ΚΩΣΤΑΣ ΛΕΙΜΟΝΗΣ:ΤΟ “ΕΚΤΟΣ ΥΛΗΣ 2” ΕΙΝΑΙ ΣΤΑ ΣΚΑΡΙΑ…
Συνέντευξη:Ευθύμιος Ιωαννίδης
O βραβευμένος θεατρικός συγγραφέας και υποψήφιος διδάκτορας της νομικής επιστήμης Κώστας Λεϊμονής μίλησε στο Thess Culture.gr και στον Ευθύμιο Ιωαννίδη για τη μέχρι τούδε πορεία του στον χώρο της τέχνης. Μοιράστηκε μαζί μας τις σκέψεις του για το θέατρο, τη θεατρική γραφή και μας προτείνει βιβλία για να περάσουμε ένα υπέροχο καλοκαίρι! Τα βιβλία του ” Εκτός ύλης” και ” Ο Ιατροδικαστής” κυκλοφορούν από τις εκδόσεις κριτική!
Καλησπέρα Κώστα, θα ήθελα αρχικά να μου πεις λίγα πράγματα για σένα ώστε να σε γνωρίσουν καλύτερα και οι αναγνώστες μας. Πώς σκιαγραφείς τον εαυτό σου ως συγγραφέα και ποια είναι η σχέση σου με τον κόσμο της λογοτεχνίας; Συνεχίζεις αλήθεια να ασχολείσαι με το μυθιστόρημα ή σε έχει απορροφήσει πλέον πλήρως το θέατρο;
Καλησπέρα και ευχαριστώ για αυτή την όμορφη πρόσκληση. Ξεκίνησα να γράφω πεζογραφία με το που τελείωσα το Λύκειο. Γεννήθηκα το 1986. Έχω ρίζες από Πτελεό Αλμυρού, Αμφιλοχία και Παιανία, στην οποία και μένω. Τελείωσα Νομική στην Αθήνα και ίσως αυτή η «τρέλα» των διατάξεων με οδήγησε στο καταφύγιο των γραμμάτων. Ίσως και από την άλλη να έχω και το γονίδιο του παππού μου του Γιάννη (το δεύτερό μου όνομα είναι Γιάννης), ο οποίος, αν και γιατρός, έγραφε ποιήματα και ήταν φίλος με τον Κώστα Βάρναλη και τον Γιώργο Κοτζιούλα. Μάλιστα, όταν πήγαινα ακόμη δημοτικό, πληκτρολογούσα σε μία παιδική γραφομηχανή χειρόγραφα αυτών των δύο σπουδαίων πνευματικών ανθρώπων, τα οποία είχε φυλαγμένα για ενθύμιο ο παππούς μου. Αυτό ήταν από τα αγαπημένα παιχνίδια μου, μαζί με το κρυφτό με τους φίλους μου και τα ηλεκτρονικά. Η επίσημη πρώτη εμφάνισή μου έγινε το 2013 με ένα διήγημα στο περιοδικό «Νέα Εστία» υπό τη διεύθυνση του Νίκου Καραπιδάκη. Μου αρέσει αρκετά η μοναχικότητα, ξέρετε, οπότε το να αξιοποιώ μία ανάγκη μου και τον χρόνο μου γράφοντας ιστορίες για να ταξιδεύω τον κόσμο, είναι αγαπημένη συνήθεια. Νιώθω ότι θέλω και παράλληλα οφείλω να υπηρετήσω την ψυχαγωγία του αναγνώστη. Το αν το καταφέρνει ένας συγγραφέας ή όχι νομίζω ότι παραμένει για εκείνον γρίφος. Έχω γράψει, η αλήθεια είναι, τέσσερα μυθιστορήματα, όμως νιώθω ότι μόνο ένα από αυτά αξίζει την προσοχή των αναγνωστών, ώστε να το προωθήσω. Μακάρι κάποια στιγμή να εκδοθεί. Το έγραψα το 2015. Πλέον ασχολούμαι συγγραφικά με το θέατρο, ίσως γιατί με κερδίζει αυτή η μαγεία που εκπέμπει η ροή της δημιουργίας και το ότι από μία συνταγή παράγεται μία εκτέλεση και στο τέλος ένα ωραίο στήσιμο. Δύο από τα θεατρικά μου έργα έχουν ανέβει: Το «Εκτός Ύλης ή Ο μονόλογος ενός καθ’ ομολογία παράλογου» και το «Ο Ιατροδικαστής ή Στη μνήμη της Έλλης Λαδά.»
Έχεις συνεργαστεί συν τοις άλλοις με τους συντελεστές της Thess Culture.gr, υπογράφοντας το σενάριο για βίντεο κοινωνικού περιεχομένου με θέμα και τον εκφοβισμό. Θα ήθελα, αν δεν έχεις αντίρρηση, να μοιραστείς τις σκέψεις σου ή και εμπειρίες σου αναφορικά με το ψυχοτραυματικό αυτό φαινόμενο που έχει αγγίξει την κοινωνία μας.
Θίγετε ένα πολύ σοβαρό ζήτημα τώρα. Νομίζω ότι όλοι μας λίγο πολύ έχουμε πέσει θύματα εκφοβισμού, είτε σχολικού είτε εργασιακού είτε οποιασδήποτε άλλης μορφής. Σε μένα είχε τύχει κάποιες φορές κι αυτό λόγω αφενός των παραπάνω κιλών μου που είχα στο γυμνάσιο και το λύκειο, αφετέρου λόγω του ότι ήμουν αγόρι και είχα «τολμήσει» να πάω στη θεωρητική κατεύθυνση, κάτι που δεν ήταν «ιν». Φανταστείτε, δε, ότι ήμουν και καλός μαθητής, οπότε άλλο ένα «πλην». Όλοι οι «μάγκες» τότε συνηθιζόταν να καπνίζουν και να πηγαίνουν στην τεχνολογική, κάτι το οποίο προφανώς δεν έστεκε και ταυτόχρονα αποτελούσε και έναν κοινωνικό καταναγκασμό. Στερεότυπα, που θα βασανίζουν αυτή τη χώρα, η οποία κρύβει τα κόμπλεξ της πίσω από έναν επιφανειακό συντηρητισμό και μία προκλητική σοβαροφάνεια. Θα σωθούμε μόνο αν βγούμε από το κουτί, αν τολμήσουμε να κοιτάξουμε παραπέρα, εκτός ύλης… Αυτό που πραγματικά δεν μπορώ να καταλάβω, ή μάλλον δεν θέλω να καταλάβω, είναι ότι από τη μια πλευρά ατομικά φαινόμαστε πολιτικά ορθοί αλλά όταν εισχωρήσουμε στη δύναμη της μάζας μαγικά μετατρεπόμαστε σε δασκάλους και επικριτές χωρίς να κοιτάμε οι ίδιοι τον καθρέφτη μας. Θυμάμαι στα μέσα της πρώτης δημοτικού είχε έρθει στο σχολείο μία κοπέλα, με την οποία γίναμε αρκετά φίλοι στη συνέχεια, και η μοίρα μας ήθελε να μπούμε και στην ίδια σχολή, η οποία δεν καταγόταν από τον ίδιο τόπο με τους υπόλοιπους συμμαθητές/τριες αλλά από την Πελοπόννησο. Σας διαβεβαιώνω ότι πέρασε πολύ δύσκολα τον πρώτο χρόνο μέχρι τα παιδιά να συνειδητοποιήσουν ότι αυτή η «ξένη» δεν είχε κάποιο μικρόβιο προς μετάδοση. Προφανώς δεν έφταιγαν τα παιδιά αλλά αυτοί που τους έμαθαν να συμπεριφέρονται έτσι. Θέλω να πιστεύω ότι τα πράγματα έχουν βελτιωθεί κάπως στις μέρες μας. Όταν, λοιπόν, το Thess Culture μού πρότεινε να γράψω το σενάριο για τον εργασιακό εκφοβισμό, δέχτηκα με χαρά και μπορώ να σας πω πως μεγάλο μέρος του βίντεο βασίζεται σε αληθινή ιστορία.
Οι πηγές έμπνευσής σου φαίνεται καταρχήν να είναι τα κοινωνικά και πολιτικά φαινόμενα της νεοελληνικής πραγματικότητας ιδωμένα μέσα από ένα μάλλον αδέκαστο και όχι τόσο σύνηθες αξιακό σύστημα. Ο έρωτας, αυτή η προσφιλής πηγή έμπνευσης στον χώρο της τέχνης, τι ρόλο παίζει στη ζωή σου και κατά πόσο έχει επηρεάσει θα έλεγες τα γραπτά σου;
Ο έρωτας… Ο έρωτας υπάρχει πάντα και παντού. Ο έρωτας για τη ζωή, ο έρωτας για το συμπληρωματικό σου ταίρι, ο έρωτας για αυτό που έχεις ή για εκείνο που θα ήθελες να έχεις. Αν δεν είσαι αρχικά ερωτευμένος με αυτό που κάνεις, η αποτυχία σε πλησιάζει περισσότερο. Αν, όμως, ρωτάτε συγκεκριμένα για τον διαπροσωπικό έρωτα, μπορώ να σας απαντήσω ότι αρκετά έργα μου έχουν επηρεαστεί από αυτόν. Το πρώτο μου βιβλίο «Στην τελευταία νότα» το είχα γράψει το 2005, θυμάμαι, για μία συμφοιτήτριά μου στο πρώτο έτος της σχολής. Το δεύτερο, τις «Τρεις Επαφές», το 2008, για μία άλλη συμφοιτήτρια από τη σχολή. Το 2012, όταν βρισκόμουν για μεταπτυχιακό στο Βερολίνο, είχα γράψει ένα σήριαλ, τον «Αλλιώτικο νόμο», με πρωταγωνίστρια, μεταξύ άλλων, και μία κοπέλα που τότε ήμουν ασυγκράτητα ερωτευμένος. Τόλμησα, λοιπόν, κι εγώ να της στείλω το σενάριο κάνοντάς της εξομολόγηση και αναφέροντάς της ότι μέσα έχω κωμικοποιήσει κάποιες καταστάσεις βασισμένες σε αληθινά γεγονότα. Αντί να κοιτάξει το δάσος, κοίταξε το δέντρο και μόνο που δεν με έβρισε! Στη συνέχεια πάντως εξυγιάνθηκαν κάπως οι σχέσεις μας, για να σας λύσω και την απορία (γέλια). Επίσης, έχω γράψει ένα διήγημα, το «Ωραία Ελένη» αφιερωμένο -κρυφά- σε έναν ανεκπλήρωτα έρωτα. Πιστεύω να σας κάλυψα (γέλια).
Στο «Εκτός ύλης» ο βουλευτής ήρωάς σου εκτελεί επί σκηνής ένα μαγευτικό κρεσέντο αποδόμησης του σαθρού πολιτικού συστήματος στον ναό της δημοκρατίας. Πώς φαντάζεσαι άραγε το μέλλον αυτού του ανθρώπου ως ενεργεία δικηγόρος, αλλά και ως συγγραφέας;
Στην αρχή, όπως και με τον Γεράσιμο Σκιαδαρέση αλλά και την σκηνοθέτρια και παραγωγό Κωνσταντίνα Νικολαΐδη, θεωρήσαμε ότι αυτόν τον άνθρωπο θα τον φάει η μαρμάγκα, θα τον καταπιεί το σύστημα και θα σιωπήσει αδιάφορα παραβλέποντάς τον επιδεικτικά. Από την άλλη, τους τελευταίους μήνες αναρωτιόμουν το εξής: Ένας άνθρωπος που ξεσκέπασε την πολιτική διαφθορά, που ισοπέδωσε το σύστημα και αποκαθήλωσε την πολιτική ιδιότητα στη σύγχρονη, εν πολλοίς διεφθαρμένη μορφή της, θα αφηνόταν χωρίς καμία τιμωρία; Δεν θα τον κυνηγούσαν; Θα τον άφηναν να συνεχίσει ήρεμος τη ζωούλα του σαν τιμωρία; Συγγραφικά, λοιπόν, αποφάσισα πως όχι. Έτσι, άρχισα να γράφω τη συνέχεια. Το «Εκτός Ύλης 2» είναι στα σκαριά. Ο δεύτερος τίτλος του έργου θα είναι «Ο μονόλογος ενός καθ’ ομολογία αθώου», διότι θα δούμε τον παραιτηθέντα βουλευτή να απολογείται στο ανώτατο δικαστήριο της χώρας, επειδή τόλμησε να κάνει κάτι παράλογο: να πει την ίδια την αλήθεια.
Αναρωτιόμουν πώς είσαι αλήθεια ο ίδιος ως θεατής; Η ιδιότητά σου ως θεατρικού συγγραφέα εκτόπισε κάπως τη χαρά της εσωτερικής συγκινησιακής φόρτισης από μέσα σου, όπου θεατής, θεώμενος και θέαμα γίνονται Ένα; Σε έχει ωθήσει μήπως η ενασχόλησή σου με τη θεατρική γραφή να έχεις μια ανατομική αντίληψη για το θέατρο;
Πράγματι, τώρα που το λέτε, αυτό που παρατηρώ τα τελευταία χρόνια είναι περισσότερο το κείμενο άθελά μου. Επίσης, μού είναι πιο εύκολο να κρίνω και πιο δύσκολο να κατακρίνω, ακριβώς γιατί έχω περάσει μέσα από τα στάδια της επίπονης καλλιτεχνικής δημιουργίας, έχω παρακολουθήσει πρόβες, οπότε ο κόσμος πρέπει να έχει υπόψη του ότι σε κάθε περίπτωση βλέπει ένα καλλιτεχνικό αποτέλεσμα με πολύ κόπο και ιδρώτα. Αν και έχω ανεβάσει μέχρι τώρα μόνο δύο έργα μου, ομολογουμένως μπορώ να συμπεράνω ότι μέσα από μία ή δύο ώρες στη σκηνή είναι δύσκολο να καταλάβει ο θεατής το τι έχει προηγηθεί.
Πόσο δύσκολο είναι θα έλεγες από την εμπειρία σου για έναν θεατρικό συγγραφέα να καταφέρει να δημιουργήσει, αλλά και να επιβιώσει στη σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα; Θεωρείς ότι η πολιτεία στηρίζει τους νέους συγγραφείς; Αν όχι, θα ήθελες να κάνεις κάποιες προτάσεις τόσο για την καλύτερη προβολή του ελληνικού έργου όσο και για τη θέσπιση κινήτρων συγγραφής;
Το να δημιουργείς απαιτεί μόνο έμπνευση και αγάπη. Απλά υλικά αλλά με πανάκριβη αξία. Οι καιροί είναι δύσκολοι αλλά αυτό για έναν συγγραφέα πρέπει να είναι το εφαλτήριό του για να τους κάνει είτε ευκολότερους είτε να προτείνει μία λύση μέσω της τέχνης. Σίγουρα δεν μπορεί κάποιος να βιοποριστεί μόνο από τη συγγραφή εκτός αν έχει δημιουργήσει με τα χρόνια ένα γερό όνομα. Γενικά, για όλους τους καλλιτέχνες, ειδικά στην αρχή της καριέρας τους είναι επιβεβλημένη μία παράλληλη επαγγελματική δραστηριότητα, αν δεν έχουν κάποιο κομπόδεμα στην άκρη. Η Πολιτεία δείχνει σημάδια πρόθεσης, όμως στην πράξη λίγα βλέπουμε. Περίεργο, καθώς χρειάζεται τεράστιο ταλέντο στην ηθοποιία, για να γίνει κανείς βουλευτής σήμερα και οι πολιτικοί γνωρίζουν την τέχνη της υποκριτικής… Ειδικά στην περίοδο που βιώνουμε, όπου πολλά θέατρα πενθούν την παύση λειτουργίας τους για καιρό, οι καλλιτέχνες χρειάζονται ένα γερό οικονομικό στήριγμα. Όταν το θέατρο κλείνει, σβήνει και ο πολιτισμός. Το κράτος θα πρέπει να προνοήσει ώστε να χορηγήσει ειδικό μηνιαίο επίδομα σε όλους τους καλλιτέχνες που δεν θα εργάζονται λόγω της πανδημίας για όλο το χρονικό διάστημα της επαγγελματικής τους αδράνειας. Κονδύλια υπάρχουν. Βρέθηκαν για το «σκόιλ ελικικού», ας βρεθούν και για τους καλλιτέχνες, που αποτελούν τον πυρήνα του πολιτισμού, την ανάσα της διαχρονικότητας μιας χώρας. Τέλος, αγγίζεις ένα πολύ σοβαρό ζήτημα για το νέο ελληνικό έργο. Έχω αντιμετωπίσει τεράστια καχυποψία και αρκετές απορρίψεις και θα συνεχίζω να τα αντιμετωπίζω. Οι θεατρικοί παραγωγοί προτιμούν να ανεβάζουν διασκευές του Ψαθά ή του Αριστοφάνη και μάλιστα με αποτέλεσμα χρόνο παρά χρόνο να επαναλαμβάνονται τα ίδια έργα! Όπως έχει πει και σε μία συνέντευξή του ο Δημήτρης Καταλειφός, αν δε δοθεί χώρος στον νέο Έλληνα συγγραφέα να δοκιμαστεί πάνω στο σανίδι, τότε το ελληνικό θεατρικό έργο θα πάψει κάποια στιγμή να υπάρχει. Έρχονται κάποιοι αρκετά ευγενείς ομότεχνοι και μου στέλνουν μηνύματα για να διαβάσω έργα τους ή να τα κρίνω. Μού είναι φοβερά δύσκολο. Αν έχεις μέσα σου τη σπίθα, τότε η γραφή σου θα οδηγείται από μόνη της. Τα υπόλοιπα θα τα κρίνει το κοινό.
Σε ενδεχόμενη πρόταση να διδάξεις θεατρική γραφή σε κάποιον οργανωμένο φορέα τι θα απαντούσες; Είναι πιστεύεις διδακτή η συγγραφική αρετή ή είναι κάτι που εναπόκειται στο βίωμα του γράφοντος;
Σε αυτό το ερώτημα δεν μπορώ να σας απαντήσω, όχι γιατί δεν θέλω, αλλά γιατί ίσως να μην υπάρχει απάντηση. Προσωπικά έγραφα ανέκαθεν από μόνος μου. Δεν πήγα σε κανένα σεμινάριο και είχα την πρόθεση να φάω τα μούτρα μου πολλές φορές μέχρι να μάθω. Και τα ’φαγα και θα τα φάω ξανά. Κι ακόμη θεωρώ πως μαθαίνω και θα συνεχίσω να μαθαίνω, γιατί αυτή είναι η μαγεία της δημιουργίας. Κανείς δεν είναι πυγολαμπίδα, εκτός αν πιστεύει πως είναι Θεός. Έχω, πάντως. την αίσθηση ότι ο καλύτερος τρόπος για κάποιον που θέλει να γράψει είναι να διαβάσει έργα μεγάλων συγγραφέων. Όταν προσπαθείς να μπεις σε μια «μανιέρα» ή σε μια συγκεκριμένη μέθοδο γραφής, υπάρχει ο κίνδυνος αρκετές φορές να φυλακίζεσαι εκεί. Οπότε το διάβασμα του Πιραντέλλο ή του Ίψεν είναι η μαγική λύση. Κατ’ εξαίρεση, ίσως να χρειάζεται μία «διδακτική» μέθοδος στο αστυνομικό μυθιστόρημα.
Ένας συγγραφέας γράφει άραγε για το κοινό του, για τον εαυτό ή και για τα δύο; Συνιστά ουσιαστικά μια λύτρωση για τον λογοτέχνη η συγγραφή, δηλωτικό ότι υπάρχουν πρωτογενή οφέλη για τον συγγραφέα; Εν ολίγοις Κώστα, γιατί γράφεις, το έχεις απαντήσει;
Ένας συγγραφέας απομονώνεται και γράφει, για να εξωτερικεύσει μία ανάγκη του στο κοινό. Μέσα από μία πολύ μοναχική και διόλου εύκολη διαδικασία, καθώς χρειάζονται ώρες και θυσίες για τη συγγραφή, βγαίνει ένα αντιφατικό – με τη μοναχικότητα της συγγραφής – αποτέλεσμα: η επικοινωνία με το κοινό μέσω του λόγου ή και μέσω της κίνησης, αν μιλάμε για θέατρο. Αυτό είναι Τέχνη. Σίγουρα κανείς δε γράφει μόνο για το κοινό αλλά σίγουρα γράφει τουλάχιστον για τον εαυτό του. Ίσως και η συγγραφή να είναι μία επιτρεπόμενη λανθάνουσα μορφή σχιζοφρένειας (γέλια). Για μένα η συγγραφή αποτελεί έναν διανοητικό οργασμό. Όμως γράφω, για να μεταδώσω, να υπηρετήσω τις ψυχές των αναγνωστών. Νιώθω ως συγγραφέας ότι χρωστάω στον αναγνώστη πριν καν διαβάσει, ότι οφείλω να σεβαστώ τις ανάγκες του, ότι οφείλω να τον ταξιδέψω. Νιώθω ότι υπηρετώ ένα λειτούργημα, για αυτό και το πρώτο πράγμα που μου έρχεται στον νου όταν γράφω είναι τι μήνυμα θέλω να μεταφέρω στον κόσμο που θα επιλέξει να διαβάσει ή να δει το έργο μου. Γράφω, γιατί αν δεν έγραφα, θα αναγκαζόμουν να αναπνέω μόνο από το στόμα και όχι και από την ψυχή.
Ολοκληρώνοντας τη συνέντευξη θα ήθελα να μας προτείνεις 3 βιβλία για το καλοκαίρι! Σύγχρονα ή κλασικά που θα λατρέψουμε, θα μας βγάλουν από τη θάλασσα και θα μας κρατήσουν ακούνητους στην ξαπλώστρα μέχρι και το τέλος τους!
Μόνο τρία βιβλία; Δύσκολα μου βάζεις… Ας προτείνω λοιπόν το «Μοιραία Πράγα» του Philipp Kerr, το «Σκηνές από τον βίο του Ματίας Αλμοσίνο» του Ισίδωρου Ζουργού και το «Μυθιστόρημα των Τεσσάρων» των Βενέζη, Καραγάτση, Μυριβήλη, Τερζάκη.
Ευχαριστώ θερμά τον Κώστα Λεϊμονή για την πολύ ενδιαφέρουσα συνομιλία μας και του εύχομαι από καρδιάς καλή καλή συνέχεια στην ήδη σημαίνουσα καλλιτεχνική του πορεία!
Συνέντευξη:Ευθύμιος Ιωαννίδης
Xαίρετε, είμαι ο Ευθύμιος, είμαι φιλόλογος και συντάκτης της πολιτιστικής ιστοσελίδας Thess culture.gr. Aγαπώ πολύ τη μουσική, τις τέχνες, την ανάγνωση και το θέατρο, ενώ συνεντεύξεις μου και κριτικές μου έχουν δημοσιευτεί κατά καιρούς στον ηλεκτρονικό τύπο. Διαχειρίζομαι παράλληλα τις σελίδες «Ορθογραφία και ορθοέπεια», «Βιβλιοφιλία και βιβλιολογία» και υπήρξα επί πολλά έτη ενεργό μέλος και συντονιστής στις λέσχες ανάγνωσης των βιβλιοθηκών του Δήμου Κορδελιού- Ευόσμου.
