μαργαρίνη.

Τι θα πρέπει να αποφεύγεται;

Υπάρχουν κάποιες κατηγορίες τροφίμων και συνηθειών που επιβάλλεται να αποφεύγονται κατά την περίοδο του θηλασμού. Η πρώτη από αυτές είναι ο περιορισμός των γλυκών. Η ζάχαρη και τα συντηρητικά μπορεί να επηρεάσουν το μωρό τους πρώτους μήνες. Η μητέρα καλό θα ήταν να αποφεύγει την κατανάλωση των πολύ λιπαρών τροφών και των οινοπνευματωδών ποτών. Συγκεκριμένα για το δεύτερο, δηλαδή το αλκοόλ, είναι απαγορευτικό για τον πρώτο μήνα θηλασμού. Τα επίπεδα του αλκοόλ που μπορεί να ανιχνευθούν στο μητρικό γάλα είναι σχεδόν τα ίδια με εκείνα που ενδέχεται να βρεθούν στο αίμα. Επίσης, η κατανάλωση καφέ είναι προτιμότερο να περιοριστεί στις δύο κούπες ημερησίως.

Από την άλλη μεριά όσες γυναίκες καπνίζουν επιβάλλεται να το κόψουν διότι η νικοτίνη φέρει επιπτώσεις στη ποιότητα του μητρικού γάλακτος που ενέχει αυξημένους κινδύνους για την υγεία του μωρού. Το ίδιο θα σας συμβουλέψει και ο γιατρός σας, ο οποίος θα σας ζητήσει να το μειώσετε ή και να το βγάλετε από τη ζωή σας δια ροπάλου.

Όπως καταλαβαίνουμε η διατροφή της μητέρας είναι εξαιρετικά σημαντική για την υγεία του παιδιού της. Μια ισορροπημένη δίαιτα περιέχει πηγές μετάλλων και ιχνοστοιχείων οι οποίες είναι ωφέλιμες για την σωματική, πνευματική και ψυχολογική ανάπτυξη του μωρού. Όλες οι κατηγορίες τροφίμων είναι ωφέλιμες για τις μητέρες. Ωστόσο αν προσέξετε ότι δημιουργούνται προβλήματα σε εσάς ή το μωρό σας (αλλεργίες, κολικοί στο μωρό, κλπ) μόνο τότε έχετε τη δυνατότητα να την αποκλείσετε από το διαιτολόγιο σας.

Οι περιπτώσεις που η μητέρα αποφεύγει τον θηλασμό

Ένα άλλο εξαιρετικά σημαντικό ζήτημα που θα πρέπει να αναλυθεί σε αυτό το άρθρο είναι οι λόγοι που μια γυναίκα δεν μπορεί να θηλάσει το μωρό της.

Η γαλουχία του μωρού κατευθείαν από το στήθος της μητέρας είναι ευλογία και ευτυχία. Η Unicef, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας και η πλειοψηφία της ιατρικής κοινότητας ενθαρρύνουν τις γυναίκες να θηλάσουν τα παιδιά τους. Ωστόσο υπάρχουν κάποιοι παράγοντες που αποθαρρύνουν τη μητέρα να θηλάσει το μικρό της. Υπάρχουν γυναίκες οι οποίες δεν είναι σε θέση να δώσουν το μητρικό γάλα στα παιδιά τους, είτε για πολύ σοβαρούς λόγους υγείας είτε για καθαρά προσωπικούς λόγους. Στις περιπτώσεις όπου οι λόγοι είναι προσωπικοί δεν πρέπει να καθίσταται κατακριτέο από καμία μερίδα της κοινωνίας. Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια μορφή κοινωνικού εκφοβισμού και κοινωνικής κριτικής για αυτή τη κατηγορία γυναικών που καλό θα ήταν να αποφευχθεί. Τα αρνητικά σχόλια εις βάρος αυτών των γυναικών τείνουν προς την αντίθετη κατεύθυνση από αυτό που θέλουν να επιτύχουν. Σαφώς και ο θηλασμός είναι δικαίωμα όμως η κάθε γυναίκα έχει διαφορετικό τρόπο σκέψης για το πώς θα αντιμετωπίσει αυτή την κατάσταση.

Όσον αφορά τους λόγους υγείας, υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις από την παγκόσμια ιατρική κοινότητα ότι η γαλουχία δεν επιτρέπεται σε γυναίκες με σοβαρές παθήσεις και με απευθείας λήψη φαρμάκων. Πιο συγκεκριμένα, οι μητέρες θετικές στον AIDS HIV, στην ηπατίτιδα και σε άλλες μεταδοτικές ασθένειες δεν πρέπει να θηλάσουν, όπως και οι εκείνες που παίρνουν φάρμακα. Ακόμα, ο θηλασμός στις γυναίκες που πάσχουν από μαστίτιδα μπορεί να διακοπεί προσωρινά και να ξεκινήσει όταν το στήθος ηρεμήσει από τη φλεγμονή.

Τέλος, σοβαρά τεκμηριωμένες ιατρικές μελέτες έχουν δείξει την ανεπάρκεια γαλουχίας στις σοβαρές παθήσεις. Η ανεπάρκεια γαλουχίας είναι η μειωμένη ή μη παραγωγή μητρικού γάλακτος. Η πάθηση αυτή απασχολεί περίπου το 5% των γυναικών παγκοσμίως, οι οποίες πάσχουν από οργανική δυσλειτουργία και υποπλασία του μαστικού αδένα.

Πηγές

Μητρικός Θηλασμός. Ανακτήθηκε από mitera.gr (Τελευταία πρόσβαση 4/12/2020).

Δρ, Χατζηπαναγής, Α (2020). Μητρικός θηλασμός: Πλεονεκτήματα, Μειονεκτήματα. Οφέλη της μητέρας. Ανακτήθηκε από paidiatros.com (Τελευταία πρόσβαση 4/12/2020).

Λεοντίου, Σ. (2020). Θηλασμός, απογαλακτισμός. Τα πιο συχνά εμπόδια στο θηλασμό και το στάδιο του απογαλακτισμού. Ανακτήθηκε από paidiatros.com (Τελευταία πρόσβαση 4/12/2020).

Δρ. Ευσταθίου, Ε. (2019). Θηλάζω. Τι να τρώω και τι να αποφεύγω. Ανακτήθηκε από paidiatros.com (Τελευταία πρόσβαση 4/12/2020).

Μαλανδρή, Μ. (2020). Μητρικός Θηλασμός. Ανακτήθηκε από mariamalandri.gr (Τελευταία πρόσβαση 4/12/2020).

Βαρδάκη, Ε. (2014). Το κίνημα του θηλασμού: Οι τύψεις, οι διαμάχες και η μάχη του μητρικού γάλακτος. Ανακτήθηκε από tovima.gr (Τελευταία πρόσβαση 4/12/2020).

Φαρδογιάννη, Β. (2014). Όταν η μαμά δεν μπορεί να θηλάσει. Ανακτήθηκε από thilasmos.com (Τελευταία πρόσβαση 4/12/2020).

Φαρδογιάννη, Β. (2014). Η μαγεία του μητρικού γάλακτος. Ανακτήθηκε από thilasmos.com (Τελευταία πρόσβαση 4/12/2020).

Γιαννιτσοπούλου, Κ. (2012). Η σωστή διατροφή για τη μητέρα που θηλάζει. Ανακτήθηκε από iatronet.gr (Τελευταία πρόσβαση 4/12/2020).

Αφιέρωμα:Ειρήνη Αντωνίου

Γεια σας φίλοι αναγνώστες του Thess Culture. Ονομάζομαι Ειρήνη Αντωνίου και είμαι απόφοιτος του ΤΕΙ Θεσσαλονίκης με κατεύθυνση στην Διοίκηση και Οικονομία. Κατάγομαι από την Θεσσαλονίκη και τον ελεύθερο χρόνο μου ασχολούμαι με την αρθρογραφία, την ανάγνωση βιβλίων, την μουσική και τα ταξίδια.