ΘΕΚΛΑ ΠΕΤΡΙΔΟΥ: «Η ΜΟΝΟΓΑΜΙΚΟΤΗΤΑ ΕΙΝΑΙ ΠΡΟΪΟΝ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΟΧΙ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΦΥΣΗΣ»

Συνέντευξη:Ευθύμιος Ιωαννίδης

O Φεβρουάριος είναι συνυφασμένος στο συλλογικό μας ασυνείδητο με τον μήνα των ερωτευμένων, τον μήνα που γιορτάζει ο Άγιος Βαλεντίνος. Ο έρωτας απασχολούσε και απασχολεί τους πάντες. Αυτός ο κόκκινος χείμαρρος που ακραγγίζει τη ζωή μας και θολώνει την κρίση μας έχει αποτελέσει αντικείμενο προβληματισμού και μελέτης φιλοσόφων, θετικών επιστημόνων, ψυχολόγων. Στην προσπάθειά μας να ρίξουμε λίγο περισσότερο φως στη φύση του έρωτα απευθυνθήκαμε στη γνωστή ψυχολόγο και συγγραφέα Θέκλα Πετρίδου, η οποία με προσήνεια απάντησε στις ερωτήσεις που της θέσαμε.

Θέκλα, έχει υποστηριχθεί η άποψη πως οι Έλληνες δεν αγαπούν παρά μόνο ερωτεύονται. Ερωτεύονται και έχουνε πάθη. Στα πάθη, όμως, δεν υπάρχει αγάπη. Ποια είναι αλήθεια η διαφορά μεταξύ του «έρωτα» και της «αγάπης»  κατά την άποψή σου;

Ο έρωτας είναι ένα ενστικτώδες αυθόρμητο και πρωτόγονο συναίσθημα. Πηγάζει από τα βάθη του υποσυνείδητου, ίσως ακόμη και του ασυνείδητου εαυτού μας. Είναι μια ακατέργαστη έλξη μεταξύ δύο ανθρώπων, στην περίπτωση που είναι με ανταπόκριση, την οποία τις περισσότερες φορές μπορεί να μην συνειδητοποιούν καν πως και γιατί την έχουν αποκτήσει. Απαραίτητη δύναμη ζωής και κίνητρο ουσιαστικά αναπαραγωγής του είδους, αλλά και επίλυσης εσωτερικών συγκρούσεων και εξερεύνηση ψυχοπαθολογικών δομών της προσωπικότητας. Η ερωτική αγάπη από την άλλη είναι σαφώς δευτερογενές συναίσθημα, το οποίο καλλιεργείται και κτίζεται πάνω σε υγιείς δομές προσωπικότητας και αγαθά κίνητρα. Αγαπώ σημαίνει θέλω το καλό του άλλου παράλληλα με το δικό μου. Προσπαθώ να συνδεθώ ουσιαστικά και ποιοτικά. Επιδιώκω να εξελιχθώ μαζί με τον άνθρωπο που αγαπώ, προσπαθώντας να γίνομαι κάθε μέρα καλύτερη εκδοχή του εαυτού μου, αλλά και η σχέση μου παράλληλα να κτίζεται σε ανθρωπιστικές και πνευματικές αξίες και αρχές.

Ζούμε σε μια εποχή που τα πάντα έχουν ερωτική χροιά. Οι εγγραφές μάλιστα που φέρουμε από την pop κουλτούρα μας υπαγορεύουν πως ο έρωτας σημαίνει ευτυχία, πως ο έρωτας αποτελεί πανάκεια για κάθε δυστυχία και εντέλει πως βρίσκουμε τον εαυτό μας. Τι ισχύει όμως στην πραγματικότητα;

Ο έρωτας σημαίνει ευτυχία τόσο όσο σημαίνει και δυστυχία. Ένας ευτυχής άνθρωπος εάν ερωτευτεί έναν επίσης ευτυχή άνθρωπο, τότε μπορούν να ευτυχήσουν μαζί. Ένας δυστυχής άνθρωπος που προσπαθεί να διαφύγει της δυστυχίας του μέσω του έρωτος, απλώς θα την αναπαράγει και θα την πολλαπλασιάσει στο πεδίο της μάχης που ονομάζεται ερωτική σχέση μεταξύ δύο ανολοκλήρωτων προσωπικοτήτων. Εάν δεν έχεις βρει τον εαυτό σου προτού ριχθείς στο πεδίο του έρωτος, όχι μόνο δε θα τον βρεις, αλλά θα χάσεις και όσα κομμάτια του ίσως ήξερες και λίγο. Επικίνδυνο παιχνίδι ο έρωτας, για παίκτες με δυνατές αντιστάσεις και ολοκληρωμένη προσωπικότητα και εαυτό. Ναι, ειδικά στην αρχή, που οι ορμόνες μας εκτινάζονται στα ύψη, νιώθουμε μια ευφορία. Η ευφορία αυτή όμως είναι παροδική. Ακολουθεί μετά ορμονική αλλά και συναισθηματική πτώση επίπονη και ψυχολογικά επικίνδυνη…

Μια ερωτική σχέση προσομοιάζει συναισθηματικά με τις πρώτες σχέσεις της βρεφικής μας ηλικίας. Πόσο καθοριστικός είναι ο ρόλος των φροντιστών μας στη διαμόρφωση του «σεναρίου της ζωής μας»;

Ο βασικός λόγος που οι ψυχολογικές και συναισθηματικές μας ελλείψεις ζωγραφίζουν στον καμβά των ερωτικών σχέσεων είναι ακριβώς αυτός. Ότι μια ερωτική σχέση αποτελεί προσομοίωση των σχέσεων με τους γονείς ή τους φροντιστές μας. Οι άνθρωποι που μεγαλώνουν με ασφαλείς συναισθηματικά δεσμούς, τότε μπορούν όταν ενηλικιώνονται αβίαστα να δημιουργούν υγιείς ερωτικές σχέσεις. Αυτοί που μεγαλώνουν με ανασφαλείς δεσμούς, είναι και αυτοί που δυσκολεύονται ή δεν τα καταφέρνουν να έχουν υγιείς και ισορροπημένες ερωτικές σχέσεις. Κάθε φορά ξαναζούν το δράμα της βρεφικής και παιδικής τους ηλικίας. Εγκατάλειψη, αδιαφορία, αποξένωση κοκ. Εάν παρατηρούμε στον εαυτό μας κάτι τέτοιο, τότε είναι απαραίτητο να κάνουμε ψυχοθεραπεία, ούτως ώστε να ξεπεράσουμε τα ψυχικά τραύματα που μας έχουν αφήσει οι πρώιμες σχέσεις στη ζωή μας, ούτως ώστε να μπορέσουμε κι εμείς στο μέλλον να απολαύσουμε τον έρωτα.

Οι στατιστικές λένε πως το 80% των ζευγαριών στην Ελλάδα δεν τα πάνε καλά, το 50% χωρίζουν, το 30% δε χωρίζουν για κοινωνικο-οικονομικούς λόγους, το 20% είναι σε σχετικά καλό επίπεδο και μόνο το 5%-10% είναι πραγματικά ευτυχισμένοι. Ποιες είναι θα έλεγες από την κλινική σου εμπειρία οι διαψεύσεις των ανδρών στον γάμο και ποιες των γυναικών;

Ας δεχθώ τα στατιστικά στοιχεία όπως τα αναφέρετε και ας μιλήσω για ετεροκανονικά  ζευγάρια. Επειδή δεν είναι η μόνη μορφή ζευγαριών, αλλά είναι η πιο επικρατής και αυτή που μελετούν οι στατιστικές. Αν κατάλαβα καλά την ερώτηση, αναφέρεστε το τι θα περίμεναν διαφορετικό από ένα γάμο και δεν το έχουν βρει. Δε νομίζω πως υπάρχει μεγάλη διαφορά ανάμεσα στα φύλα για τις διαψεύσεις αυτές.

Διαψεύσεις ανδρών: Μέσα στον γάμο τους βιώνουν απαξίωση και συναισθηματική αποξένωση. Νιώθουν πως η γυναίκα τους δεν τους καταλαβαίνει. Περίμεναν να έχουν καλύτερη σεξουαλική ζωή μέσα στον γάμο τους. Περίμεναν τη γυναίκα τους πιο γλυκιά. Τα οικονομικά βάρη ενός γάμου είναι δυσβάστακτα. Η ρουτίνα είναι καταπέλτης. Περίμεναν πως ο γάμος θα καλυτέρευε την ποιότητα ζωής τους. Τα παιδιά είναι κουραστική ευθύνη.

Διαψεύσεις γυναικών: Μέσα στο γάμο τους βιώνουν απαξίωση και συναισθηματική αποξένωση. Νιώθουν πως ο άνδρας τους δεν τους καταλαβαίνει. Περίμεναν να είχαν καλύτερη σεξουαλική ζωή μέσα στο γάμο τους. Περίμεναν τον άνδρα τους πιο δυνατό. Τα οικονομικά βάρη ενός γάμου είναι δυσβάστακτα. Η ρουτίνα είναι καταπέλτης. Περίμεναν πως ο γάμος θα τους φέρει την ευτυχία. Τα παιδιά είναι κουραστική ευθύνη.

Όλοι θέλουμε τρυφερότητα, αγάπη, μοναδικότητα. Ποια είναι τα «μυστικά» στις ερωτικές σχέσεις; Τι συμβάλλει άραγε σε μία πετυχημένη ερωτική επαφή; 

Η ερώτηση αυτή είναι τόσο ευρεία που θα μπορούσε να απαντηθεί με ένα ολόκληρο βιβλίο. Σας παραπέμπω στο βιβλίο μου, «Έρωτας αυτός ο αδιάγνωστος» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός. https://www.psichogios.gr/el/erwtas.html

Επιγραμματικά, εάν ο άνθρωπος δε γνωρίσει καλά τον εαυτό του, και δεν τον αγαπήσει ολοκληρωτικά, δε θα μπορέσει να έχει μια καλή ερωτική σχέση. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι η αυτοαγάπη, η ψυχοσυναισθηματική ωριμότητα και η πνευματικότητα.

Σύμφωνα με πρόφατη έρευνα του ανδρολογικού ινστιτούτου Αθηνών,  οχτώ περίπου στις δέκα γυναίκες απατούν τον σύντροφό της, ενώ 9 περίπου στους δέκα άντρες τη σύντροφό τους. Αλήθεια την απιστία την ομολογούμε στον βωμό των ειλικρινών σχέσεων;

Μου φαίνονται απίστευτα υψηλά αυτά τα ποσοστά που αναφέρετε. Εάν θέλουμε να έχουμε μια υγιή και ειλικρινή σχέση, επικοινωνούμε ακόμα και την απιστία. Αυτό φυσικά μπορεί να φέρει τη σχέση σε ένα τέλος ή να δημιουργήσει τριβές και προστριβές. Στην περίπτωση απιστίας και που το ζευγάρι θέλει να παραμείνει μαζί, είναι απαραίτητη η θεραπεία ζευγαριού προκειμένου να ξεπεραστεί το τραύμα.

Στη φύση, ελάχιστα ζώα είναι μονογαμικά. Σκοπός άλλωστε της φύσης και του έρωτα είναι να αναπαραχθεί το είδος. Οι πολυγαμικές σχέσεις ως εκ τούτου δεν είναι κάτι κακό εκ φύσεως, έχουν εντούτοις κοινωνικές συνέπειες. Μήπως ο γάμος είναι μία απαρχαιωμένη συνθήκη που θα ‘πρεπε να ξαναδούμε;

Η μονογαμικότητα είναι προϊόν του πολιτισμού και όχι της ανθρώπινης φύσης. Ο άνθρωπος από τη φύση του δεν είναι μονογαμικό ον. Με τον ίδιο τρόπο όμως προϊόν του πολιτισμού είναι και η γραφή, η ανάγνωση, οι τέχνες, η τεχνολογία η Ιατρική ακόμα και η Ψυχολογία. Όποιος θεωρεί το γάμο απαρχαιωμένη συνθήκη μπορεί κάλλιστα να μην τον κάνει. Εναπόκειται στον καθένα μας τι θα αποφασίσει. Σημειώνω κάτι όμως όσον αφορά στη διατύπωση της ερώτησης σας: δηλώνετε πως οι πολυγαμικές σχέσεις δεν είναι κακές εκ φύσεως. Κάνετε λάθος. Εκ φύσεως, οι πρωτόγονοι άνθρωποι έκαναν όλοι ελεύθερα σεξ με όλους. Πολυγαμικές σχέσεις δεν υπήρχαν στη φύση. Στις πρωτόγονες κοινωνίες τα παιδιά δε γνώριζαν τον πατέρα τους παρά μόνο τη μητέρα τους και τα παιδιά τα μεγάλωνε όλη η φυλή μαζί, επειδή δεν υπήρχε καθόλου ο θεσμός του ρομαντικού έρωτα, αλλά και των ερωτικών σχέσεων. Υπήρχαν μόνο οι συγγενικές σχέσεις…

Η σχέση, η οποιαδήποτε σχέση έχει και ωφελήματα, αλλά και ευθύνες και υποχρεώσεις. Ανεξαρτήτως κοινωνικών πιέσεων…

Ολοκληρώνοντας τη συνέντευξη, μήπως εντέλει είμαστε  ερωτευμένοι με τον έρωτα πιο πέρα, πιο πάνω και από τα πρόσωπα τα ίδια;

Πολλοί από εμάς ναι. Είμαστε εθισμένοι στις ερωτικές σχέσεις, εθισμένοι στον έρωτα, ως ένα άλλο ναρκωτικό που θα μας «βγάλει» από τη μιζέρια μιας ζωής, που χρειάζεται κόπο πνευματικό και προσωπική προσπάθεια να ξεπεραστεί. Αντί να ενσκήπτουμε πάνω στα εσωτερικά μας προβλήματα και να τα επιλύουμε μέσω της ψυχοθεραπείας, της προσωπικής ανάπτυξης και της ψυχοεκπαίδευσης, προτιμούμε την εύκολη οδό να παραμυθιαζόμαστε και να αφιονιζόμαστε από την πρόσκαιρη ικανοποίηση και το «high» των πρώτων ημερών ή εβδομάδων ενός νέου έρωτα ή της ψυχοπαθολογίας μιας τοξικής ερωτικής σχέσης, που είναι γεμάτη δράμα και καθόλου ποιότητα…

Ευχαριστώ πολύ τη Θέκλα Πετρίδου για την πολύ ενδιαφέρουσα συνομιλία μας και της εύχομαι από καρδιάς καλή συνέχεια στο σπουδαίο ψυχωφελές έργο της.

Συνέντευξη:Ευθύμιος Ιωαννίδης

Xαίρετε, είμαι ο Ευθύμιος, είμαι φιλόλογος και συντάκτης της πολιτιστικής ιστοσελίδας Thess culture.gr. Aγαπώ πολύ τη μουσική, τις τέχνες, την ανάγνωση και το θέατρο, ενώ συνεντεύξεις μου και κριτικές μου έχουν δημοσιευτεί κατά καιρούς στον ηλεκτρονικό τύπο. Διαχειρίζομαι παράλληλα τις σελίδες «Ορθογραφία και ορθοέπεια», «Βιβλιοφιλία και βιβλιολογία» και υπήρξα επί πολλά έτη ενεργό μέλος και συντονιστής στις λέσχες ανάγνωσης των βιβλιοθηκών του Δήμου Κορδελιού- Ευόσμου.