TOP

ΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΣΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΩΝ ΕΠΙΔΗΜΙΩΝ

Άρθρο της Ανδριάνας-Άννας Τσιότσιου

Το Θέατρο στα χρόνια των επιδημιών

Ο σημερινός κορονοϊός Covid-19, εύκολα καταλαβαίνουμε πως δεν είναι η πρώτη επιδημία που μαστίζει τον κόσμο. Ήδη από το μεσαίωνα, και συγκεκριμένα το 1348-1353, η Πανούκλα, ο Μαύρος Θάνατος, όπως χαρακτηρίστηκε, αφάνισε το 25-33% του πληθυσμού της Ευρώπης. Δυστυχώς, τα στοιχεία που έχουμε για τον αριθμό των νεκρών, δεν είναι ακριβή. Οι άνθρωποι θεώρησαν την ασθένεια ως θεόσταλτη κατάρα, εξαιτίας των αμαρτιών στις οποίες είχαν υποπέσει. Όταν επλήγη η Γαλλία και αποφασίστηκε η εκκένωση των πλοίων που έδεναν στα λιμάνια της για 40 ημέρες (quarantaine de jours) δημιουργήθηκε και ο όρος «καραντίνα». Ας δούμε, όμως, τί ορίζεται ως «επιδημία» και «πανδημία». Επιδημία είναι η εκτεταμένη διάδοση μιας μολυσματικής ασθένειας,[1] ενώ ως πανδημία ορίζεται η επιδημία που εξαπλώνεται γρήγορα και προσβάλλει ολόκληρο τον πληθυσμό συγκεκριμένης περιοχής.[2]

Από την αρχαία Αθήνα, τη Ρώμη και την Κωνσταντινούπολη, έχουν καταγραφεί πολλές επιδημίες που κόστισαν τη ζωή σε μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού. Στο παρόν άρθρο, με αφορμή την κατάσταση που βιώνουμε σήμερα, θα ασχοληθούμε με τις επιδημίες, που, εκτός των άλλων, έπληξαν τις τέχνες και πιο συγκεκριμένα, το θέατρο. Λεπτομέρειες σχετικά με τη φύση των ασθενειών ή των αριθμό των θυμάτων που δεν αφορούν στο θέμα, δε θα αναφερθούν. Σημειώνουμε ότι, ελλείψει βιβλιοθηκών εν μέσω εγκλεισμού, τα στοιχεία που συλλέξαμε, περιορίζονται σε κάποιες από τις πανδημίες πανούκλας, κυρίως στην Αγγλία και στην επιδημία της ισπανικής γρίπης. Με τη σειρά αυτή, θα παρατεθούν και εδώ, ενώ στο τέλος, θα σημειωθούν και οι επιρροές που δέχθηκε, από αυτές, το ευρωπαϊκό θέατρο.

Το 1564, λίγους μήνες μετά τη γέννηση του Σαίξπηρ, στο Στράτφορντ, ξέσπασε μία πανδημία πανούκλας, από την οποία, ευτυχώς, ο μικρός Ουίλιαμ έμεινε αλώβητος. Η ασθένεια αφάνισε το ¼ του πληθυσμού της πόλης. Κάποιος κήρυκας της εποχής ισχυρίστηκε ότι «αιτία της πανούκλας είναι η αμαρτία και αιτία της αμαρτίας είναι το θέατρο». Έκτοτε, στην Αγγλία, επειδή οι γιατροί δεν είχαν κάνει τη σύνδεση της πανούκλας με τα ποντίκια, σε κάθε πανδημία, τα πρώτα που έκλειναν, ήταν τα θέατρα. Την περίοδο από το 1603 μέχρι το 1613, την πιο παραγωγική περίοδο του Σαίξπηρ, τα θέατρα παρέμειναν, σταδιακά κλειστά, για 78 μήνες. Η πανδημία της εποχής αφάνιζε ανθρώπους από 10 έως 30 ετών και, φυσικά, οι ηθοποιοί δεν εξαιρούνταν. Ενδιαφέρουσα είναι η άποψη για τον Βασιλιά Ληρ του οποίου η πρώτη καταγεγραμμένη παράσταση έγινε το 1606, χρονιά μεγάλης έξαρσης της πανούκλας στο Λονδίνο που οδήγησε και πάλι σε κλείσιμο των θεάτρων. Η φρίκη εκείνων των ετών αντικατοπτρίζεται σε αυτή την τραγωδία του Σαίξπηρ, όπου η περιγραφή του χάους, της απόγνωσης και του θανάτου, πιθανώς να πηγάζουν από την καθημερινότητα του Λονδίνου κατά τη διάρκεια της νόσου. Η ασθένεια που απείλησε να σκοτώσει και τον ίδιο, σκοτώνοντας τη σπιτονοικοκυρά του, άρα και ολόκληρη τη δυναμική θεατρική δραματουργία, δεν αντικατοπτρίζεται μόνο στο Βασιλιά Ληρ και τον Μάκμπεθ με όλη την αγωνία που εμπεριέχει, αλλά και στο Χειμωνιάτικο Παραμύθι, στη σκηνή όπου το άγαλμα της νεκρής Ερμιόνης, επιστρέφει στη ζωή.[3] Ενδιαφέρουσα είναι η λεπτομέρεια, ότι, στο Ρωμαίος και Ιουλιέτα, που γράφτηκε μετά την προηγούμενη έξαρση της πανούκλας του 1593, ο αγγελιαφόρος αργεί να πάει το μήνυμα ότι η Ιουλιέτα προσποιείται τη νεκρή, διότι έχει μπει σε καραντίνα επειδή ακολουθούσε έναν ιερέα που φρόντιζε τους αρρώστους. Κατά τη διάρκεια του πρώτου κλεισίματος των θεάτρων, ο δραματουργός, φαίνεται, ότι ολοκλήρωσε τον Βασιλιά Ληρ, τον Μάκμπεθ και το Αντώνιος και Κλεοπάτρα Ενδέχεται και την ίδια περίοδο κατέφυγε στην ποίηση, δημοσιεύοντας το Αφροδίτη και Άδωνις. Το πλήγμα που υπέστη ο Σαίξπηρ, δεν αφορούσε μόνο στην έλλειψη αίθουσας που θα ανέβαζε τα έργα του. Επλήγη οικονομικά και ως παραγωγός, όπως και άλλοι της εποχής του, εξαιτίας του κλεισίματος των θεάτρων.[4] Ο θίασός του, «Οι άνθρωποι του Βασιλιά», προκειμένου να αποκαταστήσουν τα οικονομικά τους, αναγκάζονταν να στηρίζονται σε αυτοκρατορικές δωρεές ή ακόμα και σε περιοδείες στην επαρχία όπου δεν υπήρχαν στεγασμένα θέατρα και άρα, αυτά, δεν είχαν κλείσει.[5] Εφόσον η πανώλη, θέριζε τον νεαρότερο πληθυσμό, εικάζουμε ότι, τα μικρά αγόρια που στελέχωναν τους θιάσους και έπαιζαν σατιρικούς, αντιφρονούντες ή γυναικείους ρόλους, επλήγησαν ιδιαίτερα. Ακόμα και η ειδική άδεια που είχε χορηγηθεί στον θίασο του Κόμη Λέσιστερ (Earl of Leicester), το 1574, υπό τη Μεγάλη Σφραγίδα, που του παρείχε την άδεια να ανεβάζει παραστάσεις, «κατά τη βασιλική ευχαρίστηση» είτε μέσα στο Λονδίνο είτε σε οποιαδήποτε άλλη πόλη σε όλη τη χώρα, περιείχε τον όρο, να μην είναι ενεργός ο θίασος κατά τη διάρκεια των επιδημιών της πανώλης.[6] Το 1606, ακόμα και επιδημιολόγοι, υποστήριξαν ότι, όντως, εκτός των άλλων, αιτία της πανούκλας ήταν και το θέατρο με την βωμολοχία του και τους ηθοποιούς που ντύνονταν με ρούχα του αντίθετου φύλου.[7] Το ελπιδοφόρο σημείο αυτής της ιστορίας, είναι ότι τα θέατρα άντεξαν να ανοίξουν ξανά και ξανά. To κλείσιμο των θεάτρων κατά τη διάρκεια της πανούκλας του 17ου αιώνα. Ώθησε τον Τόμας Ντέκερ, να γράψει τα περισσότερα βιβλία του, καθώς έπρεπε, κάπως, να συνεχίσει να βγάζει λεφτά.[8]

Στο βιβλίο του, το Θέατρο και το Είδωλό του, ο Αντονέν Αρτώ, ξεκινάει το κεφάλαιο «Το Θέατρο και η Πανούκλα» με μια περιγραφή της τελευταίας, καταγεγραμμένης, πανδημίας, που ξεκίνησε από τη Μασσαλία το 1720. Περιγράφει ότι τα πτώματα έκαναν πυραμίδες στους δρόμους και πως η ασθένεια κατέτρωγε τα σωθικά των ασθενών ήσυχα, χωρίς τη βοήθεια άλλης μορφής ζωής, δημιουργούσε οράματα στο μυαλό και προκαλούσε παραλήρημα. Δε διστάζει να συγκρίνει την κατάσταση αυτή με την έκσταση στην οποία βρίσκονταν οι μαινάδες ακόλουθοι του θεού Διονύσου στην αρχαιότητα. Με κάποια απέχθεια μιλάει για τους γιατρούς, που, φορώντας την, ειδική, στολή και μάσκα προστασίας, ψέλνουν αλαφιασμένοι ανάμεσα στους νεκρούς, τίποτα όμως δεν τους προστατεύει αφού θα έρθει και η δική τους η ώρα να καούν στην πυρά μολυσμένοι και νεκροί. Τους αποκαλεί «ψευτοδόχτορες». Συνδέει το θέατρο με τις άσκοπες και αχρείαστες ενέργειες τόσο των επιζώντων που πλιατσικολογούν τον πλούτο των νεκρών που τους είναι περιττός, όσο και των φρενιασμένων ασθενών ή και γιατρεμένων που αντί να φύγουν, μένουν στην πόλη με τους νεκρούς. Έτσι, αναίτιο και χωρίς αντάλλαγμα, είναι και το θέατρο. Ταυτίζει την κατάσταση του αρρώστου που πεθαίνει αλώβητος σωματικά αλλά με μία αφηρημένη ασθένεια να επελαύνει μέσα στον οργανισμό του και να τον κατατρώει, με την συναισθηματική κατάσταση του ηθοποιού που είναι διαποτισμένος με συναισθήματα που τίποτα δεν του προσφέρουν, δεν παράγονται ούτε αντικατοπτρίζουν την προσωπική του πραγματικότητα. Όπως η πανούκλα δεν κάνει εμφανή τα σημάδια της ούτε στις νεκροψίες, έτσι και το θέατρο, επιδρά στο πνεύμα και στις αισθήσεις, χωρίς να χρειάζεται την πραγματικότητα. Συγκρίνει το παραλήρημα που προκαλεί η πανούκλα, με τα δεινά που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι στη ζωή τους και οι τραγικοί ήρωες. Υποστηρίζει ότι, μέσω του θεάτρου, η τάξη και η αταξία, ιδωμένες αισθητικά, εξαπλώνονται στο κοινό σαν επιδημία και έτσι, επιλέγουν οι θεατές τί θα ακολουθήσουν.

Αναφέρει τον Άγιο Αυγουστίνο, οπαδό της πλατωνικής φιλοσοφίας, που στο βιβλίο του με τίτλο Η Πολιτεία του Θεού, εκφράζει τη δυσαρέσκειά του σχετικά με τη σύγκριση της πανούκλας και του θεάτρου που έχει τη δυνατότητα να μεταμορφώνει τη σκέψη ολόκληρου του πληθυσμού. Τονίζει ότι για να εξαφανίσουν την πανούκλα, οι θεοί, απαιτούν τη διεξαγωγή των θεατρικών αγώνων που είναι αφιερωμένοι σε αυτούς. Μάλιστα, δε διστάζει να μιλήσει ειρωνικά για τον Πάπα, ο οποίος κηρύττοντας ότι το θέατρο είναι πηγή αμαρτιών και δε μολύνει μόνο το σώμα –όπως η πανούκλα- αλλά και τα ήθη και την ψυχή του ανθρώπου, το κατέλυσε και κατηγόρησε όσους παρακολουθούν παραστάσεις. Ο Άγιος Αυγουστίνος, προτρέπει τους αναγνώστες του να σκεφτούν και να επιλέξουν αυτό που αξίζει στον πολιτισμό τους.

Ο Αρτώ, ξεκαθαρίζει ότι το «θεατρικό αγώνισμα» είναι ένα μεταδοτικό παραλήρημα. Όμως, δεν είναι η μεταδοτικότητά του που το καθιστά όμοιο με την πανούκλα. Είναι η ιδιότητά του να αποκαλύπτει, όπως και η ασθένεια, τη βαθιά σκληρότητα και τις διεστραμμένες δυνατότητες του ανθρώπινου νου. Αποτελεί θρίαμβο των σκοτεινών δυνάμεων. Στο θέατρο, όπως και στην πανούκλα, το ακάθαρτο, γίνεται, ξαφνικά, κανονικό. Και τα δύο, έχουν την ικανότητα να «εκκαθαρίζουν» συλλογικά αποστήματα[9]. Η πανούκλα, με τα αόρατα σημάδια της, ωθεί το σώμα προς την καταστροφή του ενώ το θέατρο, ωθεί τον νου προς τις εσωτερικές συγκρούσεις του. Αποτελούν και τα δύο, έναν παροξυσμό κρίσης, λύση της οποίας είναι η θεραπεία ή ο θάνατος. Το θέατρο είναι ασθένεια, γιατί συμβάλλει στην εξισορρόπηση που δεν μπορεί να επέλθει χωρίς καταστροφή. Τελειώνει, λέγοντας, πως, η θεατρική πράξη, σαν την πανώλη, είναι ευεργετική, υποχρεώνοντας τους ανθρώπους να δουν τον εαυτό τους όπως ακριβώς είναι, «ξεσκεπάζει το ψέμα και τον ταρτουφισμό».[10]

Δύο αιώνες αργότερα, το 1918-1919, ξέσπασε η Ισπανική Γρίπη, μετά τη λήξη του Ά Παγκοσμίου Πολέμου. Ξεκίνησε από την Ασία αλλά ονομάστηκε ισπανική διότι οι πρώτες αναφορές σε κρούσματα ασθενών δημοσιεύθηκαν από τις ισπανικές εφημερίδες. Εκδηλώθηκε μεταξύ των Αγγλικών στρατευμάτων που στάθμευαν στη Γαλλία και χτυπούσε ανθρώπους νεαρής ηλικίας. Δεν υπάρχουν ακριβή στοιχεία για τα θύματα αλλά οι εκτιμήσεις ξεκινούν από τα 25.000.000 και φτάνουν έως τα 50.000.000.[11] Το 1918 στο Λος Άντζελες, στις 11 Οκτωβρίου, ο δήμαρχος της πόλης έκλεισε τα σχολεία, τα θέατρα και τους κινηματογράφους κι απαγόρευσε το γύρισμα κινηματογραφικών σκηνών που περιλαμβάνουν πολλούς κομπάρσους. Στις 14 Οκτωβρίου, ο αριθμός των νεκρών ήταν μικρός, και αυτό έκανε τους αιθουσάρχες να αισιοδοξούν πως τα θέατρα και οι κινηματογράφοι τους θα ξανά άνοιγαν σύντομα. Πολλοί από τους ηθοποιούς του Χόλυγουντ, δεν έπαιρναν την κατάσταση σοβαρά και μάλιστα, σε ορισμένες περιπτώσεις, αρνούνταν να φορέσουν μάσκες όταν έρχονταν σε επαφή με το κοινό τους που ήθελε να τους αγγίξει ή ακόμα και όταν επισκέπτονταν νοσοκομεία με θύματα του ιού. Καθώς η επιδημία εξαπλωνόταν, οι κινηματογράφοι και τα θέατρα θα έμεναν κλειστά για τουλάχιστον δύο μήνες και όταν άνοιγαν ξανά, οι μάσκες θα ήταν απαραίτητες για τους θεατές. Στο περιοδικό Variety τίθονταν ερωτήματα σχετικά με το αν οι θεατές θα επέστρεφαν στις αίθουσες ή αν αυτή η συνήθειά τους θα έπαυε μια για πάντα. Η απάντηση ήταν ότι, απλώς, χρειάζεται χρόνος. Λιγότερο από δυο χρόνια αργότερα, το περιοδικό Motion Picture, σχολίασε τα ολοένα και αυξανόμενα έσοδα, λέγοντας πως, «το κοινό μοιάζει να έχει ξεχάσει εντελώς πως κάποτε υπήρξε μια επιδημία γρίπης».[12]

Στις 22 Μαΐου 1919 αποφασίστηκε το κλείσιμο των σχολείων και των θεάτρων στην πολιτεία Κουίνσλαντ της Αμερικής. Στις 31 του ίδιου μήνα, ο Υπουργός Δημόσιας Υγείας ανακοίνωσε το κλείσιμο όλων των χώρων που συνωστίζονται άνθρωποι, μαζί και των θεάτρων. Τότε, με αφορμή την εξάπλωση της νόσου, ανακοινώθηκε από τον Λευκό Οίκο, ότι, στο εξής, οι πόλεις με τη μεγαλύτερη πιθανότητα εξάπλωσης ενός ιού, με την εμφάνιση αυτού και τα πρώτα σημάδια εξάπλωσης, θα κλείνουν τα θέατρά τους.[13]

Η ισπανική γρίπη έφτασε και στην Ελλάδα. Έκλεισαν σχολεία, κινηματογράφοι, θέατρα, ακόμη και καφενεία και εφαρμόστηκαν ειδικά μέτρα καθαριότητας και δημόσιας υγιεινής.[14] Προβληματισμό προκάλεσε η πτώση της κοινωνικής ένταξης, ο φόβος για την ασθένεια από την οποία υπήρχε περίπτωση θανάτου μέσα σε τρείς ημέρες και οι πολλές αυτοκτονίες εξαιτίας των αφόρητων πόνων, της απώλειας ενός αγαπημένου προσώπου[15] και, φυσικά, δεν πρέπει να παραληφθεί η απόβαση του ελληνικού στρατού στη Σμύρνη και η Μικρασιατική καταστροφή που είχε αρχίσει ήδη, ως πηγές άγχους, δυστυχίας και νεκρών.

Η Αγγλία, για άλλη μία φορά, δεν έμεινε αλώβητη και, όπως κατά τη διάρκεια του Μεγάλου Πολέμου, έτσι και κατά τη διάρκεια της ισπανικής γρίπης, ζητήθηκε από την Ινδία, η αποστολή, στην αποικιοκρατική δύναμη, ένοπλων φρουρών για να διασφαλίσουν την παύση όλων των θεατρικών δραστηριοτήτων ώστε να μειωθεί η εξάπλωση του ιού.

Σε ένα άλλο σημείο του κόσμου, άργησαν να ληφθούν μέτρα προστασίας. Όταν η λειτουργία του Θεάτρου της Εγγύς Ανατολής σταμάτησε, στις 30 Οκτωβρίου με την ανακωχή του πολέμου, η ισπανική γρίπη είχε καταλάβει ολόκληρη τη Συρία μέχρι το Αλέππο.

Ακόμα και η Νέα Ζηλανδία χτυπήθηκε από την πανδημία της γρίπης με 8.5000 θανάτους. Οι χώροι δημόσιων συγκεντρώσεων όπως σχολεία, ξενοδοχεία, εργοστάσια και θέατρα έκλεισαν και πάλι, με σκοπό να διακοπεί η εξάπλωση της γρίπης.[16]

Πριν κλείσουμε, αξίζει να σταθούμε στην προσφορά αυτών των εποχών στη μετέπειτα θεατρική δραστηριότητα.

Η περιβόητη στολή του γιατρού της Πανώλης, φτιαγμένη από μουσαμά και η ραμφοειδής μάσκα του -που ήταν λευκή, μέσα στο «ράμφος» περιείχε αντιβιοτικά και ειδικά γυαλιά στις οπές για τα μάτια χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά στην πανδημία του 14ου αιώνα. Επηρέασε τους θιάσους της Commedia dell’ arte ενώ χρησιμοποιείται ακόμα και σήμερα –σε μαύρο χρώμα συνήθως, με αφορμή την ονομασία της ασθένειας ως «Μαύρος Θάνατος»- στο καρναβάλι της Βενετίας. Πωλείται, μάλιστα, σε διάφορα μεγέθη και σχέδια ως αναμνηστική.

Το 1947 δημοσιεύεται η Πανούκλα του Αλμπέρ Καμύ, όπου παρουσιάζει τα γεγονότα σε μία πόλη της Αλγερίας, το Ορόν και πώς η ζωή αλλάζει όταν αρχίζουν οι κάτοικοι να βρίσκουν νεκρούς αρουραίους οι οποίοι μεταδίδουν μια ασθένεια που «έχει εκλείψει εδώ και πολλά χρόνια από όλες τις μεγάλες πόλεις». Μάλιστα, και εδώ περιγράφονται λεπτομερώς τα σημάδια της πανούκλας η οποία, όπως και ιστορικά, δεν κατονομάζεται παρά μόνο μετά από αρκετές περιπτώσεις θανάτων.

Όσον αφορά στη σύγχρονη δραματουργία, το 1970, ο Ευγένιος Ιονέσκο, γράφει το περίφημο Παιχνίδι της Σφαγής, όπου παραθέτει πολλαπλές σκηνές με ανεξήγητους και ξαφνικούς θανάτους και τους νεκρούς να εμφανίζουν κάποια ή και όλα από τα συμπτώματα της πανώλης. Επηρεασμένος από την εναλλακτική ονομασία της ασθένειας, τοποθετεί ως βωβό πρόσωπο, έναν ξυλοπόδαρο μαυροφορεμένο καλόγερο που λίγο πριν πεθάνει κάποιος από τους ήρωες, διασχίζει ή στέκεται στη σκηνή.

Ενώ το φάντασμα της πανούκλας του 17ου αιώνα, περιβάλει και το έργο Άγγελοι στην Αμερική, του Τόνυ Κούσνερ, γραμμένο το 1992, όπου οι πρόγονοι του, θετικού στον ιό HIV, πρωταγωνιστή, τον επισκέπτονται για να τον προετοιμάσουν τί μέλει γενέσθαι, θυμίζοντάς του όσα έζησαν οι ίδιοι σε προηγούμενες εποχές επιδημιών. Ο Κούσνερ, άλλωστε, δήλωσε: «το θέατρο ευθύνεται για την πανδημία» οπότε «το θέατρο μπορεί και να τη σταματήσει.»

Αργότερα, η Ναόμι Ουάλλας, το 1997, έγραψε το Οne Flea Spare, που αποτελεί μια πικρή διαπίστωση του πώς οι ταξικές διαφορές «σκάνε» όπως τα «σημάδια του Θεού», τα σημάδια, δηλαδή, της βουβωνικής πανώλης (αφού αυτή θεωρούνταν ως τιμωρία του Θεού για τις αμαρτίες των ανθρώπων), όταν, άγνωστοι μεταξύ τους, έμπαιναν σε καραντίνα μαζί, τον 17ο αι. στο Λονδίνο.[17]
Τέλος, μπορούμε να αναφέρουμε και κάποιες ταινίες που, ως κοινό παρονομαστή, έχουν τη Βενετία. Το Vampire in Venice, του σκηνοθέτη Augusto Cammito, που κυκλοφόρησε το 1988, είναι η ιστορία του Nosferatu, που επιστρέφει, μετά την πανώλη του 18ου αιώνα, προκειμένου να βρει τον έρωτα. Δέκα χρόνια μετά, η Επικίνδυνη Ομορφιά, του Μάρσαλ Χέρσκοβιτς, περιγράφει την κρίση ηθών και την εξαθλίωση την εποχή που η πόλη μαστίζεται από την πανώλη.[18]

Ο κορονοϊός Covid-19, έθεσε και αυτός, με τη σειρά του, σε αναστολή τους χώρους συγκεντρώσεων μεγάλου αριθμού ατόμων. Σχολεία, Πανεπιστήμια, Κινηματογράφους και φυσικά, τα Θέατρα. Η τεχνολογία, όμως, έχει προχωρήσει και με το «κλικάρισμα» στον αντίστοιχο σύνδεσμο, έχουμε τη δυνατότητα να παρακολουθήσουμε οποιαδήποτε παράσταση, καινούρια ή παλιά, θέλουμε, ακόμα και σε θέατρα που δε σκεφτήκαμε ότι θα επισκεφθούμε σύντομα. Σημειωτέων, ότι αυτές οι μαγνητοσκοπημένες παραστάσεις, μικρή σχέση έχουν με τις «ζωντανές»… Οι συνέπειες αυτών των πρακτικών, θα φανούν μετά την άρση του εγκλεισμού, ελπίζουμε, βέβαια, ότι και πάλι, οι «πιστοί» θεατές, δε θα πάψουν να συρρέουν στις αίθουσες.

Κλείνοντας, ένα θέμα που απασχολεί τους εργαζόμενους στο χώρο του θεάματος, ίσως και κάποιους από τους αναγνώστες του άρθρου αυτού, είναι και το ζήτημα της οικονομικής αποζημίωσής τους, εφόσον δεν έχουν τη δυνατότητα να εργαστούν αυτόν τον καιρό. Κατά τη διάρκεια της ισπανικής γρίπης, στην Αμερική, για τους εργαζόμενους στην Ένωση Ανθρώπων του Θεάματος «Acting Premiere» (θέατρο, τσίρκο, ορχήστρες) ο Τεντ Θίοντορ, σε συνεργασία με την κυβέρνηση, προκειμένου να βοηθήσει αυτούς που με την παύση των θεαμάτων, δεν είχαν δουλειά, αποφάσισε ελαφρύνσεις στα ενοίκιά τους και την παροχή κουπονιών για την αγορά τροφίμων. Δύο μήνες αργότερα, αιτήθηκε στην Γραμματεία Νοικοκυριών, για οικονομικό βοήθημα στους ανθρώπους της Ένωσης. Όπως και σε άλλες περιπτώσεις, έτσι και εδώ, το αίτημα ικανοποιήθηκε. Οι Αρχές στο Σίδνεϋ και στη Μελβούρνη έκαναν ειδική δωρεά στους επαγγελματίες του θεάματος.[19]

Μήπως, λοιπόν, θα έπρεπε, όπως ήδη έχουν ξεκινήσει από τις 8 Απριλίου οι μουσικοί, οι ίδιοι οι εργαζόμενοι στο θέατρο, αυτοβούλως και συλλογικά, να αιτηθούν κάποιο οικονομικό βοήθημα;


[1]Γ. Μπαμπινιώτης, Λεξικό για το Σχολείο και το Γραφείο, 2ος τόμος, Γ-Ι, Ελεύθερος Τύπος, Κέντρο Λεξικολογίας, σ. 360.

[2]Γ. Μπαμπινιώτης, Λεξικό για το Σχολείο και το Γραφείο 4ος τόμος, Ν-Π, Ελεύθερος Τύπος, Κέντρο Λεξικολογίας, σ. 753.

[3]https://www.theguardian.com/books/2015/sep/24/shakespeares-great-escape-plague-1606–james-shapiro

[4]https://www.theguardian.com/books/2015/sep/24/shakespeares-great-escape-plague-1606–james-shapiro

[5]https://sputniknews.gr/tehni/202003236804404-o-saixpir-egrapse-ton-vasilia-lir-se-karantina-logo-tis-panouklas-alitheia-i-mythos/

[6]Gary P. Goldstein, “Did Queen Elizabeth use the Theatre for social and political Propaganda?”, The Oxforndian, Vol. VII, 2004, pg. 161, 164.

[7]https://www.theguardian.com/books/2015/sep/24/shakespeares-great-escape-plague-1606–james-shapiro

[8]Margaret-Jane Healy, “Fictions of Disease, representations of bodily disorder in early modern writings”, University College, London, 1995.

[9]Ως απόστημα ορίζεται η συσσώρευση πυώδους υγρού σε νεοσχηματισμένη κοιλότητα του σώματος. Μεταφορικά, περιγράφει μία παθολογική κοινωνική κατάσταση.: Γ. Μπαμπινιώτης, Λεξικό για το Σχολείο και το Γραφείο, 1ος τόμος, Α-Β, Ελεύθερος Τύπος, Κέντρο Λεξικολογίας, σ. 127.

[10]Αντονέν Αρτώ, το Θέατρο και το Είδωλό του, Δωδώνη, 1992, Αθήνα.

[11]https://www.ethnos.gr/istoria/96408_oi-pandimies-poy-therisan-tin-anthropotita-loimos-panoli-kai-ispaniki-gripi

[12]https://flix.gr/news/hollywood-during-the-spanish-flu-of-1918.html

[13]National strategy for pandemic Influenza, Implementation plan, Homeland Security Council, 2006.

[14]https://www.polismagazino.gr/%CE%BF%CE%B9-%CF%87%CE%B5%CE%B9%CF%81%CF%8C%CF%84%CE%B5%CF%81%CE%B5%CF%82-%CF%80%CE%B1%CE%BD%CE%B4%CE%B7%CE%BC%CE%AF%CE%B5%CF%82-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%B1%CE%BD%CE%B8%CF%81%CF%89%CF%80%CF%8C%CF%84/

[15]Svenn-Erik Mamelund, “Effects of the Spanish Influenza Pandemic of 1918-19 on Later Life Mortality of Norwegian Cohorts Born About 1900” στο Memorandum 29/2003, Department of Economics University of Oslo.

[16]Ab. Al Haidari, Ab. Al Hazmi, Hassan Al Marzouq, M. Armstrong, At. Colman, N. Fancourt, K. McSweeny, Mah. Naidoo, P. Nelson, Mel. Parnell, D. Rangihuna-Winekerei, Yas. Selvarajah, S. Stantiall, Death by Numbers, New Zeeland mortality rates in the 1918 influenza pandemic,

 Wellington School of Medicine & Health Sciences, Otago University, 2006.

[17]https://www.theatlantic.com/culture/archive/2020/03/broadway-shutdown-could-be-good-theater-coronavirus/607993/

[18]Άννα Πούπου, Μνήμες και βλέμματα: αναπαραστάσεις του βενετικού παρελθόντος στον κινηματογράφο.

[19]Hodgson Patrick-George, “Flu, society and the state: the political, social and economic implications of the 1919-1920 influenza pandemic in Queensland” PhD thesis, James Cook University, 2017.

Συντάκτρια:Ανδριάνα-Άννα Τσιότσιου

Ονομάζομαι Ανδριάνα-Άννα Τσιότσιου.

Είμαι 25 ετών και είμαι τελειόφοιτη του Τμήματος Θεάτρου του Α.Π.Θ. με ειδίκευση στη Δραματολογία.

Μου αρέσει το θέατρο και η μουσική και από μικρή ηλικία παίζω βιολοντσέλο.

Έχω παρακολουθήσει σεμινάρια σχετικά και με την εκπαίδευση του θεάτρου