ΠΕΝΥ ΦΥΛΑΚΤΑΚΗ : “Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΗ ΕΙΝΑΙ ΝΑ ΘΥΜΙΖΕΙ ΑΥΤΑ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΠΕΡΑΣΕΙ ΚΑΙ ΝΑ ΠΡΟΦΗΤΕΥΕΙ ΑΥΤΑ ΠΟΥ ΕΡΧΟΝΤΑΙ”

Συνέντευξη:Ευθύμιος Ιωαννίδης

Η εγνωσμένου κύρους και καταξιωμένη συγγραφέας και μεταφράστρια Πένυ Φυλακτάκη, άφησε για λίγο τη συγγραφή, τις μεταφράσεις και τη διδασκαλία των μαθημάτων θεατρικής γραφής που επιμελείται και απάντησε στις ερωτήσεις που τις έθεσε ο Ευθύμιος Ιωαννίδης του ThessCulture.gr  με σκοπό να τη γνωρίσουμε καλύτερα…

Πένυ μόλο που σπούδασες αγγλική φιλολογία, σε έχει κερδίσει ανυπερθέτως το θέατρο. Ποιο ήταν αλήθεια το έναυσμα να ασχοληθείς με τον μαγικό κόσμο της θεατρικής γραφής;

Το υπόβαθρο κάθε ανθρώπου μπορεί να είναι ο τελικός του προορισμός μπορεί όμως απλά να είναι και το εφαλτήριο για την πορεία που έχει να διανύσει. Η αγγλική φιλολογία Θεσσαλονίκης ήταν για μένα ένας μαγικός χώρος σπουδών γιατί είχε πληθώρα μαθημάτων για λογοτεχνία και θέατρο, οπότε άνοιξε πολύ ομαλά ο δρόμος. Στις δικές μου αποφάσεις ζωής δεν έχω συνήθως έναυσμα να πω «αυτό θα κάνω, τελείωσε». Ασχολούμαι με κάτι που αγαπώ και έρχονται σημάδια αν πρέπει να το συνεχίσω ή όχι. Σε αυτήν την περίπτωση, το σημάδι ήταν το Κρατικό Βραβείο Θεατρικού Έργου του ΥΠΠΟ για το «Πρωτάθλημα», το πρώτο έργο που έγραψα.

Στα έργα σου δίνεις με περισσή δεξιοτεχνία  μια στιβαρή γροθιά στο ψεύτικο Εγώ για να αναδυθεί σαν αρτεσιανό φρέαρ η εσωτερική αλήθεια, το φως. Η ελληνική κοινωνία με τις τόσες αναστολές και αρρυθμίες που την κατατρύχουν πόσο έτοιμη φαίνεται άραγε να επωμιστεί το βάρος της αλήθειας των πραγμάτων;

Δε νομίζω ότι τον καλλιτέχνη τον απασχολεί αν αυτό που γράφει συμβαδίζει ή όχι με την ετοιμότητα του κόσμου. Ίσα ίσα, ο ρόλος μας είναι να θυμίζουμε αυτά που πέρασαν και να προφητεύουμε αυτά που έρχονται –να λειτουργούμε σαν ένα εσωτερικό καμπανάκι αφύπνισης, και όποιος έχει τις κεραίες ανοιχτές, ακούει.

O Ρώσος συγγραφέας Αντρέι Πλατόνωφ έγραψε: «Πολύ απασχολημένος με το να φτιάχνει τον κόσμο, ο άνθρωπος ξέχασε να ξαναφτιάξει τον εαυτό του». Πιστεύεις πως η λογοτεχνία, το θέατρο και οι τέχνες στο σύνολό τους αποτελούν ισχυρά κίνητρα επαναδιάταξης των συνθετικών στοιχείων του εαυτού μας και ζείδωρης επανανοηματοδότησης;

Όχι πάντα. Αν κάποιος δεν έχει να φάει ή υφίσταται καθημερινή βία, σίγουρα μια θεατρική παράσταση δε θα είναι κίνητρο επαναδιάταξης –το βασικό του μέλημα θα είναι να σωθεί. Είναι μεγάλη κουβέντα, και για να έχει αυτήν τη δύναμη η τέχνη θα πρέπει να στηρίζεται και από άλλους κοινωνικούς παράγοντες, θεμελιώδεις για την ύπαρξη ενός ανθρώπου.

Αναρωτιέμαι πώς είσαι αλήθεια η ίδια ως θεατής; Η ιδιότητά σου ως θεατρική συγγραφέας εκτόπισε προϊόντος του χρόνου κάπως τη χαρά της εσωτερικής συγκινησιακής φόρτισης από μέσα σου, όπου θεατής, θεώμενος και θέαμα γίνονται Ένα;

Πέρασα και από αυτό το στάδιο, και το ξεπέρασα. Ως θεατής είμαι κάθε φορά στην ψυχοσύνθεση ενός καλοπροαίρετου 5χρονου που κοιτάζει με δέος την αυλαία να ανοίγει. Αν κάτι όμως που βλέπω είναι ψεύτικο ή δεν έχει ψυχή μέσα του, τότε μόνο κινητοποιείται μέσα μου ο μηχανισμός που ψάχνει να βρει γιατί δε μου αρέσει.

Πόσο δύσκολο είναι θα έλεγες από την πείρα σου για ένα θεατρικό συγγραφέα να καταφέρει να δημιουργήσει, αλλά και να επιβιώσει στη σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα; Θεωρείς ότι η πολιτεία στηρίζει τους νέους συγγραφείς; Αν όχι, θα ήθελες να κάνεις κάποιες προτάσεις τόσο για την καλύτερη προβολή του ελληνικού έργου όσο και για τη θέσπιση κινήτρων συγγραφής;

Δε μου αρέσει να γκρινιάζω. Όλοι ξέρουμε τα κακώς κείμενα, και δεν είμαι εγώ αυτή που θα προτείνει οικονομικές ή πολιτικές αναδιαρθρώσεις, ούτε θέλω να ανακυκλώνω πράγματα που λέγονται κατά καιρούς. Επιλέγεις ένα επάγγελμα γνωρίζοντας αν όχι από πριν, στην πορεία τι τίμημα θα πληρώσεις γι αυτό. Όποιος αντέξει, συνεχίζει.

Πέρα από πετυχημένη συγγραφέας έχεις διδάξει και θεατρική γραφή σε μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών, σε δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς. Στην ερώτηση αν είναι διδακτή η συγγραφική αρετή ή είναι κάτι που εναπόκειται στο βίωμα του γράφοντος, τι θα απαντούσες;

Ένας άνθρωπος που έχει μουσικό αυτί, πρέπει να μάθει παρτιτούρα. Ένας που έχει καλό χέρι, πρέπει να μάθει τεχνικές. Και ένας που έχει αθλητικό αστέρι, πρέπει να μάθει τους κανόνες του στίβου. Κανένας δε θα σου μάθει το ταλέντο για να ξεχωρίζεις –ή το έχεις ή δεν το έχεις. Μόνο του όμως, δε θα ξέρεις τι να το κάνεις, και πώς να το κοινωνήσεις. Αυτό μαθαίνεις στα μαθήματα γραφής. Και φυσικά η αλληλεπίδραση με τα άλλα άτομα της ομάδας είναι αποκαλυπτική για να ξυπνήσουνε πράγματα μέσα σου. Όσο καλύτερο το τμήμα σαν μονάδες, τόσο προκύπτουν μαγικά πράγματα, που οφελούν το σύνολο και τον καθένα χωριστά. Φέτος, για παράδειγμα, στην Ομάδα Θεατρικής Γραφής του Studio Tessera, συμβαίνουν εκπληκτικά πράγματα σε ένα τμήμα όπου πραγματικά ο καθένας είναι τόσο διαφορετικός από τον άλλο, αλλά η σύνθεση είναι αποκάλυψη για όλους –και για μένα.

Υπάρχουν κάποιες αρετές ή κάποια εφόδια που προκρίνεις  απαραίτητα για τη συγγραφή ενός θεατρικού έργου; Ποια συμβουλή θα έδινες αλήθεια σ’ ένα νέο θεατρικό συγγραφέα που φιλοδοξεί να αναμετρηθεί με το θέατρο;  Ποια είναι εν γένει από την κυκλοτερή  δράση σου η εκτίμησή σου για τη θεατρική αγωγή και παιδεία στην Ελλάδα;

Να είσαι ειλικρινής με τον εαυτό σου, γιατί μπαίνεις σε αυτήν την αρένα; Θέλεις κάτι να πεις; Θέλεις να γίνεις διάσημος; Θέλεις να σου λένε ότι είσαι ξεχωριστός; Έχει ένα ερώτημα που σε βασανίζει και θέλεις να το μοιραστείς με τους υπόλοιπους γράφοντας ένα θεατρικό έργο; Ό,τι και να είναι, εσύ που γράφεις να το έχεις ομολογήσεις στον εαυτό σου από πριν, ώστε ό,τι κατατεθεί να είναι ατόφιο. Όλες οι απαντήσεις είναι σωστές, εφόσον είναι αληθινές. Αν θέλεις να ξεχωρίσεις, μην προσποιείσαι στον εαυτό σου ότι το κάνεις γιατί θέλεις να μιλήσεις για ένα θέμα. Η θεατρική αγωγή στην Ελλάδα δεν είναι πόσες ώρες θα κάνουν τα παιδιά μάθημα στο σχολείο ή αν θα δουν θεατρική παράσταση. Ας ξεκινήσει από το να φτάνουμε στην ώρα μας για την έναρξη της παράστασης και να μην τρώνε πατατάκια πιστεύοντας ότι είναι οθόνη. Από εμάς πρέπει να ξεκινήσει αυτό. Πρόκειται για μια παιδεία και μια αίσθηση σεβασμού στην τέχνη που πρέπει να καλλιεργηθεί τόσο πολύπλευρα, ώστε πραγματικά δε μου φτάνει ο χώρος εδώ για να τοποθετηθώ.

Ολοκληρώνοντας τη συνέντευξη θα ήθελα να μου πεις: υπάρχουν πρωτογενή οφέλη για τον συγγραφέα; Τι θα έλεγες ωσαύτως ότι έχεις ξορκίσει με την επαφή σου με τη συγγραφή; Πένυ γιατί γράφεις, το έχετε απαντήσει;

Για να μου παίρνετε συνεντεύξεις, χαχαχα. Ναι το έχω απαντήσει, αλλά δεν είναι κάτι που μοιράζομαι. Πάντως εύχομαι να μην το ξορκίσω ποτέ, γιατί τότε θα σταματήσω να γράφω.

Ευχαριστώ πολύ την Πένυ Φυλακτάκη για την πολύ ενδιαφέρουσα συνομιλία μας και της εύχομαι καλή συνέχεια στον μαγικό κόσμο της γραφής.

Συνέντευξη:Ευθύμιος Ιωαννίδης

Xαίρετε, είμαι ο Ευθύμιος, είμαι φιλόλογος και συντάκτης της πολιτιστικής ιστοσελίδας Thess culture.gr. Aγαπώ πολύ τη μουσική, τις τέχνες, την ανάγνωση και το θέατρο, ενώ συνεντεύξεις μου και κριτικές μου έχουν δημοσιευτεί κατά καιρούς στον ηλεκτρονικό τύπο. Διαχειρίζομαι παράλληλα τις σελίδες «Ορθογραφία και ορθοέπεια», «Βιβλιοφιλία και βιβλιολογία» και υπήρξα επί πολλά έτη ενεργό μέλος και συντονιστής στις λέσχες ανάγνωσης των βιβλιοθηκών του Δήμου Κορδελιού- Ευόσμου.