TOP

ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΠΟΛΥΣΤΗΡΙΑΔΟΥ: “ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΧΡΟΝΟΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΕΣ ΓΙΑ ΝΑ ΑΛΛΑΞΕΙ Η ΝΟΟΤΡΟΠΙΑ ΜΑΣ ΠΟΥ ΜΑΣ ΘΕΛΕΙ ΦΟΒΙΚΟΥΣ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΕ ΚΑΘΕΤΙ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟ”

Συνέντευξη:Ευθύμιος Ιωαννίδης

Η Κατερίνα Πολυστηριάδου είναι απόφοιτος του τμήματος Κοινωνικής Πολιτικής του Παντείου Πανεπιστημίου με μεταπτυχιακές σπουδές στην Εκπαίδευση (Ειδική Αγωγή και Συμπεριληπτική Εκπαίδευση) και στην Συνεχιζόμενη Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση. Είναι γνώστης της γραφής Braille και έχει παρακολουθήσει πληθώρα σεμιναρίων για διάφορους τομείς της εκπαίδευσης. Εργάζεται ως κοινωνιολόγος ειδικής αγωγής στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση από το 2011 έως σήμερα. Θέλοντας να τιμήσουμε την παγκόσμια ημέρα ατόμων με αναπηρία συνομιλήσαμε μαζί της και σας παραθέτουμε τη συνομιλία μας!

Κατερίνα είσαι εν ενεργεία εκπαιδευτικός της ειδικής αγωγής από το 2011. Θα ήθελες να μοιραστείς τις εμπειρίες που έχεις αποκομίσει  από την ενασχόλησή σου με την ειδική εκπαίδευση;

  Εργάζομαι ως εκπαιδευτικός ειδικής αγωγής στα Ειδικά Εργαστήρια Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης (Ε.Ε.Ε.ΕΚ.) τα οποία υπάγονται στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Σε αυτά τα σχολεία φοιτούν μαθητές οι οποίοι έχουν ολοκληρώσει την πρωτοβάθμια εκπαίδευσή τους και η διάρκεια φοίτησής τους στο σχολείο μας μπορεί να διαρκέσει από 5 έως 8 χρόνια. Οι μαθητές μας εκτός από τα μαθήματα της γλώσσας, των μαθηματικών, της φυσικής αγωγής και της κοινωνικής επαγγελματικής αγωγής φοιτούν και σε εργαστήρια, όπως η κεραμική, η αυτόνομη διαβίωση, η υφαντική, η ζαχαροπλαστική, μαγειρική κ.α..

  Τα αναφέρω τα παραπάνω για να περιγράψω λίγο το πλαίσιο που εργάζομαι. Οι εμπειρίες που αποκόμισα και συνεχίζω να ζω είναι πολλές και νομίζω πως θα συνεχίσουν να είναι γιατί ο χώρος της ειδικής αγωγής είναι ποικιλόμορφος και κάθε μέρα είναι πολύ διαφορετική από την προηγούμενη και από την επόμενη. Παράδειγμα πριν από λίγες μέρες στο σχολείο όπου εργάζομαι χαρήκαμε που ένας μαθητής μπόρεσε για πρώτη φορά να αυτοεξυπηρετηθεί στην κουζίνα. Εμείς βλέπετε χαιρόμαστε με πολύ απλά και δεδομένα για άλλους πράγματα. Ανάμεσα σε όσα έχω ζήσει δεν μπορώ να ξεχωρίσω κάποιο. Όμως κατανοώ πια πως η ενασχόλησή μου με αυτό τον τύπο εκπαίδευσης με άλλαξε ως άνθρωπο ως προς τον τρόπο που βλέπω τα πράγματα και τις απαιτήσεις που έχω. Ξέρετε είναι μεγάλη χαρά σε ένα σχολείο να βλέπεις την εξέλιξη ενός μαθητή που τον πρώτο καιρό που ήρθε σε αυτό δε μιλούσε σε κανέναν και δεν ανταποκρινόταν στα ερεθίσματα, ξαφνικά να δείχνει ενδιαφέρον σε όσα συμβαίνουν γύρω του και να χαμογελάει.

Τα παιδιά με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες (αναπηρίες, διάχυτες αναπτυξιακές διαταραχές) χρειάζονται έναν εναλλακτικό τρόπο προσέγγισης και διδασκαλίας. Πώς το πετυχαίνει αυτό ο ειδικός εκπαιδευτικός;

  Η εκπαίδευση οφείλει να ρίξει τα εμπόδια που μπορεί να βρίσκουν οι μαθητές με διάφορες δυσκολίες και να γίνει προσιτή στα παιδιά. Δεν είναι ευθύνη του μαθητή να προσαρμοστεί σε αυτή, αλλά είναι υποχρεωμένο το εκπαιδευτικό σύστημα αρχικά και κατ’ επέκταση οι εκπαιδευτικοί να κάνουν ό,τι μπορούν ώστε το σχολείο να ανταποκρίνεται στις ανάγκες των μαθητών. Για τον λόγο αυτό οι εκπαιδευτικοί ιδιαίτερα της ειδικής αγωγής χρησιμοποιούμε υλικό που ανταποκρίνεται στις δεξιότητες των μαθητών, δημιουργούμε ασφαλές περιβάλλον μέσα στην τάξη που θα τους βοηθήσει να αναπτυχθούν μαθησιακά, προσαρμόζουμε την διδακτέα ύλη κατάλληλα για να μπορέσουν οι μαθητές να την διδαχθούν, χρησιμοποιούμε διάφορα οπτικοακουστικά μέσα για να τους βοηθήσουμε και γενικά χειριζόμαστε την μαθησιακή διαδικασία εξατομικευμένα ανταποκρινόμενοι στις ξεχωριστές ανάγκες και ικανότητες του κάθε μαθητή. Όπως στην τυπική εκπαίδευση έτσι και στην ειδική κάθε μαθητής είναι διαφορετικός και χρειάζεται ο εκπαιδευτικός να βρει τον καλύτερο τρόπο ή μέθοδο για να τον βοηθήσει μαθησιακά.

Επιτελείτε λειτούργημα όλοι εσείς οι εργαζόμενοι στην ειδική αγωγή. Σε λύγισε ποτέ αυτή η καθημερινότητα; Σκέφτηκες  ποτέ να τα παρατήσεις  ή να πας στη γενική εκπαίδευση;

  Λειτούργημα θεωρώ γενικότερα τη διδασκαλία σε όποιο τύπο ή βαθμίδα εκπαίδευσης και αν αναφερόμαστε. Θα έλεγα ψέματα αν αρνιόμουν πως δεν το σκέφτηκα κάποιες στιγμές. Υπάρχει και στην εκπαίδευση όπως σε όλες τις δουλειές το εργασιακό burn out. Ύστερα από μέρες ιδιαίτερα δύσκολες και επικίνδυνες φθάνεις πολλές φορές σε σημείο να σκέφτεσαι να αλλάξεις σχολείο. Δε θα ήθελα να αναφερθώ σε συγκεκριμένα περιστατικά όμως όπως γνωρίζουν όσοι εμπλέκονται με την ειδική αγωγή, υπάρχουν πολύ δύσκολες μέρες και κάποιες φορές είναι τόσες που νιώθεις πως χρειάζεσαι μία αλλαγή. Γεγονός όμως είναι πως όσοι έχουμε δουλέψει επί σειρά ετών σε σχολεία ειδικής αγωγής δε θέλουμε να φύγουμε γιατί γνωρίζουμε πως τα συναισθήματα που αποκομίζουμε καθημερινά από τη σχέση μας με τους μαθητές και το ξεχωριστό δέσιμο με τους συναδέλφους που υπάρχει είναι πολύ δύσκολο να το συναντήσει κανείς στη γενική αγωγή. Η συναδελφικότητα υπάρχει σε τόσο μεγάλο βαθμό που δε λειτουργούμε ως μονάδες αλλά σαν ομάδα προκειμένου να κάνουμε το σχολείο ένα χώρο όχι μόνο μάθησης αλλά ένα μέρος χαράς για τους μαθητές.

Το κράτος ακόμη και σήμερα επιλέγει σε πολλές περιπτώσεις να καθιστά αόρατους τους ανθρώπους με αναπηρία. Ποιες πιστεύεις ότι είναι οι τρεις απαραίτητες κινήσεις της πολιτείας για να αλλάξει η αντίληψη γύρω από την αναπηρία στην Ελλάδα;

Τα πράγματα στην Ελλάδα ιδιαίτερα την τελευταία δεκαετία έχουν αλλάξει προς το καλύτερο σ’ αυτό το κομμάτι και αυτό οφείλουμε να το αναγνωρίσουμε. Πάλι όμως πρέπει να γίνουν πολλά για να φτάσουμε σε ένα επίπεδο όμοιο με αυτό άλλων ευρωπαϊκών κρατών. Η πολιτεία πρέπει να συμπεριλαμβάνει σε όλες τις εκφάνσεις του δημοσίου βίου τους ανθρώπους με αναπηρία και να μη μένει μόνο στα επιδόματα. Πρέπει να δίνει κίνητρα στις επιχειρήσεις να προσλαμβάνουν ανθρώπους με αναπηρία, να δημιουργεί υποδομές και ένα ευρύτερο υποστηρικτικό σύστημα που να κάνει εύκολη την πρόσβαση όλων των ανθρώπων με αναπηρία σε όλες τις καθημερινές δραστηριότητες. Γενικότερα ο ρόλος της πολιτείας είναι να ρίξει όσες διαχωριστικές γραμμές υπάρχουν λόγω παλαιότερων αντιλήψεων και να δημιουργήσει ίσες ευκαιρίες προς όλους. Τέλος για να αλλάξει η αντίληψη δεν είναι κάτι που γίνεται ξαφνικά από τη μια μέρα στην άλλη χρειάζεται χρόνος και προσπάθειες για να αλλάξει η νοοτροπία μας που μας θέλει φοβικούς απέναντι σε κάθε τι διαφορετικό.

Από την εμπειρία σου γενικότερα, αλλά και ειδικότερα από άλλους συναδέλφους σου, σε ποιον βαθμό θα έλεγες ότι έχουν αλλάξει οι αντιλήψεις των εκπαιδευτικών, αλλά και των γονέων και των μαθητών απέναντι στους μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες ή ειδικές ανάγκες;

Σίγουρα έχουν αλλάξει τόσο των εκπαιδευτικών γενικής αγωγής όσο και των γονιών συμμαθητών παιδιών που αντιμετωπίζουν διάφορες μαθησιακές δυσκολίες. Πλέον τα παιδιά δεν είναι εξαιρέσεις σε ένα μαθησιακό περιβάλλον, απλά έχουν γίνει οι μαθητές που κάποιες ώρες θα πάνε και στο τμήμα της ένταξης ή θα έχουν δίπλα τους τον/την δικό/ή τους δασκάλα (παράλληλη στήριξη). Τουλάχιστον αυτό συμβαίνει στα μεγάλα αστικά κέντρα όπου ο αριθμός των μαθητών των σχολείων είναι μεγαλύτερος και όπως είναι φυσικό συναντώνται συχνότερα μαθητές με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες. Αυτό που εύκολα παρατηρεί κανείς είναι πως τα παιδιά ειδικά σε μικρότερες ηλικίες δε βλέπουν τον μαθητή τους διαφορετικά επειδή έχει παράλληλη στήριξη ή πηγαίνει στο τμήμα της ένταξης, το θεωρούν κομμάτι της σχολικής καθημερινότητας. Οι γονείς είμαστε αυτοί που θα τους δημιουργήσουμε δεύτερες σκέψεις και αυτό είναι άμεσα συνδεδεμένο με την νοοτροπία μας και τον τρόπο που έχουμε οι ίδιοι μεγαλώσει. Οι γονείς ευτυχώς όχι όλοι, είναι αυτοί που μέσα από τα σχόλια που μπορεί να κάνουν θα αλλάξουν την οπτική των παιδιών τους απέναντι στους συμμαθητές τους. Ευτυχώς αυτό σιγά σιγά αλλάζει.

Αυτήν την περίοδο βρίσκεσαι στην Κέρκυρα και συγκεκριμένα στο ειδικό επαγγελματικό σχολείο της περιοχής. Πόσο εύκολο είναι για ένα ειδικό σχολείο της περιφέρειας και συγκεκριμένα της νησιωτικής Ελλάδας να παρέχει στους μαθητές του τις εκπαιδευτικές ευκαιρίες που χρειάζονται;

Σίγουρα από πλευράς υποδομών τα πράγματα είναι δυσκολότερα. Το καλό με τα σχολεία της περιφέρειας είναι πως η κοινότητα τα γνωρίζει καλύτερα και στέκεται πιο εύκολα κοντά στις ανάγκες τους. Βέβαια δεν είναι εύκολο να υλοποιηθούν προγράμματα όπως η υδροθεραπεία καθώς δεν υπάρχουν οι εγκαταστάσεις, αν και στην Ελλάδα σε πολύ λίγα ειδικά σχολεία τις συναντά κανείς. Εξαιτίας της γεωγραφικής απομάκρυνσής μας γίνονται περισσότερες προσπάθειες για να έρθουμε πιο κοντά με άλλους μαθητές άλλων περιοχών ή να κάνουμε ευρύτερα γνωστές τις προσπάθειές μας. Για παράδειγμα το Ε.Ε.Ε.ΕΚ. Κέρκυρας φέτος κάνει πολλές προσπάθειες εξωστρέφειας όπως είναι το πρόγραμμα διαδικτυακής συνεργασίας eTwinning  που διοργανώνουν τα Ε.Ε.Ε.ΕΚ. Λήμνου και Νάουσας και στο οποίο θα συνεργαστούμε σχολεία από την Ήπειρο, τη Θεσσαλία, τη Μακεδονία και την Κρήτη. Ακόμα φέτος εκδώσαμε τη σχολική μας εφημερίδα με την οποία προσδοκούμε να κάνουμε γνωστές τις δράσεις μας και να δώσουμε την χαρά στους μαθητές μας να γνωστοποιήσουν τη δουλειά τους.

Ο τόμεας της ειδικής αγωγής παρουσιάζει αυξημένη ζήτηση στον χώρο της εκπαίδευσης. Τι συμβουλές θα έδινες σε έναν νέο που σκέφτεται να ασχοληθεί με την ειδική εκπαίδευση;

Είναι αλήθεια πως υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον νέων εκπαιδευτικών να ασχοληθούν με την ειδική αγωγή. Βέβαια σε αυτό έπαιξε σημαντικό ρόλο και ο μεγάλος αριθμός προσλήψεων αναπληρωτών τα τελευταία χρόνια και είναι λογικό οι απόφοιτοι εκπαιδευτικών σχολών να στρέφονται στην ειδική αγωγή για να βιοποριστούν. Αυτό που θα συμβούλευα κάθε νεοεισερχόμενο στον χώρο είναι να κάνει πρώτα εθελοντική εργασία σε διάφορους φορείς ή έστω να τους επισκεφθεί πολλές φορές, προτού αποφασίσει πως η ειδική αγωγή είναι κάτι που πραγματικά θέλει να ασχοληθεί. Να μην αρχίζουν δηλαδή ένα μεταπτυχιακό πρόγραμμα χωρίς να έχουν καμία επαφή με το τι είναι ειδική εκπαίδευση. Χρειάζεται εκτός από αγάπη για τους μαθητές, υπομονή και ευελιξία. Είναι κρίμα να περνάς τη ζωή σου ασχολούμενος με κάτι που δε σ’ ευχαριστεί πόσω μάλλον όταν έχεις επενδύσει χρόνο σε διάβασμα και κόπο. Είναι κρίμα και για τους μαθητές να μην έχουν εκπαιδευτικούς που είναι δοσμένοι σε αυτό που κάνουν.

Ολοκληρώνοντας τη συνέντευξη τι θα έλεγες ότι έχεις διδαχτεί από τη συνολική εμπειρία σου σε μονάδες της ειδικής εκπαίδευσης;

Νομίζω πως απέκτησα άλλη οπτική της ζωής. Πλέον πράγματα που φαινόταν δύσκολα ή δυσάρεστα τα αντιμετωπίζω ως κάτι που δε χρειάζεται να μας στεναχωρεί και να μας καταβάλλει. Όταν βλέπεις τον καθημερινό αγώνα των μαθητών σου και των οικογενειών τους παίρνεις μαθήματα ζωής. Θεωρείς πλέον πως αυτά για τα οποία οι περισσότεροι παραπονιόμαστε είναι μικρά και αστεία. Παρατηρώ στους συναδέλφους μια παρόμοια αντιμετώπιση ζωής και αυτό είναι το δίδαγμα και το δώρο της ειδικής εκπαίδευσης τελικά σε όλους μας εκπαιδευτικούς και μαθητές «πως δεν πρέπει να τα παρατάμε».

Ευχαριστώ πολύ την Κατερίνα Πολυστηριάδου για την πολύ ενδιαφέρουσα συνομιλία μας και της εύχομαι απο καρδιάς καλή συνέχεια στο κοινωνικό έργο που επιτελεί.

Συνέντευξη:Ευθύμιος Ιωαννίδης

Xαίρετε, είμαι ο Ευθύμιος, είμαι φιλόλογος και συντάκτης της πολιτιστικής ιστοσελίδας Thess culture.gr. Aγαπώ πολύ τη μουσική, τις τέχνες, την ανάγνωση και το θέατρο, ενώ συνεντεύξεις μου και κριτικές μου έχουν δημοσιευτεί κατά καιρούς στον ηλεκτρονικό τύπο. Διαχειρίζομαι παράλληλα τις σελίδες «Ορθογραφία και ορθοέπεια», «Βιβλιοφιλία και βιβλιολογία» και υπήρξα επί πολλά έτη ενεργό μέλος και συντονιστής στις λέσχες ανάγνωσης των βιβλιοθηκών του Δήμου Κορδελιού- Ευόσμου.