ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΣ ΒΑΪΤΣΗΣ : ‘’ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΛΕΩ ΠΑΝΤΑ ΕΙΝΑΙ ΠΩΣ Η ΣΚΙΑ ΕΙΝΑΙ ΦΩΣ…ΑΝ ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΦΩΣ ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΚΑΙ ΣΚΙΑ..’’

Συνέντευξη:Αγγελική Κερπιτσοπούλου

Ο Τριαντάφυλλος Βαΐτσης γεννήθηκε στο Σαραντάπορο της Λάρισας στις 16 Φεβρουαρίου 1976, όπου και μεγάλωσε. Σπούδασε μηχανικός περιβάλλοντος στη Πολυτεχνική σχολή του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης, στην Ξάνθη. Ασχολήθηκε με το επάγγελμα του μηχανικού περιβάλλοντος από το 2003 μέχρι και το 2013, όπου και στράφηκε ολοκληρωτικά στην τέχνη.  Ας τον γνωρίσουμε καλύτερα:

Σπουδάσατε μηχανικός περιβάλλοντος στη Πολυτεχνική σχολή του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης, στην Ξάνθη, παρόλα αυτά σας κέρδισε ο χώρος της εικαστικής παραγωγής. Πως και γιατί έγινε αυτό το πέρασμα, πόσο εύκολο ήταν;

Αγαπούσα την τέχνη από παιδί. Για διάφορους όμως λόγους, κατέληξα να σπουδάσω και να εργάζομαι ως Μηχανικός Περιβάλλοντος. Η αλήθεια όμως είναι πως σαν επάγγελμα δεν μου άρεσε καθόλου γιατί δεν είχε καθόλου δημιουργικότητα. Έτσι, στον ελεύθερο χρόνο μου έψαχνα καταφύγιο στην τέχνη. Μόλις ανακάλυψα (τυχαία στο διαδίκτυο) την τέχνη της Σκιάς, έχασα κάθε ενδιαφέρον για το επάγγελμα του Μηχανικού Περιβάλλοντος κι άρχισα να σχεδιάζω την αλλαγή. Το πέρασμα λοιπόν, από το ένα στο άλλο ήταν ιδιαίτερα δύσκολο, καθώς δεν μου περίσσευαν χρήματα για πειράματα, δεν ήξερα τίποτα για το νέο αυτό επάγγελμα και είχα μια οικογένεια που θα επηρέαζονταν άμεσα από αυτή μου την απόφαση. Δεν μπορούσε λοιπόν, να αποτύχει το εγχείρημα. Και τελικά πέτυχε…

Αν και ασχοληθήκατε με διάφορα έργα τέχνης κατασταλάξατε στο trash art  και στα γλυπτά σκιάς σε ενα συνδιαστικό παιχνίδι αυτών των δύο. Τι ήταν αυτό που σας δημιουργησε την εσωτερική ανάγκη να επιλέξετε το συγεκριμένο τρόπο έκφρασης;

Ξεκίνησα με την trash art (τέχνη από σκουπίδια) καθώς μου άρεσε η φιλοσοφία της κι επειδή είδα μια μεγάλη πρόκληση σ’αυτό το είδος τέχνης. Ήθελα λοιπόν να πάρω αυτό που κάποιος θα μπορούσε να το κλωτσήσει και να το μεταμορφώσω σε κάτι που θα το θαυμάσει. Στην πορεία, αναζητώντας στο διαδίκτυο την τέχνη από σκουπίδια, είδα τυχαία ένα έργο σκιάς φτιαγμένο από σκουπίδια. Διευκρινίζω λοιπόν πως δεν είναι δική μου ιδέα. Ενθουσιάστηκα από αυτή την τέχνη κι άρχισα να την ψάχνω περισσότερο και να σκέφτομαι τι θα μπορούσα να κάνω διαφορετικό από ο,τι είχε κάνει κάποιος άλλος μέχρι τότε. Η πρώτη ιδέα που είχα λοιπόν (που δεν την είχε υλοποιήσει κάνεις άλλος) ήταν να κάνω ένα γλυπτό που θα φωτίζεται από δύο πλευρές και θα έχει δύο αντίθετες σκιές. Έτσι ξεκίνησα. Συνέχισα βέβαια να δουλεύω με ανακυκλώσιμα υλικά και για περιβαλλοντικούς λόγους αλλά και γιατί το σκουπίδι είναι ένα δωρεάν υλικό. Στο σύνολο του έργου μου λοιπόν, έχω εξοικονομήσει πολλά χρήματα λόγω της επιλογής του να δουλεύω με ανακυκλώσιμα.

Ποιά η σχέση σας με τον χώρο των σκιών γενικότερα στην ζωή σας. Ποιός ο ρόλος τους στην καθημερινότητα σας;

Σκιές υπάρχουν παντού. Ορατές και μη ορατές. Ας ξεκινήσουμε από τις ορατές. Τι είναι η σκιά; Θα έλεγα λιγότερο φως. Άρα η σκιά είναι φως. Απουσία φωτός δεν υπάρχει σκιά. Παντού λοιπόν υπάρχουν διαβαθμίσεις της σκιάς. Αυτό κάνει τον αισθητό κόσμο μας ιδιαίτερα όμορφο κι ενδιαφέρον. Σκεφτείτε πόσο όμορφα είναι τα σωστά φωτισμένα κτίρια. Αυτό οφείλεται στον συνδυασμό του φωτός και της σκιάς. Ας πάμε τώρα στις μη ορατές σκιές. Θα χρησιμοποιήσω, σ’αυτό το σημείο, μια φράση από την ταινία “Η Ρόζα της Σμύρνης: “Οι ιστορίες των ανθρώπων είναι σαν τη σκιά τους. Τους ακολουθούνε πάντα.” Η σκιά λοιπόν, μπορεί να είναι το παρελθόν ή και αυτό που θα ακολουθήσει στο μέλλον. Όλα αυτά, τα βρίσκω ιδιαιτέρως ενδιαφέροντα.

Παρατηρώντας τό έργο σας μου ηρθε στο μυαλό  η αλληγορία του σπηλαίου του Πλάτωνα. Ποια πιστεύεται οτι είναι η συνδεση της πραγματικότητας με αυτη των σκιών σήμερα; Είναι ενας μικρόκοσμος ο οποίος θα μπορούσε να αποτελείται απο κομμάτια αλήθειας;

Αποφάσισα να κάνω την ενότητα “Σπήλαια του Μυαλού” για να μιλήσω μέσω της Αλληγορίας του Σπηλαίου για την πραγματικότητα του καθενός. Τα γλυπτά λοιπόν είναι στην ουσία ο αισθητός κόσμος του Πλάτωνα και οι σκιές τους είναι ο νοητός. Δυστυχώς ή ευτυχώς όλοι μας ζούμε σε ένα “σπήλαιο”, στον μικρόκοσμό μας δηλαδή. Για να γευτούμε λίγη περισσότερη αλήθεια θα πρέπει να προσπαθήσουμε πολύ ώστε να βγούμε από το σπήλαιο μας.

Η τέχνη της σκιάς (σ’ αυτή τη μορφή της – με τα ακατάλυπτα γλυπτά) είναι στην ουσία μια πολύ καλή προσέγγιση της ζωής μας. Κοιτάμε κάτι (οτιδήποτε – αντικείμενο, κατάσταση, γεγονός) και βλέπουμε επίσης κάτι. Αυτό το κάτι όμως, έχει σίγουρα να μας πει πολλά περισσότερα, τα οποία δεν είναι ορατά από την πλευρά που το εξετάζουμε. Έτσι και τα γλυπτά σκιάς. Βλέπουμε κάτι όταν τα κοιτάμε που δεν το καταλαβαίνουμε. Όταν όμως το γλυπτό φωτίζεται από συγκεκριμένο σημείο, η σκιάς του το ερμηνεύει. Η τέχνη αυτή λοιπόν, μας διδάσκει (κατά κάποιο τρόπο) πως πρέπει να αντιμετωπίζουμε τη ζωή.

Μια απο τις δημιουργίες σας έχει τον τίτλο -ΨΥΧΗ-, τι πιστεύετε ότι κουβαλάει η σειρά αυτή των έργων από το όνομα που της δόθηκε;

Η ενότητα “Ψυχή” είναι μια προσπάθεια αποτύπωσης της πορείας της ψυχής από τη δημιουργία της μέχρι το τέλος. Βέβαια εγώ, προσεγγίζω την ψυχή μ’ ένα ρομαντικό τρόπο κι όχι με επιστημονικούς όρους ή θρησκευτικούς. Πρώτο έργο λοιπόν, η “γονιμοποίηση”, καθώς σκέφτηκα πως κατά τη σύλληψη μαζί με τη ζωή ξεκινάει και η ψυχή. Δεύτερο έργο η “διασκέδαση”, η οποία είναι απαραίτητη για την ψυχή μας. Κάθε άνθρωπος πρέπει να διασκεδάζει. Ο καθένας θα βρει το δικό του τρόπο (τα παιδιά με το παιχνίδι, άλλος με το διάβασμα, άλλος με τον αθλητισμό, άλλως με την τέχνη…). Εγώ έπρεπε να κάνω κάτι που να παραπέμπει άμεσα στην έννοια της διασκέδασης, γι’ αυτό και διάλεξα τον χορό και το κρασί). Τρίτο έργο η “Χαρά”, πολύ σημαντικό συναίσθημα. Τέταρτο η “Αναζήτηση”. Βασικό έργο της ενότητας. Πολύ σημαντικό για την ψυχή μας να αναζητούμε ασταμάτητα και να μη βαλτώνουμε… Πέμπτο έργο η “Απώλεια” και έκτο η “Κάθαρση”. Σίγουρα θα ήθελα να κάνω περισσότερα έργα για την ψυχή κι ενδεχομένως να εμπλουτιστεί στο μέλλον αυτή η ενότητα. Όλα τα έργα της ψυχής συνοδεύονται κι από ποίηση που έχω γράψει για το καθένα.

Στην ουσία της αυτή η ενότητα (όπως βέβαια και το σύνολο των έργων) είναι μια κατάθεση ψυχής και γι’ αυτό μέσα στα έργα της “Ψυχής” γίνεται αναφορά σε πολλούς φίλους μου.

Ποιά η σχέση φωτός με σκιά; Υπάρχει ισορροπία και αν ναι με ποιόν τρόπο;

Αυτό που λέω πάντα είναι πως η σκιά είναι φως. Απλά, θα μπορούσαμε να πούμε πως η σκιά είναι λιγότερο φως και την αντιλαμβανόμαστε με τη βοήθεια της σύγκρισής με την φωτεινότερη περιοχή. Αν δεν υπάρχει φως δεν υπάρχει και σκιά. Υπό αυτή την έννοια, λοιπόν, δεν τίθεται θέμα ισορροπίας.

Αν τώρα αναφερθούμε στην κλασσική έννοια της σκιάς, τότε σίγουρα θα βρούμε πολλές “ισορροπίες”, άλλες φορές αυστηρές (όταν η διαχωριστική γραμμή φωτός και σκιάς είναι αυστηρή και ξεκάθαρη) κι άλλες πιο ήπιες (όταν δηλαδή το πέρασμα από το φως στη σκιά γίνεται διαδοχικά και υπάρχουν πολλές χρωματικές διαβαθμίσεις).

Το Σπίτι της Σκιάς βρίσκεται στην όμορφη Ξάνθη. Γιατί επιλέχθηκε ο συγκεκριμένος τόπος και οχι ενα μεγαλο αστικό κέντρο;

Γεννήθηκα και μεγάλωσα στο Σαραντάπορο της Ελασσόνας. Στην Ξάνθη ήρθα για σπουδές το 1994. Αποφάσισα να μείνω και να εργαστώ στην Ξάνθη μαζί με τη σύζυγό μου Ευδοκία. Όταν πήρα την απόφαση να αφήσω το επάγγελμα του Μηχανικού Περιβάλλοντος και να ασχοληθώ αποκλειστικά με την τέχνη, δεν είχα άλλη επιλογή από το να ξεκινήσω το Σπίτι της Σκιάς στην Ξάνθη. Κι αυτό γιατί τα οικονομικά δεδομένα της οικογένειας δεν κάλυπταν μια μετακίνηση σε κάποιο μεγάλο αστικό κέντρο. Η Ξάνθη λοιπόν, είχε θετικές και αρνητικές επιδράσεις στην καλλιτεχνική μου πορεία. Από την μια, μου έδωσε και μου δίνει τον κατάλληλο ρυθμό ζωής για δημιουργία κι από την άλλη με “φρενάρει” στο θέμα των συνεργασιών και των επαφών. Πάντα υπάρχει στο μυαλό μου μια μετακίνηση προς τα μεγάλα αστικά κέντρα όπως επίσης πάντα έχω τους ενδοιασμούς μου για την ποιότητα ζωής μιας μεγάλης πόλης.

Βέβαια, η πόλη της Ξάνθης είναι η έδρα μου. Δεν “στέκομαι” όμως, στην παρουσία μου μόνο στο Σπίτι της Σκιάς. Έχω πολλά περισσότερα έργα από αυτά που θα μπορούσε να φιλοξενήσει η μόνιμη έκθεση στην Ξάνθη. Τα έργα μου λοιπόν, ταξιδεύουν συχνά σε διάφορα μέρη της Ελλάδας και του εξωτερικού, ενώ ταυτόχρονα λειτουργεί και το Σπίτι της Σκιάς. Αυτή την περίοδο, για παράδειγμα, υπάρχει η έκθεση “Genesis” στο Νόησις, στη Θεσσαλονίκη και συζητώ για μια έκθεση στο Ηράκλειο, τον Οκτώβριο.

Τα έργα σας για να αναδειχθούν χρειάζονται το σκοτάδι. Σε τι βαθμό θεωρείτε οτι η τέχνη γενικότερα για να γεννηθεί και να υπάρξει έχει ανάγκη απο το σκοτάδι;

Δύσκολη ερώτηση…

Ας ξεκινήσουμε από τον δημιουργό ενός καλλιτεχνικού έργου. Η ανάγκη της καλλιτεχνικής δημιουργίας πηγάζει από μέσα μας. Ο καλλιτέχνης λοιπόν, θα πρέπει να φανταστεί το έργο του. Θα πρέπει να “σβήσει” όλα τα άλλα και να επικεντρωθεί στη δημιουργία. Υπό αυτή την έννοια, η τέχνη του ξεκινάει από το σκοτάδι. Είναι όμως αυτό σκοτάδι; Ή μήπως είναι φως; Το εσωτερικό φως του δημιουργού… Όλες εκείνες οι σκέψεις που περνάνε από το μυαλό του καλλιτέχνη στη σύλληψη των ιδεών του, είναι φωτεινές γραμμές μες στο σκοτάδι. Γραμμές συγκλίνουσες, αποκλίνουσες ή και παράλληλες που στο τέλος ενώνονται για να σχηματίσουν μια εικόνα, ένα γλυπτό, μια μελωδία, μια τέχνη.

Περνώντας στον θεατή ενός έργου… κι εκείνος, αν θέλει να δει περισσότερα, θα πρέπει να “σβήσει” όλα τα φώτα και να επικεντρωθεί στο έργο που έχει απέναντί του και να αρχίσει να φωτίζει σιγά σιγά κάθε πλευρά του έργου και να ενώνει τα κομμάτια από το παζλ που έχει μπροστά του. Στο τέλος, η ερμηνεία του μπορεί και να μην έχει καμία σχέση με την ερμηνεία του δημιουργού. Σημασία έχει όμως πως ο θεατής δημιούργησε ένα δικό του έργο ξεκινώντας κι αυτός από το “σκοτάδι”.   Ευχαριστώ ιδιαιτέρως για την συνομιλία μας τον κ.Βαϊτση.

Συνέντευξη:Αγγελική Κερπιτσοπούλου

Η Αγγελική Κερπιτσοπούλου γεννήθηκε στην Θεσσαλονίκη. Θεωρητικός της τέχνης και των Νέων Μέσων και Ψηφιακής Κουλτούρας. Κύρια ενδιαφέροντα των ερευνητικών της εργασιών είναι η αναζήτηση του είναι του κάθε πράγματος ή έννοιας, καθώς και η κοινωνική αλλαγή τόσο μέσα από την τέχνη όσο και από τα νέα μέσα.

Πρόσφατα ξεκίνησε τις σπουδές της στο τμήμα Μουσειολογίας και Διαχείρισης Πολιτισμού του Αριστοτελείου πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.