ΞΑΝΘΗ ΤΑΒΟΥΛΑΡΕΑ: «ΤΟ ΘΕΑΤΡΟ, ΕΚΤΟΣ ΑΠΟ ΤΕΧΝΗ ΕΝΕΧΕΙ ΚΑΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΤΗΤΑΣ»

Συνέντευξη:Ευθύμιος Ιωαννίδης

Η αεικίνητη θεραπαινίδα του θεάτρου και της τέχνης Ξανθή Ταβουλαρέα μίλησε στον Eυθύμιο Ιωαννίδη του thessculture.gr για την πορεία της στον χώρο της τέχνης, αλλά και για τη νέα της παράσταση «Θεομύθοι του Ολύμπου» και σας παραθέτουμε τη συνομιλία τους.

Εδώ και αρκετά χρόνια ασχολείσαι με το θέατρο και δη και με το παιδικό θέατρο. Τι ήταν αυτό που σε έκανε να παραμείνεις πιστή σʼ αυτό το είδος θεάτρου;

Με το θέατρο γνωριστήκαμε όταν ήμουν 15 χρόνων. 35 χρόνια μετά, μετά από πολλά λάθη, πάθη, χαρές, ενθουσιασμούς και πτήσεις… το μόνο που μπορώ να πω, είναι πως το θέατρο είναι έρωτας. Αλλιώς δε γίνεται. Μου λένε συνάδελφοι ότι είναι επαγγελματίες – και ζηλεύω. Εγώ είμαι απλώς ερωτευμένη (και μάλλον τα βλέπω όλα διαστρεβλωμένα) αλλά μ’ αρέσει. Στο παιδικό θέατρο, με κρατάνε τα παραμύθια. Αγαπώ να λέω παραμύθια. Με αντικείμενα, κούκλες, τραγούδια, αστεία και σοβαρά. Απλά πράγματα. Μεγάλωσα και πια θέλω να λέω ιστορίες, που όποιος τις δει (σε όποια ηλικία) να έχει να σκεφτεί κάτι. Να νιώσει και ν’ αποφασίσει πώς θέλει να πορευτεί στη ζωή του.

 Πόσο σημαντικό είναι θα έλεγες για ένα παιδί να μυηθεί στο θέατρο, αλλά και στoν χώρο της Τέχνης  από μικρή ηλικία;

Μυηθεί… Δύσκολη λέξη η μύηση. Έχει διαδικασίες που οφείλουμε ν’ ακολουθήσουμε. Μα το κυριότερο είναι να θέλει το ίδιο το παιδί να μπει σε αυτόν τον κόσμο. Το λέω συχνά όταν με ρωτούν αν «η παράστασή μας είναι για το παιδί τους». Το θέμα είναι πως, ένα παιδί που θέλει να πάει να παίξει μπαλα, κι εσύ το σύρεις με το ζόρι στο θέατρο, το μόνο που κερδίζεις είναι να νιώσεις καλός γονιός που (νομίζεις) πώς έκανες το καθήκον σου. Αλλά το παιδί πάει… Έχασε ό,τι θα μπορούσε να λάβει από το θέατρο (την Τέχνη γενικότερα). Οπότε – κρατώντας τη λέξη μύηση- θα θυμίσω πως κάθε μύηση έχει τα στάδιά της. Ναι, είναι υπέροχο το θέατρο. Ναι είναι σημαντικό για τα παιδιά να μετέχουν θεατρικής εμπειρίας. Λειτουργεί μαγικά – μοναδικά. Ηθοποιοί, Θεατές, Χώρος, ενώνονται και συλλειτουργούν. Αλλά, μόνο όταν είναι έτοιμα γι’ αυτό.  Συμβουλή προς γονείς: προετοιμάστε τα παιδιά, στο τι πάνε να δούν. Στο πώς συμπεριφερόμαστε στον χώρο. Δεν τρώμε, δεν πίνουμε – όχι γιατί θα ενοχλήσουμε τους ηθοποιούς (Και γι’ αυτό!) αλλά κυρίως διότι θα χάνουμε τη συγκέντρωσή μας.  Το θέατρο, εκτός από Τέχνη έχει και χαρακτηριστικά θρησκευτικότητας. Ας μην το ευτελίζουμε με ανθρώπους που προσέρχονται σε αυτό ανίδεοι. Ας είναι συνειδητή επιλογή μας η παράσταση που θα δούμε, και όχι μια τυχαία πρόσκληση. Νομίζω είμαι σαφής, πως οφείλουν πρώτα οι γονείς, οι δάσκαλοι να μυηθούν, να αγαπήσουν το θέατρο για να μπορέσουν να παρασύρουν και τα παιδιά σε αυτό το ταξίδι. (και φυσικά, το ίδιο ισχύει για κάθε μορφή Τέχνης – απλώς το θέατρο περιλαμβάνει όλες τις Τέχνες μαζί, άρα όταν λέμε Θέατρο – εννοούμε την Τέχνη στο Όλον της)

Στην παράσταση υπογράφεις τα κείμενα και τη σκηνοθεσία με τέτοιον τρόπο ώστε το παιδικό κοινό να αντιλαμβάνεται απευθείας τα δομικά στοιχεία του παραμυθιού. Πόσο πιστεύεις πως συμβάλλει σε αυτό ο εν γένει βιωματικός χαρακτήρας του θεάτρου;

«Τα δομικά στοιχεία του παραμυθιού» Αυτή είναι και όλη η ουσία. Αυτά τα στοιχεία του παραμυθιού είναι που χρειάζεται το κοινό για να βγάλει τα δικά του συμπεράσματα. Να επικοινωνήσει με την ιστορία. Να αναμοχλεύσει τις σκέψεις του. Κι εδώ είναι που στ’ αλήθεια, το θέατρο βοηθάει να προχωρήσει ακόμα περισσότερο η πρώτη ιδέα. Αυτή που σου έρχεται στον Νου μόλις διαβάσεις το παραμύθι. Μια κίνηση, ένας λυγμός ή  ένα γέλιο (πράγματα που στο κείμενο μόνο περιγράφονται) βοηθάει το κοινό (παιδιά και ενηλίκους) να βιώσουν, να ενστερνιστούν το συναίσθημα, την αίσθηση, ακόμα και τα Υψηλότερα Νοήματα του παραμυθιού. Μια ταυτόχρονη πορεία προς τα μέσα και προς τα έξω. Ο άνθρωπος που αφήνεται στην ατμόσφαιρα (διάθεση)  της παράστασης, βγαίνει από τον χώρο, με νέα ερωτήματα, αναζητήσεις και ταυτόχρονα με γαλήνη και ηρεμία.

Το θέατρο κατά γενική ομολογία διδάσκει. Θεωρείς ότι είσαι κατά κάποιον τρόπο παιδαγωγός; Μέσα πιο συγκεκριμένα, από την παράστασή σας «Θεομύθοι του Ολύμπου»  ποιο είναι το μήνυμα  που επιθυμείς να περάσεις στο παιδικό σας και όχι μόνο κοινό;

Το Ρέον Θέατρο (η εταιρεία μου) εκτός από τις παραστάσεις που ανεβάζω, έχει (εδώ και πολλά πολλά χρόνια) εργαστήρια για παιδιά, ενηλίκους, ΑΜΕΑ, ΚΑΠΗ, και τέλος πάντων για όλους. Εργαστήρια θεατρικά και καλλιτεχνικά εν γένει. Ταυτόχρονα, συνεργάζομαι με τη Δια Βίου Μάθηση (σε διάφορους χώρους, ιδρύματα, μουσεία) οπότε ναι. Άγω παιδεία προς την Τέχνη (υπ αυτήν την έννοια είμαι παιδαγωγός). Ελπίζω όμως πως δε μένω σε απλές διδαχές, ότι προτρέπω να ανακαλύψει καθένας τον δικό του εαυτό, να βρει στο έργο που εκτυλίσσεται τις δικές του Ιδέες. Αυτός είναι ο στόχος μου. Και η βάση κάθε μου παράστασης, είναι πάντα μία Σκέψη. Μία Ιδέα. Μία Φιλοσοφική θεώρηση. Στην παράσταση «Θεομύθοι του Ολύμπου» έχουμε το δίπολο Θεός- Άνθρωπος. Κάποια στιγμή στο μέσον, αναρωτιούνται οι ηθοποιοί (Μετά τη διαμάχη Αθηνάς – Ποσειδώνα για την ονοματοδοσία της πόλης των Αθηναίων): «Έτσι είναι οι Θεοί;» Και στο φινάλε, η τελευταία φράση (Αφού ο Δίας αποφασίζει πως θα ήθελε να είναι άνθρωπος): «Ναι, αλλά τι άνθρωπος». Αυτές οι δύο φράσεις είναι ο λόγος που ανεβαίνει η παράσταση.

Και εδώ είναι το μαγικό κομμάτι της Τέχνης του Θεάτρου. Όταν σμίγουν άνθρπωοι που επικοινωνούν και μπορούν να δημιουργήσουν έναν ολόκληρο κόσμο. Η αξία της ομάδας – χωρίς αυτήν Θέατρο δεν υπάρχει. Οι δύο ηθοποιοί, Νέδη Αγαπίου και Γεωργία Ζάχου, με τη βοήθεια κουκλών, καταφέρνουν να φωτίσουν αυτά τα δύο ερωτήματα, και να τα περάσουν στο κοινό μέσα από μια δυνατή, χαρούμενη, συγκινητική (έως και ανατριχιαστική κάποια στιγμή) παράσταση.

Με όλα αυτά τα ζοφερά τα  οποία  συμβαίνουν γύρω μας, σε μια εποχή με κρίση αξιών, όπου όλα είναι αμφιταλαντεύομενα και ρευστά, τι σε φοβίζει για τη νέα γενιά και τα παιδιά τα οποία μεγαλώνουν μέσα σε αυτές τις καταστάσεις ;

Δε με φοβίζει κάτι. Τα πράγματα αλλάζουν- πολύ γρήγορα- και η νέα γενιά προσαρμόζεται. Αλλάζει, ως οφείλει. Πιστεύω πολύ στον Άνθρωπο, στη δύναμη που του δίνεται για να εξελιχθεί και να επιβιώσει. Δε νομίζω ότι υπήρξε εν τέλει «εύκολη» εποχή στην ιστορία του Ανθρώπου. Πάντα προχωράμε με ό,τι έχουμε. Θα δούμε… Αυτό είναι και το ωραίο της ζωής. Να μην ξέρουμε, να μας εκπλήσσει και να προχωράμε κάθε φορά στους δρόμους που ανοίγουμε. Νέα γενιά: Φτιάξτε τον δικό σας κόσμο!

Η αγάπη σου για τα παιδιά είναι φανερή… Έχεις ένα μαγικό τρόπο να τα προσεγγίζεις… Αν σου ζητούσα να δώσεις στα παιδιά που είναι ακόμα μικρά και στους μικρούς θεατές σας μια συμβουλή για τη ζωή τους, ποια θα ήταν αυτή;

Να παλέψουν τους φόβους που τους δημιουργεί η κοινωνία και να ζήσουν όπως ακριβώς επιθυμούν! Ό,τι θέλουν να κάνουν!

Στην ερώτηση ποιες ήταν οι στιγμές- σταθμοί στην πορεία σου τι θα απαντούσες;

Εάν θυμηθώ έργα που έχω ανεβάσει, το καθένα μου έδωσε κάτι τελείως διαφορετικό για να συνεχίσω. Κάθε βήμα μου, μεγάλο, επιτυχημένο ή στραβοπάτημα – τώρα πια βλέπω πως δεν έχει σημασία- είναι το ακριβώς προηγούμενο έργο. Δεν έχω παίξει ακόμα τους ρόλους που θα ήθελα, αλλά έχουν γίνει πράγματα που ούτε τα φανταζόμουν.

Καίριο όμως σημείο: Η γνωριμία μου (στα 15) με τον Γιάννη Βουγιουκλή (τον σκηνοθέτη στην πρώτη μου παράσταση) ήταν η μεγάλη ανατροπή στην εφηβική μου ζωή. Αγάπησα το Θέατρο, στην απόλυτη μορφή του. Διάβασα πολύ, βούτηξα σε ρόλους (ακόμα κι όταν δεν έπαιζα) βίωσα την τραγικότητα στα κλασικά κείμενα. Κι ήθελα τόσο πολύ να αφοσιωθώ σε όλο αυτό το Μεγάλο και Ιδεώδες. Τελικά η ζωή ήθελε να μου φέρει άλλα πράγματα, κι έτσι έφτασα εδώ, να ταιριάζω τα μεγάλα Νοήματα με τα παραμύθια, και να προσπαθώ να μεταφέρω στα παιδιά αυτόν τον Άλλον Κόσμο, πουζει μαζί μας από πάντα. Και που, αν έστω και λίγο τον οσμιστούμε, μας κάνει καλύτερους ανθρώπους.

Ολοκληρώνοντας τη συνέντευξη, τι θα έλεγες ότι σου έχει διδάξει στην προσωπική σου ζωή, η κυκλοτερής ενασχόλησή σου με τον χώρο της Τέχνης;

Την πορεία. Πώς βουτάς, πώς τινάζεσαι και πετάς ψηλά, ακόμα και πώς μπορείς να σέρνεσαι. Μια ολόκληρη ζωή, που αποτελείται από χιλιάδες προηγούμενες κι επόμενες ζωές. Αυτό με έχει διδάξει: Μην περιμένεις τίποτα – Μη σταματάς ποτέ!

Ευχαριστώ πολύ

Ευχαριστώ πολύ την Ξανθή Ταβουλαρέα για την πολύ ενδιαφέρουσα συνομιλία μας και της εύχομαι από καρδιάς καλή συνέχεια στην καλλιτεχνική της πορεία.

Συνέντευξη:Ευθύμιος Ιωαννίδης

Xαίρετε, είμαι ο Ευθύμιος, είμαι φιλόλογος και συντάκτης της πολιτιστικής ιστοσελίδας Thess culture.gr. Aγαπώ πολύ τη μουσική, τις τέχνες, την ανάγνωση και το θέατρο, ενώ συνεντεύξεις μου και κριτικές μου έχουν δημοσιευτεί κατά καιρούς στον ηλεκτρονικό τύπο. Διαχειρίζομαι παράλληλα τις σελίδες «Ορθογραφία και ορθοέπεια», «Βιβλιοφιλία και βιβλιολογία» και υπήρξα επί πολλά έτη ενεργό μέλος και συντονιστής στις λέσχες ανάγνωσης των βιβλιοθηκών του Δήμου Κορδελιού- Ευόσμου.